سیمای سوره قمر

پرسش :

ویژگی ها، اهداف و محتوای سوره قمر چیست؟

پاسخ :
نام ها: نام های این سوره عبارتند از: «قَمَر» و «اِقتَرَبَتِ الساعَه».

«قَمَر» به معنای ماه است. و سبب نامگذاری این سوره به قَمَر، آیه اول آن است که واژه «قمر» در آن بکار رفته است. و «اِقتَرَبَتِ الساعه» هم به معنای نزدیک شدن قیامت است که این نام نیز از آیه اول سوره قمر گرفته شده است.

شمارگان: دارای 55 آیه و 342 کلمه و 1420 حرف است.

نزول: سوره قمر در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرود آمد، این سوره بعد از سوره طارق و قبل از سوره ص و بعنوان سی وششمین سوره قرآن نازل شده است، اما درچینش کنونی قرآن پنجاه و چهارمین سوره بشمار می آید.

فضایل: در مورد فضیلت این سوره از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله حکایت شده که: «هر کس سوره قمر را یک روز در میان بخواند، روز قیامت در حالی برانگیخته می شود که صورتش همچون ماه شب بدر می درخشد.»(1)

تذکر: همانطور که گذشت آثار سوره های قرآن بستگی به قرائت، تدبّر و عمل بدانها دارد، البته در این مورد ممکن است نور معنوی مؤمنان یا نورانیت ظاهری چهره مراد باشد. که از آثار انس با قرآن و عمل به مضامین آن است.

اهداف: هدف های اساسی سوره قمر عبارتند از:
1. یادآوری قیامت.
2. یادآوری سرگذشت اقوام سرکش پیشین و عبرت آموزی از عذاب های آنان.
3. تثبیت نبوت پیامبر صلی الله علیه و آله با بیان معجزات.

مطالب: مهمترین مطالبی که در سوره قمر مطرح شده است عبارتند از:

الف) عقاید:

1. نزدیک شدن قیامت. (آیات 4-8)
2. اشاره ای به معجزه شق القمر پیامبر صلی الله علیه و آله و معجزه ناقه صالح علیه السلام. (آیات 1-2 و 27)
 

ب) داستان ها:

1. گزارشی از داستان قوم نوح علیه السلام و سرکشی آنها و داستان طوفان. (آیات 9-15)
2. گزارشی از داستان قوم عاد و عذاب دردناک آنان. (آیات 18-21)
3. گزارشی از داستان قوم ثمود و مخالفت آنان با صالح پیامبر علیه السلام و معجزه ناقه و عذاب آنان. (آیات 23-31)
4. گزارشی از قوم لوط علیه السلام و انحرافات اخلاقی آنان سپس عذاب دردناکشان. (آیات 33-39)
5. گزارشی از قوم فرعون و مجازات آنان. (آیات 41-42)
 

ج) مطالب فرعی:

1. هشدار به تکذیب کنندگان مشرک و بهانه جو.
2. مقایسه مشرکان مکه با اقوام سرکش پیشین. (آیه 43)
3. بیان برخی مجازات های مجرمان در قیامت و پاداش های عظیم پارسایان. (آیات 44-55)
4. تأکید بر آسانی قرآن کریم. (آیات 17 و 22 و 32-40)

پی‌نوشت‌:
(1) مجمع البیان، ذیل آغاز سوره قمر.

منبع: سیمای سوره های قرآن (برگرفته از تفسیر قرآن مهر)، محمدعلی رضایی اصفهانی، انتشارات پژوهش های تفسیر و علوم قرآن، قم، 1389 ش.