راهکارهایی برای دورماندن از گناه

پرسش :

بهترین کار برای دورماندن از گناه چیست؟

پاسخ :
بهترین کار برای دور ماندن از گناه توجه دائمی به خدا و تقویت ارتباط با اوست. شیطان زمانی به سراغ ما می‌آید و ما را در گرداب گناه می‌اندازد که ما خدا را فراموش می‌کنیم و از یاد او غافل می‌شویم. اگر می‌بینید که دین ما این همه به نماز اهمیت داده، برای این است که با یاد خدا در نماز، انسان از شر شیطان و وسوسه‌هایش در امان می‌ماند. یاد خدا قوی‌ترین سپر ما در برابر تیرهای شیطان است. با این حال، توجه به نکات زیر برای درامان ماندن از گناه بسیار مهم است:
 
الف) هیچ گناهی را کوچک نشمارید؛ زیرا وقتی گناهی را کوچک شمردید، انجام آن برایتان آسان می شود و خیلی راحت به سوی آن می‌روید. گناه - هر چند کوچک - مخالفت با خدای بزرگ است و نباید آن را کوچک شمرد. در حدیثی از امام علی (علیه السلام) آمده است: «بدترین گناه، گناهی است که گناهکار آن را سبک می‌شمارد.» (1)
 
حتی اگر گناهی در مقایسه با گناه‌های بزرگ، کوچک باشد، باز هم نباید آن را انجام دهیم. گناه‌های کوچک تمرینی برای گناه‌های بزرگ و دالان ورود به گناه‌های بزرگ است. حتماً این ضرب‌المثل معروف را شنیده‌اید که «تخم مرغ دزد شتردزد می‌شود.» یعنی تخلفات کوچک، آدمی را به تخلفات بزرگ می‌کشاند. حضرت مسیح (علیه السلام) به شاگردانشان فرمودند: «همانا گناه‌های کوچک از نیرنگ ابلیس است. او گناهان را در نظر شما کوچک جلوه می‌دهد و در نتیجه، گناه‌ها جمع و زیاد می‌شوند و شما را در میان می‌گیرند». (2) امام رضا (علیه السلام) فرمودمئ: «گناه‌های کوچک مسیر گناه‌های بزرگند و کسی که در گناه کم از خدا نترسد، در گناه زیاد هم از او نمی‌ترسد.» (3)
 
ب) از انجام کارهایی که احتمال دارد گناه باشد، دوری کنید؛ مثلاً از گفتن حرف‌هایی که شاید غیبت باشد، بپرهیزید. اگر در گفتار و رفتار خود کمی احتیاط کنیم، هرگز در گرداب گناه نمی‌افتیم. خداوند در قرآن کریم پس از بیان یکی از احکام الهی می‌فرماید: «این مرزهای الهی است، پس به آن نزدیک نشوید.» (4) یعنی نه تنها نباید از مرزهای الهی عبور کرد، بلکه باید احتیاط کرد و به آن نزدیک هم نشد. کسی که به گناه نزدیک شود، کم کم به انجام آن هم وادار می‌شود.
 
پ) فکر گناه را به ذهنتان راه ندهید. فکر کردن به گناه، گناه نیست، اما رفته رفته انسان را به سوی گناه می‌کشاند. شیطان اول فکر گناه را در ذهن ما وارد می‌کند، بعد شوق به گناه و میل به گناه را در دل ما ایجاد می‌کند و سرانجام ما را به انجام گناه وا می‌دارد. پس بهتر است که از همان آغاز جلو توطئه‌ی شیطان را بگیریم و نگذاریم که فکر گناه در ذهن ما راه یابد.
 
ت) از رفت و آمد با آدم‌های فاسد و حضور در جلسات آنها بپرهیزید. ما خیلی زود تحت تأثیر دوست‌ها  و اطرافیانمان قرار می‌گیریم. هیچ‌گاه به خود نگویید که با این جور افراد رفت و آمد می‌کنید و در جلساتشان حضور می‌یابید، ولی تحت تأثیر آنها قرار نمی‌گیرند. این فکر غلطی است. بسیاری از آدم‌های خلاف کار یا حتی می‌شود گفت که همه‌ی آنها به خاطر ارتباط با دوست‌های ناباب به راه خلاف کشیده شده‌اند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «آدمی بر آیین و دین دوست خود است، پس هر یک از شما مواظب باشد که با چه کسی دوستی می‌کند.» (5)
 
ث) پیوسته با آدم‌های با ایمان و درستکار ارتباط داشته باشید و حضور در جلسات دینی و مذهبی را ترک نکنید. هر قدر ارتباط با افراد فاسد و حضور در جلساتشان زیان بخش است، ارتباط با خوبان و حضور در جمع آنها سودمند و مفید است. امام سجاد (علیه السلام) فرمودند: «جلسات خوبان، آدمی را به پاکی و خوبی فرا می‌خواند». (6) امام رضا (علیه السلام) فرمودند: «هر کس در جلسه‌ای بنشیند که نام ما در آن زنده نگه داشته می‌شود، در آن روزی که دل‌ها می‌میرند، دل او نمی‌میرد.» (7)
 
ج) از انجام گناه‌هایی که زمینه‌ساز گناه‌های دیگر هستند به شدت بپرهیزید؛ مثلاً از نگاه هوس آلود به نامحرم که گناه‌های دیگری را در پی دارد، دوری کنید.
 
حضرت عیسی (علیه السلام) فرمودند: «از نگاه کردن به آنچه منع شده است، بپرهیزید؛ زیرا این کار تخم شهوت‌ها و گیاه گناه است.» (8)
 
پی‌نوشت‌ها:
1. میزان‌ الحکمه، حدیث 6563.
2. همان، حدیث 6592.
3. همان، حدیث 6595.
4. سوره بقره، آیه‌ 187.
5. میزان ‌الحکمه، حدیث 10221.
6. همان، حدیث 2404.
7. همان، حدیث 2394.
8. همان، حدیث 20250.
 
منبع: هفتاد و شش پرسش و پاسخ درباره اخلاق و رفتار، غلامرضا حیدری ابهری، انتشارات قدیانی، 1393.