تعجب امام علی علیه السلام از چند گروه
امام علی علیه السلام فرمودند:
عَجِبْتُ لِلْبَخِیلِ یَسْتَعْجِلُ الْفَقْرَ الَّذِی مِنْهُ هَرَبَ وَ یَفُوتُهُ الْغِنَی الَّذِی إِیَّاهُ طَلَبَ فَیَعِیشُ فِی الدُّنْیَا عَیْشَ الْفُقَرَاءِ وَ یُحَاسَبُ فِی الْآخِرَهِ حِسَابَ الْأَغْنِیَاءِ وَ عَجِبْتُ لِلْمُتَکَبِّرِ الَّذِی کَانَ بِالْأَمْسِ نُطْفَهً وَ یَکُونُ غَداً جِیفَهً وَ عَجِبْتُ لِمَنْ شَکَّ فِی اللَّهِ وَ هُوَ یَرَی خَلْقَ اللَّهِ وَ عَجِبْتُ لِمَنْ نَسِیَ الْمَوْتَ وَ هُوَ یَرَی الْمَوْتَی وَ عَجِبْتُ لِمَنْ أَنْکَرَ النَّشْأَهَ الْأُخْرَی وَ هُوَ یَرَی النَّشْأَهَ الْأُولَی وَ عَجِبْتُ لِعَامِرٍ دَارَ الْفَنَاءِ وَ تَارِکٍ دَارَ الْبَقَاءِ.
از بخیل تعجب می کنم که به فقری می شتابد که از ان گریزان است قدرتی را طلب می کند که از دست می دهد در دنیا مثل قرا زندگی می کند و در آخرت چون ثروتمندان جواب پس می دهد و در تعجبم از آدم متکبری که دیروز نطفه بود و فردا مرداری خواهد شد و در شگفتم از کسی که درباره خدا شک می کند در حالی که خلق را با چشم خود می بیند و در شگفتم از کسی که مرگ را فراموش می کند و حال آن که مردگان را مشاهده می نماید و در تعجبم از کسی که جهان آخرت را منکر می شود در حالی که آفریده شدن موجودات را در دنیا می بیند و در گشفتم از آنکه در آباد کردن دنیای فانی می کوشد و خانه جاودانی را رها می کند.
نهج البلاغه، حکمت 121
شرح حدیث:
امام علیه السلام از شش گروه در شگفت است: 1-بخیل 2-متکبر 3-شک کننده درباره خدا 4-فراموش کننده مرگ 5-منکر قیامت 6-آبادگر دنیا و تخریب گر آخرت.
1-امام سجاد علیه السلام فرمود:
اِنّی لَاَستَحیِی مِن ربِّی اَن اری الاَخَ مِن اِخوانِی فاسالَ اللهَ لَهُ الجَنَّهَ و اَبخَلَ عَلَیهِ بِالدِّینار و الدِّرهَمِ فاِذا کانَ یَومُ القیامَهِ قیلَ لِی: لَو کانَتِ الجَّنَهُ لَکَ لَکُنتَ بِها اَبخَلَ و اَبخَلَ وَ اَبخَلَ (1)
من از پروردگارم شرم می کنم که برای برادری از برادران خود از خداوند بهشت طلب کن و آنگاه درهم و دینار را از او دریغ دارم زیرا روز قیامت به من گفته خواهد شد اگر بهشت از تو بود هر آینه نسبت به آن بخیل تر بخیل تر و بخیل تر بودی.
2-رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
اِنَّ اَبعَدَکُم یَومَ القِیامَهِ مِنّی الثَّرثارونَ و هُمُ المُستَکبِرون (2)
روز قیامت دورترین شما از من اه نخوت اند یعنی همان متکبران هستند.
3-مولایمان علی علیه السلام می فرمود:
مَن عَتا فِی اَمرِ اللِه شَکَّ و مَن شکَّ تَعالیَ اللهُ عَلیهِ فَاذلَّهُ بِسُلطانِهِ وَ صَغَّرَهُ بِجَلالِهِ کَما فَرَّطَ فِی اَمرِهِ (3)
هر که در کار خدا گردنکشی کند دستخوش شک شود و هر که شک کند خداوند بر او چیره گردد و با قدرت خود وی را به خواری افکند و با جلال خود وی را حقیر گرداند همچنان که او در کار خداوند کوتاهی کرده بود.
4-همان بزرگوار فرمود: هیچ ایمان توام با یقینی ندیدم که برای این انسان به شک شبیه تر باشد او هر روز مردگان را به سوی گورستان تودیع و تشییع می کند و با این حال باز به دنیای فرینده روی می آورد و از شهوت و گناهان دست نمی کشد. اگر این بینوا فرزند آدم را نه گناهی بود که مرتکب شود و نه صاحب کتاب و حسابی در کارش بود به جز همین مرگ که اجتماع او را پراکنده و جمعش را متفرق و فرزندانش را یتیم می کند بی گمان سزاوار بود که از این دنیای پررنج و خستگی حذر کند. (4)
5- و نیز فرمود:
مَن جَعَلَ کُلَّ هَمِّه لِآخِرَتِهِ ظَفِرَ بِالمَامُولِ (5)
هر که تمام هم خود را مصروف آخرتش کند به این آرزو که همان آخرت باشد می رسد.
6-رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
مَن اَحَبَّ دُنیاهُ اَضَرَّ بِآخِرَتِهِ (6)
پی نوشت:
1- مصادقه الاخوان 1692
2- بحار ج 73 ص 232
3- نهج السعاده ج 1 ص 373
4- بحار ج 6 ص137
5- غرر الحکم 8512
6- بحار ج 73 ص 80
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
1-امام سجاد علیه السلام فرمود:
اِنّی لَاَستَحیِی مِن ربِّی اَن اری الاَخَ مِن اِخوانِی فاسالَ اللهَ لَهُ الجَنَّهَ و اَبخَلَ عَلَیهِ بِالدِّینار و الدِّرهَمِ فاِذا کانَ یَومُ القیامَهِ قیلَ لِی: لَو کانَتِ الجَّنَهُ لَکَ لَکُنتَ بِها اَبخَلَ و اَبخَلَ وَ اَبخَلَ (1)
من از پروردگارم شرم می کنم که برای برادری از برادران خود از خداوند بهشت طلب کن و آنگاه درهم و دینار را از او دریغ دارم زیرا روز قیامت به من گفته خواهد شد اگر بهشت از تو بود هر آینه نسبت به آن بخیل تر بخیل تر و بخیل تر بودی.
2-رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
اِنَّ اَبعَدَکُم یَومَ القِیامَهِ مِنّی الثَّرثارونَ و هُمُ المُستَکبِرون (2)
روز قیامت دورترین شما از من اه نخوت اند یعنی همان متکبران هستند.
3-مولایمان علی علیه السلام می فرمود:
مَن عَتا فِی اَمرِ اللِه شَکَّ و مَن شکَّ تَعالیَ اللهُ عَلیهِ فَاذلَّهُ بِسُلطانِهِ وَ صَغَّرَهُ بِجَلالِهِ کَما فَرَّطَ فِی اَمرِهِ (3)
هر که در کار خدا گردنکشی کند دستخوش شک شود و هر که شک کند خداوند بر او چیره گردد و با قدرت خود وی را به خواری افکند و با جلال خود وی را حقیر گرداند همچنان که او در کار خداوند کوتاهی کرده بود.
4-همان بزرگوار فرمود: هیچ ایمان توام با یقینی ندیدم که برای این انسان به شک شبیه تر باشد او هر روز مردگان را به سوی گورستان تودیع و تشییع می کند و با این حال باز به دنیای فرینده روی می آورد و از شهوت و گناهان دست نمی کشد. اگر این بینوا فرزند آدم را نه گناهی بود که مرتکب شود و نه صاحب کتاب و حسابی در کارش بود به جز همین مرگ که اجتماع او را پراکنده و جمعش را متفرق و فرزندانش را یتیم می کند بی گمان سزاوار بود که از این دنیای پررنج و خستگی حذر کند. (4)
5- و نیز فرمود:
مَن جَعَلَ کُلَّ هَمِّه لِآخِرَتِهِ ظَفِرَ بِالمَامُولِ (5)
هر که تمام هم خود را مصروف آخرتش کند به این آرزو که همان آخرت باشد می رسد.
6-رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
مَن اَحَبَّ دُنیاهُ اَضَرَّ بِآخِرَتِهِ (6)
پی نوشت:
1- مصادقه الاخوان 1692
2- بحار ج 73 ص 232
3- نهج السعاده ج 1 ص 373
4- بحار ج 6 ص137
5- غرر الحکم 8512
6- بحار ج 73 ص 80
منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.
