نیوتون سیاستمدار

تا سالها پس از انتشار اصول ریاضی، از اتاق واقع در کالج ترینیتی صدایی به گوش نرسید. نیوتون خود را با موضوع جدید مورد علاقه اش، یعنی کیمیاگری، مشغول کرده بود و هیچ اثر جدیدی که اهمیت زیادی داشته باشد منتشر نکرد. آیزاک نیوتون فقط در میان دانشمندان سراسر جهان معروف نشد، بلکه توده مردم نیز او را می شناختند. کتاب او نظر همه، از شعرا و روزنامه نگاران، تا آموزگاران رشته های مختلف را به خود جلب کرده بود.
بیشتر مردم نمی توانستند ریاضیات سطح بالای کتاب نیوتون را درک کنند، اما با انتشار روایتهای ساده و آسان فهم این کتاب، مطالب و افکار مطرح شده در آن به همه جا گسترش یافت.
نیوتون در مقام یکی از مشهورترین و بلند آوازه ترین مؤلفان جهان در همه جا ستایش می شد، اما خود نمی توانست از این موفقیت لذت ببرد. آیزاک نیوتون تندرست نبود. سالهای طولانی به شدت و تا نهایت طاقت و تحمل خود کار کرده بود. اینک، در پنجاه و یک سالگی، این همه تلاش عوارض خود را نشان می داد.
هیچ کس به درستی نمی داند که نیوتون در فاصله سالهای 1693 و 1696 به کدام بیماری مبتلا بود. بعضیها ادعا می کنند که او دچار بحران روانی بوده است، بعضی دیگر می گویند که صرفاً قوای جسمانی او به تحلیل رفته بوده است.
علت هرچه بود، آیزاک نیوتون بعدها از این دوران به عنوان« سالهای سیاه» یاد کرد. در این سالها او در فیزیک به موفقیت ناچیزی دست یافت، در کیمیاگری اصلاً پیشرفت واقعی نداشت و به بیماریهای مختلف دچار شد.
دوستانش دور او جمع شدند. هالی، مانند سایر همکارانش در انجمن سلطنتی و در لندن، مرتب به او نامه می نوشت. این همدلیها به تدریج به او کمک کرد تا از چنگال بیماری جسمانی و روحیه بد رهایی یابد. اما نقطه عطف واقعی در سال 1696 پیش آمد، یعنی زمانی که به نیوتون پیشنهادی شد که زندگی او را کاملاً زیر و رو کرد. از او دعوت شد تا مقام مهم سرپرستی ضرابخانه سلطنتی را به عهده بگیرد.
نیوتون بلافاصله این پیشنهاد را پذیرفت و مرحله بعدی حیات پرافتخار خود را آغاز کرد. تا مدتی تحقیقات علمی را کاملاً کنار گذاشت و زندگی را به عنوان یکی از مقامات عالی رتبه اداری در لندن ادامه داد.
هدف از انتخاب نیوتون به سمت سرپرستی ضرابخانه سلطنتی، قدردانی از فعالیت علمی و پاداشی برای دستاوردهای او بود و اصولاً مقامی بسیار آبرومندانه و افتخاری به شمار می رفت که عملاً مسئولیت اندکی به همراه داشت. اما آیزاک نیوتون هرگز نمی توانست کاری را از روی بی میلی انجام دهد. او با انرژی زیاد خود را درگیر کار جدید کرد و از حد انتظارات مافوقهایش در خزانه داری بسیار فراتر رفت.
برحسب اتفاق، این شغل در زمان مهمی به او پیشنهاد شد. دولت انگلستان در حال تغییر نظام سکه زنی خود بود که در طول سالهای جنگ داخلی آسیب فراوانی دیده بود. این نظام به شدت نیازمند اصلاح بود. نیوتون بر ضرب سکه های جدید و توزیع صحیح آنها بین بانکهای مختلف سراسر کشور نظارت کرد.

گوشه چینها و دزدها

یکی دیگر از مسئولیتهای نیوتون تعقیب و دستگیری سازندگان سکه های تقلبی و گروهی از دزدان موسوم به « گوشه چین» بود. گوشه چینها کسانی بودند که تکه های کوچکی از سکه ها را می چیدند و آنها را ذوب می کردند تا نقره به دست آورند.
نیوتون همه قوه ابتکار و زیرکی خود را به کار گرفت تا رد پای این مجرمان را پیدا کند و آنها را به دست عدالت بسپارد. او به اندازه ای در این کار موفق بود که سه سال پس از انتصابش، رئیس ضرابخانه شد.

سرپرست دانشمند

مهمترین مسئولیت نیوتون در ضرابخانه سلطنتی، بررسی میزان خلوص سکه ها بود. وزن همه سکه ها باید برابر می بود و همه آنها باید به یک اندازه فلز گرانبها می داشتند. کار ساده ای نبود، اما روحیه علمی نیوتون بار دیگر به کمکش آمد.
هر روز از کارگاه پرسکاری که در کنار دفترش قرار داشت بازدید می کرد. کارگران با استفاده از ملاقه های مخصوصی که به همین منظور طراحی شده بود، نمونه کوچکی از فلز مذاب برمی داشتند. سپس آن را به آزمایشگاه سرپرست ضرابخانه می بردند تا با انجام آزمایشهای شیمیایی مطمئن شود که فلز به اندازه کافی خالص هست.

مقام عالی

چندین سال بود که نیوتون توجه چندانی به تحقیق نشان نداده بود. او کرسی استادی کمبریج را، تا هنگام انتصاب به ریاست ضرابخانه سلطنتی، حفظ کرد اما پس از آن دیگر درس نداد و آزمایشهای معدودی انجام داد. شغل جدید او بسیار بر مسئولیت بود و همه وقتش را می گرفت.
انجمن سلطنتی دوره ای از بی نظمی را از سر می گذراند و در میان اعضای برجسته آن مشاجرات زیادی بر سر انتخاب مسیر آینده انجمن در جریان بود.
نیوتون فقط گاهی در جلسات انجمن شرکت می کرد؛ یکی از دلایل غیبت او از اغلب جلسات انجمن، مسئولیتهای دیگرش بود و دلیل دیگر، ادامه بحث و مشاجره با رابرت هوک. اما در سال 1703، رقیب و دشمن دیرینه او در شصت و هشت سالگی از دنیا رفت.
اعضای انجمن سلطنتی، آیزاک نیوتون، مشهورترین و معتبرترین عضو خود را به عنوان رئیس انجمن برگزیدند و نیوتون در شصست سالگی ریاست انجمن سلطنتی را به عهده گرفت.
نیوتون برای حل مشکلات انجمن به شدت کار می کرد. چند سال بود که ریاست انجمن را سیاستمداران برجسته ای به عهده داشتند که به اهداف انجمن علاقه نشان نمی دادند. به تدریج موضوع جلسات هفتگی انجمن از مسائل عملی منحرف شده بود. وقتی نیوتون ریاست انجمن را به عهده گرفت، تعداد اعضای آن از همیشه کمتر بود. او که زندگی خود را وقف اهداف انجمن کرده بود، مصمم شد که علاقه و توجه به این سازمان را احیا کند.
نیوتون طرحی با عنوان «طرح تأسیس انجمن سلطنتی» تهیه کرد تا این انجمن را دوباره به مسیر اصلی برگرداند. در این «طرح» او اعلام کرده بود که جلسات هفتگی باید به بحثهای جدی بین اعضا اختصاص یابد و فقط آن دسته از اعضایی که شهرت و اعتبار علمی دارند، مجاز به سخن گفتن در جلسه اند.
در دوران ریاست نیوتون، تعداد حاضران در جلسات به بیش از دو برابر رسید. او اقداماتی انجام داد تا عضویت در انجمن را از گروه کوچک همکاران علمی فراتر ببرد و آن را به جایگاه جهانی امروزی خود نزدیک کند.

اثر جدید

نیوتون دانشمندی با شهرت جهانی بود، ریاست ضرابخانه سلطنتی و انجمن سلطنتی را نیز به عهده داشت. اصول ریاضی هر سال خوانندگان مشتاق بیشتری پیدا می کرد و ارزش و اعتبار آن در چشم دانشمندان سراسر جهان افزایش می یافت.
در سال 1704، فقط چند ماه پس از به عهده گرفتن ریاست انجمن سلطنتی، نیوتون ناگزیر شد اثری را که در دوران تحصیل در کمبریج شروع به نوشتن آن کرده بود( کشفهایش در مورد نور) منتشر کند. امروز این شاخه از فیزیک را نورشناسی می نامند و وقتی سرانجام این کتاب در بهار آن سال آماده انتشار شد، نیوتون نام آن را اُپتیک یا نورشناسی (1) گذاشت.
همان طور که انتظار می رفت، این اثر موفقیتی ناگهانی داشت.

سالهای آخر

در سال بعد از سال انتشار نورشناسی، ملکه « آن» به پاس کارهای بزرگ نیوتون، هم در حوزه علم و هم در زمینه خدمات اجتماعی، به او لقب اشرافی سِر داد. نیوتون نخستین دانشمندی بود که به دریافت این لقب مفتخر شد.

پی نوشت ها :

(1) Optics
توضیح عکس:
یکی از سکه های ملکه «آن» که تحت نظارت نیوتون ضرب شد.

منبع: وایت، مایکل؛ (1389)، آیزاک نیوتون: کاشف قوانین حاکم بر عالم، محمد رضا افضلی، تهران، مؤسسه فرهنگی فاطمی، چاپ دوم، 1389.