نويسنده: مارتين گريفيتس
مترجم: عليرضا طيب
مترجم: عليرضا طيب
اصطلاحي كه براي اشاره به امكان تأثيرگذاري تصاوير خبري تلويزيوني بر سياست خارجي به كار مي رود. اين اصطلاح در اوايل دهه 1990 در جريان بحران هايي رواجي يافت كه در شمال عراق، سومالي و ديگر مناطق بروز كرده بود. گفته مي شد پوشش خبري مستمر اين بحران ها در تلويزيون به ويژه توسط «شبكه كابلي اخبار»(سي ان ان) باعث برانگيخته شدن واكنش هاي بشر دوستانه ي مخاطبان اين شبكه در سراسر جهان و نيز مقام هاي حكومتي شده است. ولي عامل/تأثير سي ان ان جاي بحث دارد. سر برآوردن ساير شبكه هاي جهاني و تلويزيوني خبري مانند فاكس نيوز و شبكه الجزيره برتري سي ان ان را از بين برده است: از اين گذشته، به دشواري بتوان وجود رابطه مستقيمي ميان سياست خارجي و تصاوير تلويزيوني را محرز ساخت. اما انكار تأثير تلويزيون هاي خبري 24 ساعته بر سياست عمومي و زندگي اجتماعي ناممكن به نظر مي رسد.
سي ان ان را يك كارآفرين امريكايي به نام تد ترنر پايه گذاري كرد. در آن زمان ايجاد پوشش خبري 24ساعته از طريق تلويزيون تصور تازه اي بود. سي ان ان مي خواست به يك شبكه تلويزيوني جهان شمول تبديل شود. از اين رو در گرداگرد جهان دفاتري ايجاد كرد و عمدتاً اخبار بين المللي را تحت پوشش قرار داد. در 1991 با آغاز نخستين جنگ خليج فارس، شبكه سي ان ان به واسطه ي تجربه اي كه در زمينه پخش 24 ساعته اخبار داشت و با تكيه بر دفاتر خارجي مجرب خود از موقعيت مناسبي براي تحت پوشش قرار دادن مستمر اين جنگ برخوردار بود. در جريان اين جنگ اعتبار، شهرت و نفوذ اين شبكه دو چندان شد.
پس از پوشش خبري اين جنگ، شبكه سي ان ان كار خود را با پخش گزارش درباره بحران هاي بشردوستانه بين المللي پي گرفت. براي نمونه، در پي جنگ خليج فارس بيش تر كردهاي عراقي از ترس حمله نيروهاي صدام حسين به شمال آن كشور گريختند. ولي مقام هاي تركيه به كردها اجازه عبور از مرز و ورود به خاك آن كشور را ندادند. اين مردم در سرزمين باير شمال عراق بدون خوراك، آب يا تداركات پزشكي چنداني به دام افتاده بودند. سي ان ان گزارش هاي منظمي درباره وضع فلاكت بار كردها پخش مي كرد. در 1991 «عمليات همدردي ايالات متحده» كمك هاي بشردوستانه را به شمال عراق رساند. مفسران مي پرسيدند آيا تصاوير تلويزيوني كردها محرك مقام هاي آمريكايي بوده است.
در 1992 دولت آفريقايي سومالي در خشونت قبايلي و قحطي دست و پا مي زد. صدها هزار نفر جان باختند يا خطر مرگ آن ها را تهديد مي كرد. سي ان ان و ديگر شبكه ها تصاوير اين گرسنگان و مصيبت زدگان را بر صفحه تلويزيون هاي سراسر جهان به نمايش گذاشتند. در اواخر سال 1992 نيروهاي ائتلاف تحت رهبري ايالات متحده براي كمك رساني و حفاظت از جان امداد رسانان وارد سومالي شدند. اين بار هم پرسش هايي در خصوص وجود رابطه ميان تصاوير تلويزيوني و اقدامات حكومت ها به ميان آمد.
پس از اين مداخلات بين المللي كه بدون مطرح بودن منافع ملي سنتي مانند تحريكات نظامي، گروگان گيري يا در خطر بودن منافع تجاري صورت گرفت مفهوم عامل/تأثير سي ان ان رواج يافت. مقام هاي دولت بوش پدر اذعان داشتند كه تصاوير زنده كودكان قحطي زده اي كه هر روز در پيش چشمانشان به نمايش درمي آمد آنان را به اقدام در سومالي واداشته است.
سال بعد، زماني كه گروهي از سوماليايي ها يك سرباز آمريكايي را دستگير كردند، كشتند، بدن او را مثله كردند و در كوي و برزن گرداندند بحث از عامل/تأثير سي ان ان ضرورت و فوريت بيش تري پيدا كرد. دوربين هاي تلويزيوني اين صحنه ها را ضبط كردند. اندكي بعد كلينتون رئيس جمهور ايالات متحده اعلام كرد كه ايالات متحده سومالي را ترك خواهد كرد. منتقدان مي گفتند امريكا هم به دليل تصاوير وحشتناك تلويزيوني به سومالي رفت و هم به دليل چنين تصاويري سومالي را ترك گفت.
ظاهراً عامل/تأثير سي ان ان رسانه هاي خبري را در نزديكي كانون سياست خارجي قرار داده بود. به نظر مي رسيد در گرداگرد جهان از هائيتي گرفته تا بوسني و رواندا مداخله ديپلماتيك دنباله رو به نمايش تصاوير هرج و مرج و درگيري در تلويزيون است. در ظاهر شبكه سي ان ان با پخش تصاوير رنج و عذاب انسان ها، افكار عمومي را به حركت واداشته و بسيج كرده بود و واكنش مقام هاي رسمي را طلب مي كرد. چهره هاي برجسته محافل خبري و حكومتي آشكارا از اين موضوع اظهار نگراني مي كردند و مي پرسيدند آيا رسانه هاي خبري بايد چنين قدرتي داشته باشند (ـــ قدرت).
به نظر مي رسيد كه عامل/تأثير سي ان ان به لحظه تاريخي مهمي رسيده باشد. پايان جنگ سرد خلائي در سياست خارجي ايالات متحده پديد آورده بود. از اين گذشته، فناوري هاي نو از ماهواره گرفته تا تلفن هاي همراه و تلويزيون هاي كابلي به شبكه هاي تلويزيوني توانايي بي مانندي براي گزارش رويدادها از سراسر جهان بخشيده بود. خلأ پديد آمده در سياست خارجي و بُرد تازه فناوري رسانه اي اين امكان را به وجود مي آورد كه رسانه هاي خبري دستور كار سياست گذاران عمومي را مشخص كنند.
ولي حتي آن زمان كه اصطلاح عامل/تأثير سي ان ان داشت وارد واژگان رسانه اي و سياسي مي شد اين مفهوم مورد ترديد قرار داشت. نخست، به نظر مي رسيد برجستگي كه اين اصطلاح به سي ان ان به تنهايي نمي توانست افكار عمومي را به حركت وادارد يا به سياست ها شكل بخشد. ظاهراً عامل واقعي، تلويزيون و كل تصاويري بود كه گذشته از سي ان ان توسط سه شبكه سنتي، فاكس نيوز و شبكه هاي خبري محلي تحت پوشش آن ها به نمايش در مي آمد.
در پژوهش ها به تدريج اين عقيده ابراز شد كه خود اين مفهوم زاده ي ساده سازي مفرط رابطه ي پويا، بسيار پيچيده و مبتني بر همزيستي است كه ميان مقام هاي رسمي، رسانه ها و مردم وجود دارد. مقام هاي حكومتي همچنان مسئوليت اصلي را در زمينه سياست خارجي داشتند و منتقدان مي گفتند پوشش رسانه ها عملاً پيرو دستورها و راهنمايي هاي حكومت هاست. نه تنها رسانه ها دستوركار حكومت ها را تعيين نمي كردند بلكه مي شد گفت كه مقام هاي رسمي از رسانه ها بهره مي گيرند و آن ها را بازيچه دست خود قرار مي دهند. براي نمونه در سپتامبر 1993 يك ماه پيش از آن كه پيكر آن سرباز آمريكايي در سومالي مورد اهانت قرار گيرد دولت كلينتون درباره طرح هايي براي خروج از كشور به بحث پرداخته بود. شايد پوشش تلويزيوني اين ماجرا به دولت ياد شده كمك كرده باشد تا از سومالي بيرون رود.
از همه ي اين ها گذشته، هواداري كارگزاري هاي بين المللي امداد رسان و سازمان هاي حقوق بشر، عامل/تأثير سي ان ان را پيچيده مي ساخت. اين گروه ها در زمينه اعمال نفوذ بر سياست خارجي به بازي گرفتن رسانه ها كارگشته شده اند. سازمان هاي بشر دوستانه با جلب توجه سانه ها به بحران هاي خاصي كه شايد موجب حمايت مردم و حکومت ها از تلاش هاي آن ها مي شد تا اندازه زيادي مفهوم عامل/تأثير سي ان ان را پيچيده مي ساختند.
با وجود همه ترديدهايي كه درباره عامل/تأثير مستقيم سي ان ان وجود دارد چندان جاي شك نيست كه خبررساني مستمر و فوري تلويزيوني به ويژه توسط شبكه سي ان ان به راستي افكار عمومي، سياست هاي حكومت ها و زندگي اجتماعي را تحت تأثير قرار داده است. براي نمونه، زماني هم سياستمداران و هم رسانه هاي خبري بر مبناي چرخه خبري روزانه فعاليت مي كردند. به ديگر سخن، مقام هاي رسمي بايد پيش از پايان روز به رويدادهاي مهم و فوري واكنش نشان مي دادند تا خبر آن در روزنامه هاي صبح فردا و اخبار شامگاهي منعكس شود. با پيدايش شبكه سي ان ان و برقراري پوشش خبري 24 ساعته پاسخ گويي به رويدادها بايد فوري و مستمر باشد.
برخي از پژوهشگران گفته اند شايد عامل/تأثير سي ان ان نيرويي باشد كه به شكل ادواري و گه گاهي در مورد موضوعات يا كشورهايي خودنمايي مي كند كه مقام هاي دولتي آن ها فاقد نظرات پابرجا يا منافع كوته بينانه اي هستند. به ديگر سخن، اگر چهره هاي حكومتي فاقد پاي بندي يا اعتقادات محكمي باشند ممكن است تصاوير تلويزيوني تأثير قابل ملاحظه اي بر آن ها گذارد.
عامل/تأثير سي ان ان را مي توان در چارچوب فراخ تري هم مدنظر قرار داد. جامعه امروزي «دنيايي است كه 24ساعته و 7 روز هفته» غوطه ور در ارتباطات و اطلاعات است. مي توان گفت سي ان ان با برنامه هاي بي وقفه خود و با پخش فوري اخبار، شالوده چنين دوره اي را ريخته است. بدين ترتيب عامل/تأثير سي ان ان اگر مفهوم كاملاً شناخته شده اي نباشد مفهوم با اهميتي است. گرچه احراز روابط مستقيمي ميان سياست خارجي و تصاوير تلويزيوني دشوار است نفوذ اخبار 24 ساعته تلويزيوني همچنان يكي از زمينه هاي مطالعاتي برانگيزنده در حوزه سياست خارجي، ارتباطات بين المللي و خبرنگاري است.
ـــ جهان ميهني؛ جهاني شدني؛ ديپلماسي
-2002 Belknap,M.The CNN Effect:Strategic Enabler or Operational Risk? parameters 32:100-14.
-1997 Flournoy D.and Stewart,R.CNN:Making News in the Global Market,Bedfordshire,UK:University of Luton Press.
-2002 Robinson,P.The CNN Effect:The Myth of News,Foreign Policy and Intervention,London:Routledge.
-1999 Volkmer,I.News in the Global Sphere:A Study of CNN and Its Impact on Global Communications,Bedfordshire,UK:University of Luton Press.
جك لول
منبع مقاله: گريفيتس، مارتين؛ (1388)، دانشنامه روابط بين الملل و سياست جهان، ترجمه ي عليرضا طيب، تهران: نشر ني، چاپ دوم1390.
سي ان ان را يك كارآفرين امريكايي به نام تد ترنر پايه گذاري كرد. در آن زمان ايجاد پوشش خبري 24ساعته از طريق تلويزيون تصور تازه اي بود. سي ان ان مي خواست به يك شبكه تلويزيوني جهان شمول تبديل شود. از اين رو در گرداگرد جهان دفاتري ايجاد كرد و عمدتاً اخبار بين المللي را تحت پوشش قرار داد. در 1991 با آغاز نخستين جنگ خليج فارس، شبكه سي ان ان به واسطه ي تجربه اي كه در زمينه پخش 24 ساعته اخبار داشت و با تكيه بر دفاتر خارجي مجرب خود از موقعيت مناسبي براي تحت پوشش قرار دادن مستمر اين جنگ برخوردار بود. در جريان اين جنگ اعتبار، شهرت و نفوذ اين شبكه دو چندان شد.
پس از پوشش خبري اين جنگ، شبكه سي ان ان كار خود را با پخش گزارش درباره بحران هاي بشردوستانه بين المللي پي گرفت. براي نمونه، در پي جنگ خليج فارس بيش تر كردهاي عراقي از ترس حمله نيروهاي صدام حسين به شمال آن كشور گريختند. ولي مقام هاي تركيه به كردها اجازه عبور از مرز و ورود به خاك آن كشور را ندادند. اين مردم در سرزمين باير شمال عراق بدون خوراك، آب يا تداركات پزشكي چنداني به دام افتاده بودند. سي ان ان گزارش هاي منظمي درباره وضع فلاكت بار كردها پخش مي كرد. در 1991 «عمليات همدردي ايالات متحده» كمك هاي بشردوستانه را به شمال عراق رساند. مفسران مي پرسيدند آيا تصاوير تلويزيوني كردها محرك مقام هاي آمريكايي بوده است.
در 1992 دولت آفريقايي سومالي در خشونت قبايلي و قحطي دست و پا مي زد. صدها هزار نفر جان باختند يا خطر مرگ آن ها را تهديد مي كرد. سي ان ان و ديگر شبكه ها تصاوير اين گرسنگان و مصيبت زدگان را بر صفحه تلويزيون هاي سراسر جهان به نمايش گذاشتند. در اواخر سال 1992 نيروهاي ائتلاف تحت رهبري ايالات متحده براي كمك رساني و حفاظت از جان امداد رسانان وارد سومالي شدند. اين بار هم پرسش هايي در خصوص وجود رابطه ميان تصاوير تلويزيوني و اقدامات حكومت ها به ميان آمد.
پس از اين مداخلات بين المللي كه بدون مطرح بودن منافع ملي سنتي مانند تحريكات نظامي، گروگان گيري يا در خطر بودن منافع تجاري صورت گرفت مفهوم عامل/تأثير سي ان ان رواج يافت. مقام هاي دولت بوش پدر اذعان داشتند كه تصاوير زنده كودكان قحطي زده اي كه هر روز در پيش چشمانشان به نمايش درمي آمد آنان را به اقدام در سومالي واداشته است.
سال بعد، زماني كه گروهي از سوماليايي ها يك سرباز آمريكايي را دستگير كردند، كشتند، بدن او را مثله كردند و در كوي و برزن گرداندند بحث از عامل/تأثير سي ان ان ضرورت و فوريت بيش تري پيدا كرد. دوربين هاي تلويزيوني اين صحنه ها را ضبط كردند. اندكي بعد كلينتون رئيس جمهور ايالات متحده اعلام كرد كه ايالات متحده سومالي را ترك خواهد كرد. منتقدان مي گفتند امريكا هم به دليل تصاوير وحشتناك تلويزيوني به سومالي رفت و هم به دليل چنين تصاويري سومالي را ترك گفت.
ظاهراً عامل/تأثير سي ان ان رسانه هاي خبري را در نزديكي كانون سياست خارجي قرار داده بود. به نظر مي رسيد در گرداگرد جهان از هائيتي گرفته تا بوسني و رواندا مداخله ديپلماتيك دنباله رو به نمايش تصاوير هرج و مرج و درگيري در تلويزيون است. در ظاهر شبكه سي ان ان با پخش تصاوير رنج و عذاب انسان ها، افكار عمومي را به حركت واداشته و بسيج كرده بود و واكنش مقام هاي رسمي را طلب مي كرد. چهره هاي برجسته محافل خبري و حكومتي آشكارا از اين موضوع اظهار نگراني مي كردند و مي پرسيدند آيا رسانه هاي خبري بايد چنين قدرتي داشته باشند (ـــ قدرت).
به نظر مي رسيد كه عامل/تأثير سي ان ان به لحظه تاريخي مهمي رسيده باشد. پايان جنگ سرد خلائي در سياست خارجي ايالات متحده پديد آورده بود. از اين گذشته، فناوري هاي نو از ماهواره گرفته تا تلفن هاي همراه و تلويزيون هاي كابلي به شبكه هاي تلويزيوني توانايي بي مانندي براي گزارش رويدادها از سراسر جهان بخشيده بود. خلأ پديد آمده در سياست خارجي و بُرد تازه فناوري رسانه اي اين امكان را به وجود مي آورد كه رسانه هاي خبري دستور كار سياست گذاران عمومي را مشخص كنند.
ولي حتي آن زمان كه اصطلاح عامل/تأثير سي ان ان داشت وارد واژگان رسانه اي و سياسي مي شد اين مفهوم مورد ترديد قرار داشت. نخست، به نظر مي رسيد برجستگي كه اين اصطلاح به سي ان ان به تنهايي نمي توانست افكار عمومي را به حركت وادارد يا به سياست ها شكل بخشد. ظاهراً عامل واقعي، تلويزيون و كل تصاويري بود كه گذشته از سي ان ان توسط سه شبكه سنتي، فاكس نيوز و شبكه هاي خبري محلي تحت پوشش آن ها به نمايش در مي آمد.
در پژوهش ها به تدريج اين عقيده ابراز شد كه خود اين مفهوم زاده ي ساده سازي مفرط رابطه ي پويا، بسيار پيچيده و مبتني بر همزيستي است كه ميان مقام هاي رسمي، رسانه ها و مردم وجود دارد. مقام هاي حكومتي همچنان مسئوليت اصلي را در زمينه سياست خارجي داشتند و منتقدان مي گفتند پوشش رسانه ها عملاً پيرو دستورها و راهنمايي هاي حكومت هاست. نه تنها رسانه ها دستوركار حكومت ها را تعيين نمي كردند بلكه مي شد گفت كه مقام هاي رسمي از رسانه ها بهره مي گيرند و آن ها را بازيچه دست خود قرار مي دهند. براي نمونه در سپتامبر 1993 يك ماه پيش از آن كه پيكر آن سرباز آمريكايي در سومالي مورد اهانت قرار گيرد دولت كلينتون درباره طرح هايي براي خروج از كشور به بحث پرداخته بود. شايد پوشش تلويزيوني اين ماجرا به دولت ياد شده كمك كرده باشد تا از سومالي بيرون رود.
از همه ي اين ها گذشته، هواداري كارگزاري هاي بين المللي امداد رسان و سازمان هاي حقوق بشر، عامل/تأثير سي ان ان را پيچيده مي ساخت. اين گروه ها در زمينه اعمال نفوذ بر سياست خارجي به بازي گرفتن رسانه ها كارگشته شده اند. سازمان هاي بشر دوستانه با جلب توجه سانه ها به بحران هاي خاصي كه شايد موجب حمايت مردم و حکومت ها از تلاش هاي آن ها مي شد تا اندازه زيادي مفهوم عامل/تأثير سي ان ان را پيچيده مي ساختند.
با وجود همه ترديدهايي كه درباره عامل/تأثير مستقيم سي ان ان وجود دارد چندان جاي شك نيست كه خبررساني مستمر و فوري تلويزيوني به ويژه توسط شبكه سي ان ان به راستي افكار عمومي، سياست هاي حكومت ها و زندگي اجتماعي را تحت تأثير قرار داده است. براي نمونه، زماني هم سياستمداران و هم رسانه هاي خبري بر مبناي چرخه خبري روزانه فعاليت مي كردند. به ديگر سخن، مقام هاي رسمي بايد پيش از پايان روز به رويدادهاي مهم و فوري واكنش نشان مي دادند تا خبر آن در روزنامه هاي صبح فردا و اخبار شامگاهي منعكس شود. با پيدايش شبكه سي ان ان و برقراري پوشش خبري 24 ساعته پاسخ گويي به رويدادها بايد فوري و مستمر باشد.
برخي از پژوهشگران گفته اند شايد عامل/تأثير سي ان ان نيرويي باشد كه به شكل ادواري و گه گاهي در مورد موضوعات يا كشورهايي خودنمايي مي كند كه مقام هاي دولتي آن ها فاقد نظرات پابرجا يا منافع كوته بينانه اي هستند. به ديگر سخن، اگر چهره هاي حكومتي فاقد پاي بندي يا اعتقادات محكمي باشند ممكن است تصاوير تلويزيوني تأثير قابل ملاحظه اي بر آن ها گذارد.
عامل/تأثير سي ان ان را مي توان در چارچوب فراخ تري هم مدنظر قرار داد. جامعه امروزي «دنيايي است كه 24ساعته و 7 روز هفته» غوطه ور در ارتباطات و اطلاعات است. مي توان گفت سي ان ان با برنامه هاي بي وقفه خود و با پخش فوري اخبار، شالوده چنين دوره اي را ريخته است. بدين ترتيب عامل/تأثير سي ان ان اگر مفهوم كاملاً شناخته شده اي نباشد مفهوم با اهميتي است. گرچه احراز روابط مستقيمي ميان سياست خارجي و تصاوير تلويزيوني دشوار است نفوذ اخبار 24 ساعته تلويزيوني همچنان يكي از زمينه هاي مطالعاتي برانگيزنده در حوزه سياست خارجي، ارتباطات بين المللي و خبرنگاري است.
ـــ جهان ميهني؛ جهاني شدني؛ ديپلماسي
خواندني هاي پيشنهادي
-2003 Baum,M.Soft News Goes to War:public Opinion and American Foreign Policy in the New Media Age,Princeton,NJ:Princeton University Press.-2002 Belknap,M.The CNN Effect:Strategic Enabler or Operational Risk? parameters 32:100-14.
-1997 Flournoy D.and Stewart,R.CNN:Making News in the Global Market,Bedfordshire,UK:University of Luton Press.
-2002 Robinson,P.The CNN Effect:The Myth of News,Foreign Policy and Intervention,London:Routledge.
-1999 Volkmer,I.News in the Global Sphere:A Study of CNN and Its Impact on Global Communications,Bedfordshire,UK:University of Luton Press.
جك لول
منبع مقاله: گريفيتس، مارتين؛ (1388)، دانشنامه روابط بين الملل و سياست جهان، ترجمه ي عليرضا طيب، تهران: نشر ني، چاپ دوم1390.
/م
.jpg "معنی اسم نارین و نام های هم آوا با آن + میزان فراوانی در ثبت احوال")
.jpg "معنی اسم آرنیکا و نام های هم آوا با آن + میزان فراوانی در ثبت احوال")
.jpg "معنی اسم آرنا و نام های هم آوا با آن + میزان فراوانی در ثبت احوال")
