منظور از لقب ام ابیها برای حضرت فاطمه(س) و نامگذاری ایشان به زهرا

پرسش :

چرا به حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) ام ابیها می گویند و چرا ایشان، زهرا نامیده شده است؟

پاسخ :

منظور از لقب «ام ابیها» برای حضرت فاطمه(علیها السلام)

در میان عرب معمول است که علاوه بر اسم، کنیه اى نیز براى افراد انتخاب مى کنند، اگر مرد باشد با «اب» شروع مى شود و اگر زن باشد با «امّ».

در روایات اسلامى در میان کنیه هاى حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) کنیه عجیبى دیده مى شود که چشم انداز دیگرى از عظمت فوق العاده آن حضرت را ترسیم مى کند، به حدیث زیر توجه کنید:

در «اسد الغابه» آمده است:
«کانَتْ فاطِمَةُ تُکَنّى اُمُّ اَبیها؛ کنیه فاطمه امّ ابیها [مادر پدرش!] بود.»(1)

این معنا در کتاب «استیعاب» از امام صادق(علیه السلام) نیز نقل شده است.(2)

این تعبیر عجیب که نظیر آن درباره هیچ یک از زنان اسلام دیده نشده، نشان مى دهد که این دختر با وفا آنچنان نسبت به پدرش محبّت مى کرد که گویى «یک مادر» براى او بود.

مى دانیم پیامبر اکرم(صلى الله علیه و آله) در همان کودکى مادر خود را از دست داد، ولى این دختر از همان خردسالى از هیچ گونه محبّت و دلسوزى درباره پدر بزرگوارش فروگذار نکرد. هم دخترى دلسوز و فداکار و هم مادرى مهربان و ایثارگر و هم یارى وفادار محسوب مى شد.
 

علت نام گذاری حضرت فاطمه(علیها السلام)، به زهرا

از میان نام هاى حضرت فاطمه(علیها السلام)، نام «زهرا» درخشندگى و فروغ خاصى دارد، از امام صادق(علیه السلام) پرسیدند: چرا فاطمه را «زهرا» مى نامند؟

حضرت فرمودند: زیرا زهرا به معناى درخشنده است و فاطمه چنان بود که چون در محراب عبادت مى ایستاد نور او براى اهل آسمان ها پرتوافکن مى شد، همان گونه که نور ستارگان براى اهل زمین [پرتو افکن است]، لذا زهرا نام نهاده شد.(3)

پی‌نوشت‌ها:
(1). اسد الغابه، ج 5، ص 520.
(2). استیعاب، ج 2، ص 752.
(3). معانی الأخبار، النص 64، باب: معانی أسماء محمد و علی و فاطمة و الحسن و الحسین و الأئمة؛ بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏ 43، ص 12، باب: أسمائها و بعض فضائلها.

منبع: زهرا(علیها السلام) برترین بانوى جهان‏، آیت الله العظمى ناصر مکارم شیرازى، سرور، قم، 1388 ش.