چرا ستاره ها چشمک مي زنند؟
ما به ستاره ها در جو نگاه مي کنيم. نور ساطع شده از آن ها از ميان ميليون ها کيلومتر جرم آسماني و غبار کيهاني عبور مي کند و به ما مي رسد. سپس به جو مي رسد و از لايه هاي مختلف جو با غلظت متفاوت عبور مي کند. اين باعث به هم خوردن تصوير واقعي ستاره در چشم انسان مي شود. بنابراين يک قطع و وصل متناوب در رسيدن تصوير اصلي به چشم انسان به وجود مي آيد که باعث چشمک زدن ستاره است در حالي که خود ستاره واقعاً چشمک نمي زند. اگر در فضا قرار بگيريد و به ستاره نگاه کنيد تصوير آن را ثابت مي بينيد.
چرا وقتي مدت طولاني به نور شديد خيره شويم لکه هاي سياه مي بينيم؟
علتش وجود پديده اي به نام نور -سفيدي است و به اتفاقاتي که در سلول هاي رتيناي چشم مي افتد بستگي دارد. رتينا به نور حساس است و پشت چشم ها قرار گرفته است. رتينا پر از رنگدانه هاي حساس به نوري است که رتينال ناميده مي شود. وقتي يک فوتون نور به چشم شما مي رسد رنگدانه هاي حساس تغيير شکل مي دهند که اين تغيير به صورت يک پيام الکتريکي به مغز مي رسد که باعث ديدن اجسام مي شود. اما اگر يک نور شديد و روشن به چشم شما برسد سلول هاي حساس به نور چشم ناگهان دچار فعاليت شديد شده و يک برانگيختگي ناگهاني در آن ها رخ مي دهد که چند ثانيه اي طول مي کشد تا دوباره خود را به حالت اوليه برگرداند بنابراين وقتي در اين حالت به يک جسم داراي نور طبيعي مثل يک ديوار نگاه کنيم، لکه هاي سياهي را مي بينيم که در واقع ناشي از به وجود آمدن همان اختلال در فعاليت سلول هاي حساس به نور است. حتي اگر نور فلاش دوربين هم ناگهان به چشم شما بخورد مي توانيد اين پديده را ببينيد.
چرا مورچه ها به هم برخورد مي کنند؟
علت اين امر اين است که مورچه ها از روي علائم شيميايي که ساير مورچه ها به جاي مي گذارند مسير خود را پيدا مي کنند بنابراين هميشه به دنبال مورچه هاي ديگر هستند و به هم برخورد مي کنند. هرچقدر که فضاي خالي براي مورچه ها بگذاريد آن ها به جست و جوي علائم شيميايي ساير مورچه ها رفته و بنابراين با پيدا کردن مسير و نزديک شدن به هم برخوردشان هم زياد مي شود. فقط وقتي يک عامل خارجي به مورچه ها حمله کند و آن ها را از دنبال کردن علائم شيميايي بازدارد مسير خود را تغيير مي دهند.
چرا روي پوست بدن خال ايجاد مي شود؟
پوست بدن لايه هاي متفاوتي دارد که با فوليکول هاي مو و غدد عرقي يک مجموعه ي کامل را تشکيل مي دهند. رنگ دانه هايي که باعث رنگين بودن پوست هستند در يکي از اين لايه ها قرار دارند. خال، يک لکه ي کوچک يا بزرگ رنگين است که داراي تعداد زيادي رنگدانه است. بيشتر خال ها مشکل ايجاد نمي کنند. اگر خال بزرگ شود يا تغيير شکل بدهد بايد حتماً به پزشک مراجعه کرد.
چرا وقتي پياز پوست مي کنيم اشک مي ريزيم؟
پياز يک ماده ي شيميايي دارد که يک پرو پينيل سولفوريک اسيد ناميده مي شود. اين ماده عامل اصلي اشک آور در پياز است و به شدت غدد اشکي را تحريک مي کند و باعث مي شود اشکتان در بيايد.
چرا آب وقتي يخ مي زند حجمش زياد مي شود و وزنش کمتر مي شود؟
آب تنها مايعي است که وقتي از حالت مايع به جامد که همان يخ است تبديل مي شود حجمش زياد مي شود. به همين دليل با ذوب شدن نواحي قطبي سطح اقيانوس ها روي کره ي زمين بالا مي آيد. در ترکيبات عادي وقتي دماي مايع افزايش پيدا کند چگالي کم مي شود چون مولکول ها از يکديگر به دليل حرکات ناشي از حرارت فاصله مي گيرند. وقتي دما کاهش پيدا کند مولکول ها به هم نزديک تر مي شوند در نتيجه چگالي زياد شده و حجم کاهش پيدا مي کند ولي در يخ همه چيز برعکس است و اين به دليل شگفت انگيز بودن ساختار مولکول آن است. در آب هر مولکول با 3/4 از مولکول هاي ديگر آب پيوند هيدروژني تشکيل مي دهد. در يخ هر مولکول با چهار مولکول ديگر پيوند هيدروژني تشکيل مي دهد به دليل نزديک شدن مولکولهاي آب در يخ به هم ديگر پيوندهاي هيدروژني بيشتري تشکيل مي شود و اين به معني آزاد شدن فضاي بيشتر و در نتيجه حجم بيشتر در ساختار يخ است. پس حجم يخ نه درصد بيشتر از آب مي شود اما دليل سبک تر بودن يخ از آب هم به دليل وجود همين فضاي خالي اضافه اي است که در ساختار يخ نسبت به آب وجود دارد. براي همين يخ روي آب مي ماند.
چرا وقتي آب داغ را روي ليوان بريزيم ليوان ترک مي خورد؟
وقتي هر چيزي را حرارت بدهيم حجمش زياد شده و انبساط پيدا مي کند. در حالي که ديواره ي خارجي تغييري نمي کند چون دماي بيروني ليوان کمتراست. بنابراين يک اختلاف دما بين ديواره ي داخلي و خارجي ايجاد مي شود که همين موضوع باعث ترک خوردگي مي شود. همچنين وقتي آب داغ را ناگهان در ته ليوان مي ريزيد انبساط ناگهاني ته ليوان نسبت به سر آن باعث مي شود ته ليوان سوراخ شده و بشکند. البته اگر ضخامت ليوان زياد باشد ممکن است در مقابل اين تغييرات مقاومت نشان بدهد ولي ليوان هاي نازک اغلب اوقات ترک مي خورند.
چرا وقتي سردمان مي شود مي لرزيم؟
لرزيدن يک راه ويژه براي گرم کردن بدن است. وقتي ماهيچه ها کار مي کنند گرما آزاد مي کنند بنابراين حرکت بدن سبب توليد گرما مي شود. اگر سردتان شود و سر جاي خود بدون حرکت باشيد بدن يک عکس العمل طبيعي از خود نشان مي دهد که باعث تحرک ماهيچه ها و لرزش بدن شده و گرما توليد مي کند.
چرا مي خوابيم؟
اين سؤال هنوز پاسخ روشني از طرف بزرگترين دانشمندان جهان هم دريافت نکرده است. به عقيده ي دکتر آلن يکي از متخصصان خواب از دانشگاه شيکاگو يکي از بزرگترين سؤالات علم زيست شناسي همين سوال است.
در سال 1953نظريه ي حرکات سريع چشم ياremارائه شد که بر اساس آن خواب ديگر تعطيلي کامل مغز تعريف نمي شد. تمامي پستانداران، پرندگان، خزندگان درجات مختلفي از خواب را تجربه مي کنند. يک دلفين همان طور که شنا مي کند مي خوابد و فقط نصف مغزش بيدار است. حتي بعضي از موجودات مانند خرس ها مي توانند مدت زيادي بخوابند بدون اينکه ساير فعاليت هاي حياتيشان تحت تأثير قرار يگيرد. کمبود خواب هم يکي از بزرگترين عوامل بيماري هاي مربوط به مغز است. موش ها اگر2 تا 3 هفته نتوانند بخوابند خواهند مرد. دليل اين امر از دست دادن دماي بدن و عفونت مغزي گزارش شده است.
نظريه ي rem كه در واقع مرحله اي از خواب است كه طي آن واقعاً خواب مي بينيم حتي يک خواب کوتاه و سبک هم به بالا بردن حجم فرايند يادگيري و به خاطر سپردن اطلاعات کمک زيادي مي کند. حتي اگر مغز آسيب ببيند وقتي به حالت rem فرو برويد که در آن چشم ها حرکت دارند و شما حالتي بين هوشياري و خواب داريد، حافظه ي شما مي تواند خاطرات را به ياد بياورد. در حالت rem مانند بيداري، بيشتر عصب هاي مغز فعال هستند. حيوانات کوچک تر بيشتر از حيوانات بزرگ تر مي خوابند و دليل اين قضيه را بايد در سرعت بالاي متابوليسم حيوانات کوچک نسبت به حيوانات بزرگ دانست. همين مسأله هم در مورد بچه ها نسبت به بزرگ تر ها در انسان وجود دارد. دانشمندان بر اين باورند که هرچقدر مقدار فرو رفتن در حالت rem بيشتر از خوابيدن عميق باشد، مغز بيشتر فعاليت مي کند و توانايي هاي بيشتري دارد.
چرا قلب هرچقدر کار مي کند خسته نمي شود؟
قلب در فواصل بين هر تپش خود استراحت مي کند تا زماني که عضله ي قلب، اکسيژن کافي از خون دريافت کند مي تواند به تپش خود ادامه دهد و در مابين آن هم به اندازه ي کافي استراحت کند. اين مکانيسم طبيعي بدن است.
چرا پلک مي زنيم؟
بيشتر مردم در يک دقيقه تقريباً 25 بار پلک مي زنند. غدد اشک در قسمت انتهايي چشم شما قرار گرفته اند و براي مرطوب نگه داشتن چشم و پاک کردن آن، اشک توليد مي کنند. پلک زدن باعث مي شود غدد اشکي هميشه تميز و بدون نقص کار کنند. پلک زدن توسط يک عکس العمل اتوماتيک عصب ها کنترل مي شود. همچنين وقتي يک شيئ خيلي به چشم شما نزديک شود، به طور خود به خودي پلک بسته مي شود تا به چشم آسيب نرسد. شما در حالت عادي مي توانيد براي 10ثانيه جلوي پلک زدن را بگيريد ولي معمولاً بيشتر از آن، جلوي عکس العمل طبيعي بدن کم مي آوريد، تنها چيزي که جلوي پلک زدن را مي گيرد، خوابيدن است.
چرا رنگ کف دست سياه پوستها سفيد است؟
به طور کلي و فارغ از نژاد و رنگ پوست دست و پاي تمامي افراد روشن تر از بقيه ي بدنشان است. علت اين امر وجود رنگدانه هاي کمتر در پوست اين نواحي از بدن است. کف دست ها در گذشته براي انسان ها نقش زيادي در ارتباط اجتماعي داشته است و مانند سفيدي چشم که وجودش در ارتباط چشمي مؤثر است ، روشن بودن کف دست، موجب افزايش موفقيت در ارتباط اجتماعي بوده است. حتي امروزه که بيشتر به زبان متکي هستيم باز هم با دستان بسته به سختي حرف مي زنيم. در افراد سياه پوست چون اختلاف درجه رنگي به دليل تيره بودن پوست ساير نواحي بارزتر است اين تغييرات قابل مشاهده ترند. در حالي که در افراد با رنگ پوست روشن هم اين پديده ديده مي شود.
چرا گربه هميشه روي دو پايش فرود مي آيد؟
حتماً همه شنيده ايد که گربه ها هفت تا جان دارند. اين ويژگي را گربه مديون استخوان بندي بدن خود است. گربه ها استخوان دور گردن ندارند. و استخوان هاي ستون فقرات آن ها از هر حيواني قابل انعطاف تر است. بنابراين آن ها به راحتي فرم و شکل بدن خود را تغيير مي دهند.هرچند اين انعطاف هم حدي دارد. اگر گربه را از سه طبقه بالاتر به پايين بيندازيد احتمالاً آسيب شديدي خواهد ديد. پاهاي گربه تحمل فشار وارد به خود را بيشتر از اين ارتفاع ندارد.
منبع: نشريه همشهري دانستنيها شماره 34
.jpg "کالری نان شیرمال چقدر است؟ + ارزش غذایی")
