نگاهي به فلسفه ي سياسي ارسطو

ارسطو ( 322-384ق.م )

فيلسوفي يوناني و شاگرد افلاطون بود. از نظر او، انسان حيواني سياسي است. ويژگي مميزه ي انسان آن است كه بخشي از دولت باشد ( كه البته منظور ارسطو از دولت، دولت- شهر يوناني است ). به اعتقاد وي، انسان كامل در جامعه ي سياسي يافت مي شود و در چنين جامعه اي احساس راحتي مي كند. سياست امري تحميل شده از بالا بر افراد نيست، بلكه بخشي از طبيعت آدمي است. دفاع ارسطو از سلسله مراتب طبيعي وي را به دفاع از برده داري و تقسيم كار به عنوان امري طبيعي و عادلانه كشانيد تا بدان جا كه شهروند بودن را مختص مردان آزاد و اهالي بومي يك دولت - شهر مي دانست.
ارسطو منتقد دموكراسي افراطي و همچنين استبداد بود و شكل آرماني حكومت را آريستوكراسي مي دانست؛ هرچند آن را هم شكل بي ثباتي از حكومت به شمار مي آورد. از همين رو ارسطو از حكومت مختلط جانبداري مي كرد كه در آن شهروندان گاهي حاكم اند و گاهي محكوم، بدون اين كه طبقه ي مسلطي از شهروندان وجود داشته باشد.
شايد پايدارترين تأثير ارسطو مفهوم اندام واري باشد كه از دولت ارائه مي كند. او فرد دورافتاده از جامعه را انسان به معناي واقعي كلمه مي داند، چرا كه وابستگي متقابل يكي از ويژگي هاي اساسي زندگي انساني است. به نظر او، در مقايسه با احكام و اوامر، عرف و رسم مبناي مناسب تري براي قانون است و ثبات سياسي يكي از والاترين ارزش هاست، چرا كه فقط ثبات مي تواند شرايطي را براي فضيلت مند شدن شهروندان فراهم كند. انسان ها موجوداتي انديشه ورزند كه با مشاركت سياسي در يك دولت عادله به كمال مي رسند.
آثار اصلي ارسطو عبارت اند از سياست، اخلاق نيكوماخوسي و اخلاق سعادت. در دوران معاصر، ارسطوگرايي شاهد نوعي تجديد حيات بوده است. اين امر هم به شكل احياي اخلاق فضيلت گرايانه، هم در محتواي نوارسطويي رهيافت توانايي ها براي توضيح نابرابري اقتصادي، و هم در تأكيد جامعه گرايان بر تصنعي بودن مدل ليبرالي از آدميان به مثابه افراد منتزع و منفرد ديده مي شود.
منبع مقاله :
پايك، جان، (1391)، فرهنگ اصطلاحات فلسفه ي سياسي، مترجمان: سيد محمدعلي تقوي- محمدجواد رنجكش، تهران: نشر مركز، چاپ اول