شهدای خاندان جعفر طیار در کربلا

پرسش :

از خاندان جعفر طیار چه کسانی در قیام امام حسین (علیه السلام) به شهادت رسیدند؟

پاسخ :
شهدای خاندان جعفر طیّار در کربلا عبارتند از:
1. عون بن عبدالله بن جعفر: وى فرزند زینب کبرى عقیله بنى هاشم است. عبدالله بن جعفر، همسر حضرت زینب(علیها السلام) که خود در مدینه ماند، دو فرزندش عون و محمد را نزد امام حسین(علیه السلام) فرستاد و آنها در وادى عقیق به امام(علیه السلام) ملحق شدند.
عون در روز عاشورا به میدان آمد و این رجز را خواند:

«إنْ تُنْکِرُونِی فَأَنَا ابْنُ جَعْفَر *** شَهیدُ صِدْق فِی الْجِنانِ أَزْهَرُ
یَطیرُ فیها بِجَناح أَخْضَر *** کَفى بِهذا شَرَفاً فی الَْمحْشَرِ»

(اگر مرا نمى شناسید من پسر جعفر طیّار آن شهید راستینم که در بهشت مى درخشد و با بالهاى سبز در آن پرواز مى کند و این افتخار در محشر براى ما کافى است).

وى جنگ نمایانى کرد و سرانجام به دست «عبدالله بن قُطْبه» به شهادت رسید. (1)

2. محمد بن عبدالله بن جعفر: او فرزند دیگر عبدالله بن جعفر است و مادرش حضرت زینب(علیها السلام) است، (2) او در حال مبارزه چنین رجز مى خواند:

«نَشْکُو إِلَى اللهِ مِنَ الْعُدْوانِ *** فِعالَ قَوْم فِی الرَّدىء عُمْیانِ
قَدْ بَدِّلُوا مَعالِمَ الْقُرْآنِ *** وَمُحکَمَ التَّنْزیلِ وَالتِّبْیانِ
وَأَظْهَرُوا الْکُفْرَ مَعَ الطُّغْیانِ»

(از کردار گروهى که در پستى همانند کورانند به خدا شکایت مى بریم، همانها که معارف قرآن و محکمات تنزیل را تغییر دادند و کفر و طغیان را آشکار ساختند).
محمد همانند دیگر جوانان بنى هاشم مى جنگید تا به دست «عامر بن نهشل» به شهادت رسید. (3)

طبرى نقل مى کند: هنگامى که خبر شهادت امام حسین(علیه السلام) و فرزندان عبدالله بن جعفر به مدینه رسید، مردم مدینه به خانه عبدالله بن جعفر به قصد تسلیت تردد مى کردند، «ابواللَسلاس»، (4) غلام عبدالله بن جعفر گفت: «این گرفتارى ها از ناحیه حسین(علیه السلام) بر ما وارد شد» عبدالله به غلام حمله کرد و گفت:
اى پسر کنیز! درباره حسین چه مى گویى؟ به خدا سوگند اگر من هم بودم از او جدا نمى شدم تا جانم را نثارش کنم. اینجا جایى است که باید از جان گذشت، بر من آسان است که فرزندانم در یارى برادر و پسر عمویم (و در طریق هدف مقدسش) به شهادت رسیدند و یارى اش کردند.

آنگاه خطاب به حاضرین گفت: «وَالْحَمْدُللهِ، عَزَّ عَلَیَّ مَصْرَعُ الْحُسَیْنِ(علیه السلام)، إنْ لاأَکُنْ آسَیْتُ حُسَیْناً بِیَدی؛ فَقَدْ آساهُ وَلَدای»؛ (خدا را سپاس مى گویم ؛ شهادت امام حسین(علیه السلام) بر من سخت و ناگوار است؛ گرچه خودم حضور نداشتم تا جانم را نثارش کنم، فرزندانم چنین کردند و او را یارى نمودند). (5)
به جز عون و محمد، دو تن دیگر از خاندان جعفر طیار به نامهاى «عبیدالله بن عبدالله بن جعفر»، (6) و «قاسم بن محمد بن جعفر» در رکاب امام(علیه السلام) در روز عاشورا به فیض شهادت نائل آمدند.

پی‌نوشت‌ها:
(1). رجوع شود به: بحارالانوار، ج 45، ص 34؛ مقاتل الطالبیین، ص 60 و ابصار العین، ص 39.
(2). اعیان الشیعة، ج 1، ص 608. برخى مادرش را «خوصاء» دختر «حفصة بن ثقیف» شمرده اند، رجوع شود به: مقاتل الطالبیین، ص 60.
(3). بحارالانوار، ج 45 ص 34 و رجوع شود به: نفس المهموم، ص 167.
(4). در بحارالانوار (ج 45، ص 122) نام وى ابوالسلاسل وارد شده است.
(5). تاریخ طبرى، ج 4، ص 357؛ ارشاد مفید، ص 461 و بحارالانوار، ج 45، ص 123.
(6). او نیز فرزند «خوصاء» دختر حفصة است. (مناقب ابن شهر آشوب، ج 4، ص 106).

منبع: عاشورا ریشه ‏ها، انگیزه‏ ها، رویدادها، پیامدها»، سعید داودی و مهدی رستم نژاد، (زیر نظر آیت الله العظمى ناصر مکارم شیرازى)، قم: انتشارات امام على بن ابى طالب (علیه السلام‏)، 1388.