توازن تهدید Balance of threat

بر اساس نظریه توازن تهدید، کشورها نه در برابر قدرت بلکه در برابر کشورهایی موازنه ایجاد می کنند که برای شان به شکل خاصی خطرناک جلوه می کنند. این نظریه می کوشد نظریه توازن قدرت را با لحاظ کردن عوامل دیگری تعمیم می دهد. اما نظریه تهدید را به دشواری می توان به آزمون کشید زیرا برآورد و سنجش این عوامل دشوار است.
نظریه تهدید ارتباط نزدیکی با استیون والت به ویژه کتاب او ریشه های اتحادها (1987) دارد. به گفته والت تهدید از قدرت کلی، مجاورت جغرافیایی، قدرت آفندی، و نیات تجاوزکارانه تشکیل می شود. قدرت کلی همان مجموع منابع کشور است؛ کشوری که منابع بیش تری داشته باشد می تواند تهدید جدی تری از کشوری که منابع کم تری دارد مطرح سازد. مجاورت جغرافیایی از این رو اهمیت دارد (در صورت برابر بودن سایر شرایط) کشورهای نزدیک اغلب تهدید کننده تر از کشورهای دور هستند. قدرت آفندی، توانای یک دولت برای تهدیدکردن حاکمیت یا تمامیت سرزمینی دولت دیگر با هزینه ای قابل قبول است. سرانجام، کشورهایی که تجاوز پیشینه تصور شوند احتمال بیش تری دارد که موجب ایجاد توازن شوند تا دولت های دیگر. نیات تجاوزکارانه تمایل یک کشور خاص به واداشتن کشوری دیگر به واکنش را مشخص می سازد، وضعیتی که نمونه اش آلمان نازی بود. والت در نظریه اش بر اهمیت نیات تجاوزکارانه به جای منابع مادی قدرت تأکید می ورزد.
به گفته والت توازن تهدید در مقایسه با توازن قدرت شاخص بهتری برای پیش بینی شکل گیری اتحادهاست. برای نمونه، وی هنگام تبیین ریشه های جنگ سرد می گوید مجاورت جغرافیایی، قدرت آفندی، و نیات تجاوزکارانه اتحاد شوروی موجب ایجاد توازن توسط قدرت های منطقه ای در اروپا و آسیا به صورت تشکیل اتحادهایی با ایالات متحده شد و متعاقباً اتحاد شوروی هم با تقویت قدرت خود در داخل، در برابر ایالات متحده توازن ایجاد کرد. والت از این گذشته برای تحلیل شکل گیری اتحادها در جنوب شرقی آسیا و روابط میان انقلاب و جنگ هم از نظریه تهدید کمک می گیرد . این نظریه توضیح می دهد که چرا با همه نگرانی هایی که در دوران معاصر پس از رویدادهای 11 سپتامبر 2001 درباره سیاست خارجی امریکا وجود دارد بعید است که تفوق ایالات متحده دیگر کشورها را به ایجاد توازن در برابر آن برانگیزد.
نظریه تهدید ارتباط تنگاتنگی با نظریه توازن قدرت دارد ولی متفاوت با آن است. به موجب نظریه توازن قدرت، کشورها در برابر قدرت موازنه ایجاد می کنند. اما هواداران نظریه تهدید می گویند متغیرهای دیگری که این نظریه در نظر می گیرد امکان تبیین نمونه هایی از توازن را فراهم می سازند که با نظریه توازن قدرت به سهولت قابل تبیین نیستند. بنابراین نظریه تهدید، تعمیم و تنقیح سودمند نظریه قدرت است. برای نمونه، بسیاری کشورها در جنگ سرد مطابق آن چه روایت خام نظریه توازن قدرت پیش بینی می کرد به جای پیوستن به اتحاد شوروی که ضعیف تر بود به ایالات متحده پیوستند که قوی تر بود.
آزمون دقیق نظریه تهدید به دلیل دشواری های موجود در برآورد متغیرهای کلیدی مانند «قدرت آفندی» و «نیات تجاوزکارانه» دشوار است. سنجش قدرت آفندی از آن رو دشوار است که از بسیاری از انواع نیروی نظامی می توان هم برای پدافند استفاده کرد و هم برای آفند و نیروهایی که مأموریت شان پدافندی است ممکن است برای اجرای عملیات مقابله با آفند به توانایی آفندی نیاز داشته باشد. به همین ترتیب، برآورد نیات تجاوزکارانه می تواند دشوار باشد. نیت ها به ندرت دونمایی یعنی با «تجاوزکارانه» و /«غیرتجاوزکارانه» اند بلکه نوعی گرایش وجود دارد که می تواند از درجه شدید تا درجه صفر را در برگیرد و در گذر زمان تغییر کند. وانگهی، شاید نیات تجاوزکارانه ملهم از تحلیل تلویحی سودها و هزینه ها باشد: اگر چشم اندازهای موفقیت روشن باشد و هزینه ها اندک به نظر رسد به نحوی که تجاوز و بنابراین تهدید صرفاً به معنی فرصت طلبی در شرایط وجود عدم توازن قدرت باشد ممکن است رهبران تجاوزکارتر شوند.
همچنین برآورد نیات تجاوزکارانه می تواند از آن رو دشوار باشد که این برآوردها قضاوت ذهنی گروهی از افراد درباره نیات گروهی دیگر از افراد است. ممکن است تک تک اعضای هر یک از این دو گروه بیایند و بروند، نفوذ متفاوتی داشته باشند، با هم فرق کنند و نظرشان را تغییر دهند. روشن نیست که باید نظر چه کسانی را در هر گروه در نظر گرفت و نظرات چه کسانی را نه. اگر نیات تجاوزکارانه به شکل رسمی اعلام نشده باشند یا فعالیت های اطلاعاتی فوق العاده خوبی صورت نگیرد فعالیت های اطلاعاتی فوق العاده خوبی صورت نگیرد ممکن است گروه قضاوت کننده همراه با آماده شدن گروه دیگر برای دست به کار شدن، شواهد فزاینده ای به دستش رسد ولی نمی تواند با قطعیت نیات طرف دیگر را بشناسد مگر زمانی که او قطعاً دست به تجاوز بزند. بنابرای آگاهی از نیات رهبران می تواند برای ناظران بیرون (و حتی داخلی) دشوار باشد و آگاهی از نیات رهبری هنگامی که به شکلی برگشت پذیر خود را متعهد به اقدامی نکرده باشد می تواند ناممکن باشد. وضعیت معمول از این قرار است که برخی افراد یک کشور، رهبران کشور دیگر را تجاوزکار می دانند ولی دیگران نه، رهبری کشور دوم هم یک دست نیست و قضاوت های مشابهی درباره کشور اول دارد.
ـــ اتحاد؛ توازن قدرت؛ دفاع غیرتهاجمی

خواندنی های پیشنهادی

-1995 kagan,R.The Origins of War,New York:Doubleday.
-1992 kaufman,R.To Balance or to Bandwagon?Alignment Decisions in 1930a Europe,Security Studies,1,3:417-47.
-1994 Schweller,R.Bandwagoning for profit:Bringing th Revisitionst State Back in,International Security 19,1:72-107.
-1987 Walt.S.The origins of Allances,Ithaca,Cronell.
-1996 Walt.S.Revolution and War.Ithaca:Cornell.
کارمل دیویس
منبع مقاله :
گریفیتس، مارتین؛ (1388)، دانشنامه روابط بین الملل و سیاست جهان، ترجمه ی علیرضا طیب، تهران: نشر نی، چاپ دوم1390