اثر توبه به خاطر ترس از جهنم در سقوط مجازات حدی یا تعزیری
پرسش :
1. شخص تائب گاه توبه و برگشتش فقط به خاطر ترس از عذاب جهنم است، آیا چنین توبه‌ای صحیح و مسقط عذاب اُخروی است؟ 2. در فرض فوق چنانچه پیش از اثبات جرم چنین توبه‌ای نموده باشد، آیا مجازات دنیوی مثل حد و تعزیر نیز ساقط می‌شود؟ 3. سقوط عذاب اُخروی یا مجازات دنیوی با صرف ندامت و پشیمانی حاصل می‌شود، یا شرط سقوط عذاب و مجازات علاوه بر ندامت و قضای واجبات و ادای حقوق الناس است؟
پاسخ :
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره)
«1. بله، صحیح است.
2. بله، ساقط می‌شود.
3. بله، علاوه بر ندامت باید شرایط دیگر توبه را هم انجام داد. 1384/12/21»
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
«1. صحیح است.
2. در مواردی موجب سقوط است.
3. استحقاق عذاب اخروی با توبه ساقط می‌شود و یکی از شرایط توبه این است که اگر حقّ الناسی به گردن است ادا شود. 1384/12/11»
آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی
«1. بلی توبه مذکور صحیح و انشاء الله مانع عذاب اخروی است والله العالم.
2. بلی در فرض مذکور حد و تعزیر ساقط می‌شوند والله العالم.
3. با ندامت و پشیمانی و استغفار آنچه مربوط به حق الناس نباشد عذاب بر طرف می‌شود بلی در مواردی مانند نماز و روزه و خمس و حج باید این اعمال به جا آورده شوند و مجرد پشیمانی این‌ها را ساقط نمی‌کند و در مورد حق‌الناس علاوه بر ندامت و استغفار باید حق‌الناس اداء شود والله العالم. 1384/09/20»
آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)
«1. بلی و اصل توبه همین معنا است.
2. بلی.
3. اگر گناهانی باشد که نیاز به جبران دارد باید جبران شود که در عبادات باید قضا شود و اگر حق الناس است باید ادا شود والّا توبه واقعی نکرده است. 1384/10/12»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«1. آری صحیح و مسقط عذاب اخروی است.
2. چنانچه توبه‌اش ثابت گردد و در مسیر اصلاح باشد و مجازات جنبه حق‌الناس نداشته باشد ساقط می‌گردد.
3. صرف ندامت کافی نیست بلکه باید ادای حق‌الناس و قضای اعمال فوت شده را نیز به جا آورد. همیشه موفق باشید. 1384/09/16»
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«1. توبه کردن از ترس عذاب الهی صحیح و مسقط عقاب است.
2. اگر واقعاً توبه کند موجب سقوط حد و تعزیر است.
3. در واجباتی مثل نماز و روزه و حج غیر از توبه قضاء آن‌ها نیز لازم است و در حقوق مردم اگر دین باشد یا باید بپردازد و یا از صاحب حق حلّیت بگیرد و در زکوة و خمس اگر ثروت دارد باید بپردازد و اگر فقیر شده باید به حاکم شرعی رجوع نموده و با او در میان بگذارد و با ایشان مصالحه کند درست می‌شود، اگر این اقدامات انجام شد عذاب اخروی و مجازات ساقط می‌شود. 1384/11/05»
آیت الله العظمی حسین نوری همدانی
«1. توبه‌اش صحیح است.
2. بلی ساقط می‌شود.
3. تحقق ماهیت توبه به ندامت و پشیمانی و تصمیم بر عدم عود به گناه می‌باشد، ولی شرط قبولی آن ادای حقوق الناس و قضای واجبات است که در این صورت عذاب و مجازات از وی ساقط می‌شود انشاء الله تعالی. 1384/10/25»
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
آیت الله العظمی محمد تقی بهجت (ره)
«1. بله، صحیح است.
2. بله، ساقط می‌شود.
3. بله، علاوه بر ندامت باید شرایط دیگر توبه را هم انجام داد. 1384/12/21»
آیت الله العظمی سید علی سیستانی
«1. صحیح است.
2. در مواردی موجب سقوط است.
3. استحقاق عذاب اخروی با توبه ساقط می‌شود و یکی از شرایط توبه این است که اگر حقّ الناسی به گردن است ادا شود. 1384/12/11»
آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی
«1. بلی توبه مذکور صحیح و انشاء الله مانع عذاب اخروی است والله العالم.
2. بلی در فرض مذکور حد و تعزیر ساقط می‌شوند والله العالم.
3. با ندامت و پشیمانی و استغفار آنچه مربوط به حق الناس نباشد عذاب بر طرف می‌شود بلی در مواردی مانند نماز و روزه و خمس و حج باید این اعمال به جا آورده شوند و مجرد پشیمانی این‌ها را ساقط نمی‌کند و در مورد حق‌الناس علاوه بر ندامت و استغفار باید حق‌الناس اداء شود والله العالم. 1384/09/20»
آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)
«1. بلی و اصل توبه همین معنا است.
2. بلی.
3. اگر گناهانی باشد که نیاز به جبران دارد باید جبران شود که در عبادات باید قضا شود و اگر حق الناس است باید ادا شود والّا توبه واقعی نکرده است. 1384/10/12»
آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی
«1. آری صحیح و مسقط عذاب اخروی است.
2. چنانچه توبه‌اش ثابت گردد و در مسیر اصلاح باشد و مجازات جنبه حق‌الناس نداشته باشد ساقط می‌گردد.
3. صرف ندامت کافی نیست بلکه باید ادای حق‌الناس و قضای اعمال فوت شده را نیز به جا آورد. همیشه موفق باشید. 1384/09/16»
آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
«1. توبه کردن از ترس عذاب الهی صحیح و مسقط عقاب است.
2. اگر واقعاً توبه کند موجب سقوط حد و تعزیر است.
3. در واجباتی مثل نماز و روزه و حج غیر از توبه قضاء آن‌ها نیز لازم است و در حقوق مردم اگر دین باشد یا باید بپردازد و یا از صاحب حق حلّیت بگیرد و در زکوة و خمس اگر ثروت دارد باید بپردازد و اگر فقیر شده باید به حاکم شرعی رجوع نموده و با او در میان بگذارد و با ایشان مصالحه کند درست می‌شود، اگر این اقدامات انجام شد عذاب اخروی و مجازات ساقط می‌شود. 1384/11/05»
آیت الله العظمی حسین نوری همدانی
«1. توبه‌اش صحیح است.
2. بلی ساقط می‌شود.
3. تحقق ماهیت توبه به ندامت و پشیمانی و تصمیم بر عدم عود به گناه می‌باشد، ولی شرط قبولی آن ادای حقوق الناس و قضای واجبات است که در این صورت عذاب و مجازات از وی ساقط می‌شود انشاء الله تعالی. 1384/10/25»
منبع: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه
