وظایف و اختیارات رییس جمهور
پرسش :
وظایف و اختیارات رییس جمهور در قانون اساسی چه مواردی بیان شده است؟
پاسخ :
یکی از افرادی که توسط مردم و با برگزاری انتخابات برگزیده می شود و مسئولیت قوه مجریه را بر عهده می گیرد رئیس جمهور است.
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مقام ریاست جمهوری، عالی ترین منصب اجرایی پس از رهبری است. نظام امور کشور توسط سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه سامان می یابد که رئیس جمهور سکان هدایت قوه مجریه را بر عهده دارد؛ قوه ای که چه از نظر دستگاه های زیر مجموعه و چه از نظر اختیارات و وظایف محوله از سوی قانون از قوای دیگر گسترده تر می باشد.
از این رو برای آشکار شدن بهتر و کامل این مقام سیاسی و اجرایی لازم است وظایف و اختیارات ریاست جمهوری به طور اجمال بیان شود؛ تا از این منظر اهمیت انتخاب رئیس جمهور و نقش اساسی آرای مردم در محول نمودن این مقام به کاندیدای منتخب خویش نمایان گردد:
١. امضای عهدنامه ها، مقاوله نامه ها، موافقت نامه ها و قراردادهای دولت ایران با سایر دولت ها و همچنین امضای پیمان های مربوط به اتحادیه های بین المللی پس از تصویب مجلس شورای اسلامی با رئیس جمهور یا نماینده قانونی اوست.(1)
۲. رئیس جمهور مسئولیت امور برنامه و بودجه و امور اداری و استخدامی کشور را مستقیما بر عهده دارد.(2)
3. سفیران، به پیشنهاد وزیر امور خارجه و تصویب رئیس جمهور تعیین می شوند. رئیس جمهور استوارنامه سفیران را امضا می کند و استوارنامه سفیران کشورهای دیگر را می پذیرد.(3)
۴. اعطای نشان های دولتی با رئیس جمهور است.(4)
۵. ریاست هیئت وزیران با رئیس جمهور است که بر کار وزیران نظارت می کند.(5)
۶. شورای عالی امنیت ملی به ریاست رئیس جمهور با وظایفی سه گانه تشکیل می گردد.(6)
۷. عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی یکی دیگر از مسئولیت های رئیس جمهور است.(7)
8. عضویت و ریاست در برخی شوراها و مجامع مهم مانند؛ مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای با پول و اعتبار از جمله مسئولیت های رئیس جمهور است.
9. یکی از وظایف بسیار مهم رئیس جمهور، انتخاب وزیران مناسب و لایق برای تشکیل کابینه است که در این باره گزینش افراد نقش حیاتی و مهمی در اداره امور کشور دارد که انتخاب شایسته این افراد سبب به سامان شدن امور کشور و رشد و تعالی اقتصادی و فرهنگی آن خواهد بود و شاید یکی از راه های ضربه زدن به نظام در گزینش افراد نامناسب برای پست حساس وزارت می باشد.
علاوه بر اینها، از جمله اختیارات رئیس جمهور این است که می تواند برای خود بنا به ضرورت و نیاز، معاونان و مشاوران مختلفی انتخاب کند.
به طور کلی، در نظام جمهوری اسلامی بیست و یک وزارتخانه و بیش از بیست سازمان بزرگ دولتی زیر نظر رئیس جمهور فعالیت می کنند. با توجه به اختیارات و وظایف مهم ریاست جمهوری در نظام اسلامی، بایسته است این مسئولیت به لایق ترین فرد داده شود.
پی‌نوشت‌ها:
1- قانون اساسی، اصل یکصد و بیست و پنجم
2- همان، اصل یکصد و بیست و ششم
3- همان، اصل یکصد و بیست و هشتم
4- همان، اصل یکصد و بیست و نهم
5- همان، اصل یکصد و سی و چهارم
6- همان، اصل یکصد و هفتاد و ششم
7- همان، اصل یکصد و هفتاد و هفتم
منبع: احکام انتخابات، سید سیف الله نحوی، ناشر: بهار دلها، چاپ اول، قم، 1394 ش.
یکی از افرادی که توسط مردم و با برگزاری انتخابات برگزیده می شود و مسئولیت قوه مجریه را بر عهده می گیرد رئیس جمهور است.
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مقام ریاست جمهوری، عالی ترین منصب اجرایی پس از رهبری است. نظام امور کشور توسط سه قوه مجریه، مقننه و قضائیه سامان می یابد که رئیس جمهور سکان هدایت قوه مجریه را بر عهده دارد؛ قوه ای که چه از نظر دستگاه های زیر مجموعه و چه از نظر اختیارات و وظایف محوله از سوی قانون از قوای دیگر گسترده تر می باشد.
از این رو برای آشکار شدن بهتر و کامل این مقام سیاسی و اجرایی لازم است وظایف و اختیارات ریاست جمهوری به طور اجمال بیان شود؛ تا از این منظر اهمیت انتخاب رئیس جمهور و نقش اساسی آرای مردم در محول نمودن این مقام به کاندیدای منتخب خویش نمایان گردد:
١. امضای عهدنامه ها، مقاوله نامه ها، موافقت نامه ها و قراردادهای دولت ایران با سایر دولت ها و همچنین امضای پیمان های مربوط به اتحادیه های بین المللی پس از تصویب مجلس شورای اسلامی با رئیس جمهور یا نماینده قانونی اوست.(1)
۲. رئیس جمهور مسئولیت امور برنامه و بودجه و امور اداری و استخدامی کشور را مستقیما بر عهده دارد.(2)
3. سفیران، به پیشنهاد وزیر امور خارجه و تصویب رئیس جمهور تعیین می شوند. رئیس جمهور استوارنامه سفیران را امضا می کند و استوارنامه سفیران کشورهای دیگر را می پذیرد.(3)
۴. اعطای نشان های دولتی با رئیس جمهور است.(4)
۵. ریاست هیئت وزیران با رئیس جمهور است که بر کار وزیران نظارت می کند.(5)
۶. شورای عالی امنیت ملی به ریاست رئیس جمهور با وظایفی سه گانه تشکیل می گردد.(6)
۷. عضویت در شورای بازنگری قانون اساسی یکی دیگر از مسئولیت های رئیس جمهور است.(7)
8. عضویت و ریاست در برخی شوراها و مجامع مهم مانند؛ مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای با پول و اعتبار از جمله مسئولیت های رئیس جمهور است.
9. یکی از وظایف بسیار مهم رئیس جمهور، انتخاب وزیران مناسب و لایق برای تشکیل کابینه است که در این باره گزینش افراد نقش حیاتی و مهمی در اداره امور کشور دارد که انتخاب شایسته این افراد سبب به سامان شدن امور کشور و رشد و تعالی اقتصادی و فرهنگی آن خواهد بود و شاید یکی از راه های ضربه زدن به نظام در گزینش افراد نامناسب برای پست حساس وزارت می باشد.
علاوه بر اینها، از جمله اختیارات رئیس جمهور این است که می تواند برای خود بنا به ضرورت و نیاز، معاونان و مشاوران مختلفی انتخاب کند.
به طور کلی، در نظام جمهوری اسلامی بیست و یک وزارتخانه و بیش از بیست سازمان بزرگ دولتی زیر نظر رئیس جمهور فعالیت می کنند. با توجه به اختیارات و وظایف مهم ریاست جمهوری در نظام اسلامی، بایسته است این مسئولیت به لایق ترین فرد داده شود.
پی‌نوشت‌ها:
1- قانون اساسی، اصل یکصد و بیست و پنجم
2- همان، اصل یکصد و بیست و ششم
3- همان، اصل یکصد و بیست و هشتم
4- همان، اصل یکصد و بیست و نهم
5- همان، اصل یکصد و سی و چهارم
6- همان، اصل یکصد و هفتاد و ششم
7- همان، اصل یکصد و هفتاد و هفتم
منبع: احکام انتخابات، سید سیف الله نحوی، ناشر: بهار دلها، چاپ اول، قم، 1394 ش.
