فلسفه و حکمت احکام در قرآن و روایات
پرسش :
آیا فلسفه و حکمت همه احکام در قرآن و روایات آمده است؟
پاسخ :
احکام شرعى دو گونه‌اند:
1. احکامى که برخى از حکمت‌هاى آن‌ها در قرآن و روایات اسلامى بیان شده است مانند روزه که یکى از حکمت‌هاى آن را قرآن پرهیز از گناه دانسته است.1
2. احکامى که در آیات و روایات اشاره‌اى به فلسفه آن‌ها نشده و یا دست کم به دست ما نرسیده است. در این موارد ممکن است با دلیل‌هاى عقلى یا تجربى به بخشى از آن‌ها پى ببریم، ولى چون علم و عقل ما محدود است نمى‌توانیم فلسفه کامل آن را به دست آوریم.
البته این بدین معنا نیست که عمل به آن حکم را مشروط به داشتن حکمت آن نماییم؛ بلکه روحیه بندگى خداوند اقتضا مى‌کند تا فرمان‌بردار بى چون و چراى پروردگار خود باشیم و هر دستورى را - هرچند بدون آگاهى از حکمت آن - اطاعت کنیم و این به معناى تقلید کورکورانه نیست؛ چرا که فرض این است پروردگار خود را به خوبى مى‌شناسیم و مى‌دانیم که هرگز فرمانى را به ضرر بنده‌اش صادر نمى‌کند؛ بلکه تمام احکام الهى براى رساندن او به کمال و تأمین سعادت و خوشبختى او در دنیا و آخرت است و هر دستورى به ما دهد، صلاح و خیر ما را در آن دیده است. هم چنان که یک بیمار چون مى‌داند پزشک معالجش خیر و صلاح او را مى‌خواهد و در پى بهبودى بیمارى اوست، داروهایى را که برایش تجویز کرده است مصرف مى‌کند بى آن که از حکمت آن‌ها آگاهى داشته باشد.
پی‌نوشت:
1. بقره/ 183
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
احکام شرعى دو گونه‌اند:
1. احکامى که برخى از حکمت‌هاى آن‌ها در قرآن و روایات اسلامى بیان شده است مانند روزه که یکى از حکمت‌هاى آن را قرآن پرهیز از گناه دانسته است.1
2. احکامى که در آیات و روایات اشاره‌اى به فلسفه آن‌ها نشده و یا دست کم به دست ما نرسیده است. در این موارد ممکن است با دلیل‌هاى عقلى یا تجربى به بخشى از آن‌ها پى ببریم، ولى چون علم و عقل ما محدود است نمى‌توانیم فلسفه کامل آن را به دست آوریم.
البته این بدین معنا نیست که عمل به آن حکم را مشروط به داشتن حکمت آن نماییم؛ بلکه روحیه بندگى خداوند اقتضا مى‌کند تا فرمان‌بردار بى چون و چراى پروردگار خود باشیم و هر دستورى را - هرچند بدون آگاهى از حکمت آن - اطاعت کنیم و این به معناى تقلید کورکورانه نیست؛ چرا که فرض این است پروردگار خود را به خوبى مى‌شناسیم و مى‌دانیم که هرگز فرمانى را به ضرر بنده‌اش صادر نمى‌کند؛ بلکه تمام احکام الهى براى رساندن او به کمال و تأمین سعادت و خوشبختى او در دنیا و آخرت است و هر دستورى به ما دهد، صلاح و خیر ما را در آن دیده است. هم چنان که یک بیمار چون مى‌داند پزشک معالجش خیر و صلاح او را مى‌خواهد و در پى بهبودى بیمارى اوست، داروهایى را که برایش تجویز کرده است مصرف مى‌کند بى آن که از حکمت آن‌ها آگاهى داشته باشد.
پی‌نوشت:
1. بقره/ 183
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
