راههاي شناسايي دروغ و دروغگو

يكي از مواردي كه بدبيني جايز است، در زمان انتخاب همسر است. اين بدين معني است كه كوچكترين مسئله غير عادي و شك برانگيز را بايستي نكته منفي تلقي نمود تا اينكه خلافش ثابت شود. يكي ازموارد شك برانگيز و زير سؤال برنده، دروغ است. تقريباً بندرت انساني پيدا مي شود كه هراز گاهي دروغ نگويد (چه به ظاهر
مصلحتي خيرخواهانه و چه از روي سودجويي). اما گاهي اين دروغ ها بسيار حياتي و مهم بوده ويا اساسا يكي از ويژگيهاي شخصيتي فردبه شمار مي رود (نظير شخصيتهاي هيستريانيك، خودشيفته و ضد اجتماعي).
هنوز هيچ روش قطعي براي شناسايي دروغ وجود ندارد. بطوريكه حساسيت دقت دستگاههاي دروغ سنج (از جمله روشهاي نوروفيدبك) حدود80% fMRI حدود 90% و بررسي دست خط و نقاشي حدود 70% تا80% مي باشد و آنها فقط جهت مقاصد تحقيقاتي و خاص (از جمله قضايي) استفاده مي شوند.

آيا چهره و حركات فرد (زبان بدن) براي شناسايي دروغ قابل اعتماد است؟

خير. هيچيك از حركات و رفتار فرد در تشخيص دروغ حساس نيستند و فقط نمايانگر احتمال آن هستند. اين علايم و نشانه ها عبارتند از:

* لمس صورت:

فرد ممكن است دماغ خود را بمالد يا بخاراند يا با چانه و لب خود ور برود.

* چشم ها:

فرد ممكن است به صورت شما نگاه نكند و چشمهاي خود را به اطراف بچرخاند و يا برعكس بر چشم هاي شما براي مدت طولاني خيره شود. همچنين اگر دروغ بسيار جدي و مهم باشد مردمكها گشاد مي شوند.

* حالت چهره:

فرد ممكن است معمولاً بطور كاذب چهره ي احساسي از خود نشان مي دهد (خنده يا غم دروغين). در اين حالت توجه به چشمها و پيشاني بيش از توجه به دهان در شناسايي واقعي بودن يا نبودن آن كمك مي كند.

* تون صدا:

كلام يا تون صداي فرد دروغگو معمولاً هماهنگ با حركات و قيافه فرد نيست (مثلاً نه مي گويد ولي سر خود را به حالت بلي تكان مي دهد).

* كف دستها:

فرد ممكن است كف دستهاي خود را پنهان كند يا دستهاي خود را داخل جيب يا پس سرش بگذارد.

* ور رفتن:

فرد در زمان دروغ گفتن ممكن است با چيزهاي دم دست خود (ساعت، مو، تلفن، دست بند و...) ور برود و حالت بيقرار داشته باشد و يا كاملاً برعكس بسيار آرام، تقريباً خشك و بي تفاوت به نظر برسد.

ساير يافته ها و شواهد عدم صداقت

برخلاف حالات چهره و حركات بدن كه چندان قابل اعتماد نيستند توجه به نكات زير بيشتر در شناسايي دروغ مفيد و كمك كننده است:

* ريشخند و تمسخر:

فرد غيرصادق غيرممکن است در پاسخ به سؤال اتهام برانگيز با ريشخند و تمسخر پاسخ دهد.

* ذكر بيش از حد جزئيات:

فرد دروغگو با هدف قانع كردن مخاطب، وارد جزئيات بي مورد مي شود.

* تكرار و پرت و پلا گفتن:

اگر فرد از قبل آمادگي نداشته باشد غالباً بطور غيرمعمول دچار خطاهاي دستور زباني شده و كلمات بي مورد و نامتناسب بكار مي برد و يا اينكه صحبتهاي طرف مقابل را تكرار مي كند تا كنترل خود را حفظ کند و بدنبال پاسخهاي مناسب بگردد.

* طفره رفتن از پاسخگويي صريح:

گاهي فرد پاسخ را با سؤال جواب مي دهد و بدين ترتيب سعي مي كند تا بر موضوع تسلط بيشتري پيدا كند و در صورت لزوم صحبتهاي خود را اصلاح كند و يا اينكه حالت گيج و متحير شدن به خود بگيرد و يا موضوع بحث را به جاي ديگري بكشاند.

* حالت تدافعي گرفتن:

در همان وهله اول مواجه با يك اتهام، بجاي رنجيده و آزرده شدن ممكن است حالت تدافعي و تهاجمي به خود بگيرد (و يا بعد از اينكه شك به دروغ بيشتر شده باشد).

* خنده و شوخي:

فرد غيرصادق ممكن است با خنده يا رفتار دوستانه بيش از حد به طرف مقابل تلقين كند كه دوست واقعي اش است و طرفش دچار سوء تفاهم شده است.

* عدم همخواني و تضاد گفتار:

بهترين روش براي كشف توجه كامل به گفته هاي فرد مقابل است. در اين حالت تقريباً هميشه تناقض و ناهمخواني در سناريو گفته شده وجود خواهد داشت (دروغگو هميشه كم حافظه است)(مگر اينكه فرد از قبل بطور كامل خود را آماده كرده باشد).
منبع مقاله :
ساداتيان، اصغر؛ آذر، ماهيار؛ (1389) آمادگي و شرايط لازم براي ازدواج، تهران: ما و شما، چاپ اول.