عصمت حضرت فاطمه زهرا (س)
پرسش :
آیا حضرت فاطمه زهرا (سلام علیها) معصوم بودند؟
پاسخ :
پاسخ اجمالی:
از آیه تطهیر و روایات متواتری که اهل بیت را معرفی می کند و می گوید: فاطمه زهرا(س) یکی از آن پنج تن می باشد، عصمت ایشان ثابت می شود. چون خداوند فاطمه(س) را از رجس و پلیدی به دور می دارد و لذا کسی که از منظر الهی از رجس و پلیدی، مبرا باشد معصوم است. همچنین از آنجا که فاطمه(س)، نطفه اش از غذاى پاک بهشتى است، و هنگام ولادت هم با فرستادگان غیبى به سخن پرداخته، و مدال فداها ابوها و سیدة نساء العالمین و ام ابیها و دهها مدال دیگر را دریافت کرده، همه دال بر عصمت اوست.
پاسخ تفصیلی:
از آیات قرآن و روایات معصومین استفاده می شود که فاطمه زهرا (سلام علیها) دارای مقام عصمت می باشد.
پروردگار عالم در قرآن مجید مى فرمایند: «إِنَّمَا یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»؛ (1) (خداوند فقط مى خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملًا شما را پاک سازد).(2) این آیه به صراحت بیان می دارد که اهل بیت معصوم و بى لغزش هستند و هیچ گناهى نمى کنند. چرا که کلمه «الرجس» دلالت بر عموم گناهان می کند و این آیه مبرا داشتن اهل بیت(علیه السلام) را، از تمام گناهان و لغزشها اعلان می دارد؛ و وقتی انسان از منظر الهی از تمام گناهان و لغزش ها به دور باشند؛ بدون هیچ شک و شبهه ای مدال پر افتخار عصمت را دارا خواهد بود.
در مورد شأن نزول آیه هم در منابع حدیثی معتبر اهل سنت آمده که این آیه در شأن فاطمه، علی و حسن و حسین(علیهما السلام) نازل شده که ما به جهت اختصار به بعض اقوال اشاره می کنیم:
1- در کتاب در المنثور آمده است: ام سلمه همسر رسول خدا(صلی الله عیه و آل) فرمود: پیامبر(ص) در خانه من بود، فاطمه زهرا(سلام علیها) در حالى که دست فرزندان خود را گرفته بود به همراه علی(علیه السلام) به خدمت پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) آمدند. پیامبر(ص) حسن و حسین را در آغوش گرفت. آنگاه على(علیه السلام) در سمت راست و حضرت فاطمه زهرا(سلام علیها) در سمت چپ ایشان نشستند. جبرییل نازل شد و آیه تطهیر را بر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نازل کرد.
در این هنگام پیامبر(صلى الله علیه وآله) عبایى را که شب ها به روى خود مى کشید برداشت و همه را به زیر آن برد، سپس دست مبارک خویش را بیرون آورد و رو به سمت آسمان کرد و فرمود: «اَلّلهُمَّ إِنّ هولاءَ اهل بیتی وخاصَّتی فأَذْهِبْ عنهُم الرِّجْسَ و طَهِرَّهُمْ تطهیراً». آنگاه من ام سلمه، با شنیدن این جمله آرزو کردم به جمع آنها بپیوندم و صاحب این فضیلت گردم وقتى که گوشه عبا را بالا زدم تا وارد آن شوم پیامبر آن را کشید. عرضه داشتم: اى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) من جزء اهل بیت تو نیستم؟ پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «إنّک عَلى خَیْر، إنّک مِنْ أَزواجِ النَبی»؛ (تو زن نیکى هستى و از همسران پیامبرى).(3)
2- بیهقی از قول ام سلمه می نویسد؛ ام سلمه فرمود: «آیه تطهیر در خانه من، در حالى که پنج تن آل عبا (فاطمه ،علی، حسن و حسین) حاضر بودند نازل گردید، رسول خدا(صلى الله علیه وآله) عبایى را بر روى آنان افکند، سپس عرضه داشت: خدا یا اینان اهل بیت من هستند، پروردگارا! رجس و پلیدى را از آنان دور کن و ایشان را پاک و مطهر گردان».(4)
3- در مستدرک علی الصحیحین هم آمده است؛ رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمودند: به سوى من بخوانید. صفیه گفت: چه کسى را اى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)؟ آن گرامى فرمود: اهل بیتم : فاطمه و على و حسن و حسین را. آنگاه خمسه طیبه را آوردند. آن حضرت عباى خویش را بر روى آنان افکند، سپس دستانش را بالا برد و عرض کرد: خداوندا اینان اهل بیت من هستند. سپس صلوات فرستاد. در آن هنگام خداى حکیم این آیه را نازل فرمود: «إنما یریدُ الله لِیُذهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أهلَ البَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُم تَطْهیراً»؛(5) (خداوند فقط مى خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملًا شما را پاک سازد).(6)
4- کتاب صحیح مسلم هم به نقل از زید بن ارقم مى نویسد: به رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) عرض کردیم آیا همسران پیامبر(صلى الله علیه وآله) هم از اهل بیتش هستند؟ حضرت فرمودند؟ خیر، به خدا سوگند زن روزگارى را با مرد است سپس مرد او را طلاق داده و زن به قوم خود باز مى گردد.(7)
بنابر این آیه شریفه فاطمه زهرا(سلام الله علیها) که یکی از پنج تن می باشد، را از رجس و پلیدی به دور می دارد و لذا کسی که از منظر الهی از رجس و پلیدی، مبرا باشد معصوم است.
و از آنجا که فاطمه(علیهاالسلام) پیش از آنکه متولد گردد، نطفه اش از غذاى پاک بهشتى در صلب پیامبر خدا (صلى اللَّه علیه و آله) و در رحم خدیجه(علیهاالسلام) قرار گرفت، و هنگام ولادت هم با فرستادگان غیبى به سخن پرداخته، و در دوران زندگی هم از پدر گرامیشان مدال «فداها ابوها»، و « سیدة نساء العالمین»،(8) و «ام ابیها»(9) و دهها مدال دیگر را دریافت کرد، خود به تنهایی می تواند دال بر عصمت آن بانوی گرامی باشد.
پی نوشت:
(1). سورۀاحزاب، آیۀ 33.
(2). ترجمه آیت الله مکارم.
(3). درالمنثور، سیوطى، ج 5، ص 198.
(4). سنن، بیهقى، ج 2، ص 150.
(5). مستدرک على الصحیحین، حاکم نیشابورى، ج 3، ص 147 ـ 148.
(6). ترجمه آیت الله مکارم.
(7). صحیح، مسلم، ج 5، ص 26 ـ 27 ح 37؛ مسند، احمد بن حنبل، ج 4، ص 107؛ تفسیر فخر رازى، ج 6، ص 783؛ مستدرک على الصحیحین، حاکم نیشابورى، ج 2، ص 416؛ تفسیر در المنثور، ج 15، ص 218؛ کتاب فضائل الصحابه، ح 4425.
(8). إمتاع الأسماع، ج5، ص351.
(9). الاستیعاب، ج4، ص 1899؛ تاریخ طبری ،ج11، ص 499؛ مقاتل الطالبیین، ص 598.
پرسش‌های مرتبط با حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها:
از آیه تطهیر و روایات متواتری که اهل بیت را معرفی می کند و می گوید: فاطمه زهرا(س) یکی از آن پنج تن می باشد، عصمت ایشان ثابت می شود. چون خداوند فاطمه(س) را از رجس و پلیدی به دور می دارد و لذا کسی که از منظر الهی از رجس و پلیدی، مبرا باشد معصوم است. همچنین از آنجا که فاطمه(س)، نطفه اش از غذاى پاک بهشتى است، و هنگام ولادت هم با فرستادگان غیبى به سخن پرداخته، و مدال فداها ابوها و سیدة نساء العالمین و ام ابیها و دهها مدال دیگر را دریافت کرده، همه دال بر عصمت اوست.
پاسخ تفصیلی:
از آیات قرآن و روایات معصومین استفاده می شود که فاطمه زهرا (سلام علیها) دارای مقام عصمت می باشد.
پروردگار عالم در قرآن مجید مى فرمایند: «إِنَّمَا یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»؛ (1) (خداوند فقط مى خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملًا شما را پاک سازد).(2) این آیه به صراحت بیان می دارد که اهل بیت معصوم و بى لغزش هستند و هیچ گناهى نمى کنند. چرا که کلمه «الرجس» دلالت بر عموم گناهان می کند و این آیه مبرا داشتن اهل بیت(علیه السلام) را، از تمام گناهان و لغزشها اعلان می دارد؛ و وقتی انسان از منظر الهی از تمام گناهان و لغزش ها به دور باشند؛ بدون هیچ شک و شبهه ای مدال پر افتخار عصمت را دارا خواهد بود.
در مورد شأن نزول آیه هم در منابع حدیثی معتبر اهل سنت آمده که این آیه در شأن فاطمه، علی و حسن و حسین(علیهما السلام) نازل شده که ما به جهت اختصار به بعض اقوال اشاره می کنیم:
1- در کتاب در المنثور آمده است: ام سلمه همسر رسول خدا(صلی الله عیه و آل) فرمود: پیامبر(ص) در خانه من بود، فاطمه زهرا(سلام علیها) در حالى که دست فرزندان خود را گرفته بود به همراه علی(علیه السلام) به خدمت پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) آمدند. پیامبر(ص) حسن و حسین را در آغوش گرفت. آنگاه على(علیه السلام) در سمت راست و حضرت فاطمه زهرا(سلام علیها) در سمت چپ ایشان نشستند. جبرییل نازل شد و آیه تطهیر را بر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نازل کرد.
در این هنگام پیامبر(صلى الله علیه وآله) عبایى را که شب ها به روى خود مى کشید برداشت و همه را به زیر آن برد، سپس دست مبارک خویش را بیرون آورد و رو به سمت آسمان کرد و فرمود: «اَلّلهُمَّ إِنّ هولاءَ اهل بیتی وخاصَّتی فأَذْهِبْ عنهُم الرِّجْسَ و طَهِرَّهُمْ تطهیراً». آنگاه من ام سلمه، با شنیدن این جمله آرزو کردم به جمع آنها بپیوندم و صاحب این فضیلت گردم وقتى که گوشه عبا را بالا زدم تا وارد آن شوم پیامبر آن را کشید. عرضه داشتم: اى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) من جزء اهل بیت تو نیستم؟ پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: «إنّک عَلى خَیْر، إنّک مِنْ أَزواجِ النَبی»؛ (تو زن نیکى هستى و از همسران پیامبرى).(3)
2- بیهقی از قول ام سلمه می نویسد؛ ام سلمه فرمود: «آیه تطهیر در خانه من، در حالى که پنج تن آل عبا (فاطمه ،علی، حسن و حسین) حاضر بودند نازل گردید، رسول خدا(صلى الله علیه وآله) عبایى را بر روى آنان افکند، سپس عرضه داشت: خدا یا اینان اهل بیت من هستند، پروردگارا! رجس و پلیدى را از آنان دور کن و ایشان را پاک و مطهر گردان».(4)
3- در مستدرک علی الصحیحین هم آمده است؛ رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمودند: به سوى من بخوانید. صفیه گفت: چه کسى را اى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)؟ آن گرامى فرمود: اهل بیتم : فاطمه و على و حسن و حسین را. آنگاه خمسه طیبه را آوردند. آن حضرت عباى خویش را بر روى آنان افکند، سپس دستانش را بالا برد و عرض کرد: خداوندا اینان اهل بیت من هستند. سپس صلوات فرستاد. در آن هنگام خداى حکیم این آیه را نازل فرمود: «إنما یریدُ الله لِیُذهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أهلَ البَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُم تَطْهیراً»؛(5) (خداوند فقط مى خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل بیت دور کند و کاملًا شما را پاک سازد).(6)
4- کتاب صحیح مسلم هم به نقل از زید بن ارقم مى نویسد: به رسول اکرم(صلى الله علیه وآله) عرض کردیم آیا همسران پیامبر(صلى الله علیه وآله) هم از اهل بیتش هستند؟ حضرت فرمودند؟ خیر، به خدا سوگند زن روزگارى را با مرد است سپس مرد او را طلاق داده و زن به قوم خود باز مى گردد.(7)
بنابر این آیه شریفه فاطمه زهرا(سلام الله علیها) که یکی از پنج تن می باشد، را از رجس و پلیدی به دور می دارد و لذا کسی که از منظر الهی از رجس و پلیدی، مبرا باشد معصوم است.
و از آنجا که فاطمه(علیهاالسلام) پیش از آنکه متولد گردد، نطفه اش از غذاى پاک بهشتى در صلب پیامبر خدا (صلى اللَّه علیه و آله) و در رحم خدیجه(علیهاالسلام) قرار گرفت، و هنگام ولادت هم با فرستادگان غیبى به سخن پرداخته، و در دوران زندگی هم از پدر گرامیشان مدال «فداها ابوها»، و « سیدة نساء العالمین»،(8) و «ام ابیها»(9) و دهها مدال دیگر را دریافت کرد، خود به تنهایی می تواند دال بر عصمت آن بانوی گرامی باشد.
پی نوشت:
(1). سورۀاحزاب، آیۀ 33.
(2). ترجمه آیت الله مکارم.
(3). درالمنثور، سیوطى، ج 5، ص 198.
(4). سنن، بیهقى، ج 2، ص 150.
(5). مستدرک على الصحیحین، حاکم نیشابورى، ج 3، ص 147 ـ 148.
(6). ترجمه آیت الله مکارم.
(7). صحیح، مسلم، ج 5، ص 26 ـ 27 ح 37؛ مسند، احمد بن حنبل، ج 4، ص 107؛ تفسیر فخر رازى، ج 6، ص 783؛ مستدرک على الصحیحین، حاکم نیشابورى، ج 2، ص 416؛ تفسیر در المنثور، ج 15، ص 218؛ کتاب فضائل الصحابه، ح 4425.
(8). إمتاع الأسماع، ج5، ص351.
(9). الاستیعاب، ج4، ص 1899؛ تاریخ طبری ،ج11، ص 499؛ مقاتل الطالبیین، ص 598.
پرسش‌های مرتبط با حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها:
