نويسنده: دکتر رزيتا داوري آشتياني
اين كودكان معمولاً در يك يا هر سه حوزه ي توجه و تمركز، فعاليت و تكانه، علائم خود را بروز مي دهند.
نشانه هاي بي توجهي
بدين شكل است كه فعاليت هاي تحصيلي را با بي دقتي انجام مي دهند؛ به نظر مي رسد وقتي با آن ها مستقيماً صحبت مي شود، گوش نمي دهند، دستورها را كامل اجرا نمي كنند، تكاليف خود را تكميل نمي كنند و در كل از فعاليت هايي كه نياز به توجه مستمر دارد اجتناب مي كنند يا از آن ها متنفرند. در پيروي از دستورات ديگران مشكل دارند، به نظر مي رسد كه اصلاً به حرف كسي گوش نمي دهند. غالباً وسايل لازم را براي انجام تكاليف گم مي كنند، زود حواس شان پرت مي شود و در فعاليت هاي روزمره فراموشكار هستند. البته والدين ممكن است اظهار كنند كه كودك شان توجه بسيار خوبي در بازي هاي رايانه اي و نگاه كردن به تلويزيون دارد و ساعت ها مي تواند به اين بازي ها ادامه دهد.مشكلات توجه و تمركز از جمله نشانه هاي غيراختصاصي است كه در موارد مختلف مي تواند مشاهده شود. به عنوان مثال به دنبال استرس هاي حاد نظير تصادف، زلزله و ... كودك ممكن است اشكال در توجه و تمركز پيدا كند. حالات اضطرابي نيز مي توانند با حواس پرتي، مشغوليت ذهني با يك موضوع مشخص و عدم تمركز در بقيه ي حوزه ها همراه باشد. گاهي مصرف بعضي داروها نظير آنتي هيستامين ها، داروهاي سرماخوردگي، داروهاي خواب آور و ... مي توانند مشكل عدم توجه و تمركز ايجاد نمايند.
افسردگي
افسردگي نيز مي تواند حوزه ي توجه و تمركز را تحت تأثير قرار دهد. گاهي اختلال كمبود توجه - بيش فعالي، فقط با علائم عدم توجه و تمركز ظاهر مي شود و نشانه هاي پرتحركي و بيش فعالي اصلاً در فرد وجود ندارد، و كودك خيلي كم تحرك، كُند و دائم غرق در رؤياهاي خويش است.مينا دختر 8 ساله اي است كه در مدرسه، دانش آموزي آرام و كم سرو صدا است ولي در انجام تكاليف، نوشتن املا و حل مسائل رياضي بسيار كند است، زود حواسش پرت مي شود و هنگامي كه معلم مشغول درس دادن است، او به نقطه اي خيره شده و در خيالات خود است. در املا نمي تواند به سرعتِ بقيه ي دانش آموزان بنويسد و لغات يا نقطه ها را جا مي اندازد.
نشانه هاي پرتحركي
از نشانه هاي پرتحركي مي توان به بي قراري دست ها و پاها، تكان خوردن روي صندلي، ترك كردن صندلي در كلاس درس، بالارفتن از در و ديوار، با سر و صداي زياد بازي كردن، دويدن در مكان هاي نامناسب، پرحرفي و تحرك زياد اشاره كرد. معمولاً فعاليت اين كودكان هدفمند نيست و گاهي اضطراب دارند. اين كودكان در موقعيت هاي جديد و ناآشنا كمتر علائم اختلال را نشان مي دهند. همچنين زماني كه نظارت بيشتري از طرف بزرگترها وجود داشته باشد مي توان فعاليت هاي كودك را تا حدودي مهار نمود.نشانه هاي تكانش گري
نشانه هاي تکانش گري به صورت جواب دادن با عجله قبل از اين كه سؤال تمام شود، ناتواني در انتظار كشيدن براي نوبت، قطع كردن حرف ديگران و مداخله كردن مي باشد. اين كودكان اغلب بدون توجه به پيامدهاي احتمالي درگير فعاليت هاي فيزيكي خطرناك مي شوند.كودكان مبتلا، معمولاً بي ثباتي خلقي و خشونت و پرخاشگري شديد دارند. خلق شان به طور ناگهاني بدون تناسب با محرك هاي بيروني تغيير مي كند. به طور كلي به دليل حالت هاي تكانشي كه دارند، در تصميم گيري ها نيز بدون فكر عمل مي كنند و زود پشيمان مي شوند. به همين دليل دوستي آن ها بي ثبات است و روابط عاطفي ناپايداري دارند و زود دوستان شان را از دست مي دهد. بدون فكر و تأمل كردن در روابط با افراد ناآشنا و پذيرفتن پيشنهادهاي شان، ممكن است باعث به وجودآوردن مشكلات زيادي در زندگي آن ها گردد. به دليل زود عصباني شدن، بي ثباتي خلقي و عدم مهار هيجانات، در گرو هم سالان پذيرفته نمي شوند و نمي توانند در بازي هاي آن ها شركت كنند در نتيجه دچار انزواي اجتماعي مي شوند و به دنبال آن ممكن است علائم افسردگي ايجاد شود.
از طرفي به دليل اين كه عملكرد تحصيلي نامناسبي دارند و ازجانب والدين و اولياي مدرسه سرزنش مي شوند، علائم اضطرابي نيز در آن ها شايع است.
منبع مقاله :
داوري آشتياني، رزيتا؛ (1391)، اختلال کمبود توجه - بيش فعالي (مروري بر علائم و درمان هاي موجود)، تهران: نشر قطره، چاپ سوم
/ج
