خواص قدومه در طب سنتی

قدومه شیرازی ضد اسکوربوت ، مدر و خلط آور  است .
 

چکیده : قدومه ضد سرفه ، نرم کننده سینه ، ملین ، رفع درد گلو ، گرفتگی صدا ، درد سینه و نرم کنندگی سینه و گلو است. جهت کولیت کبدی و کلیوی از آن می‌توان استفاده کرد. در قدومه اسانس گوگرددارى وجود دارد.

تعداد کلمات 774 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه 

قدومه شهری گیاهی است علفی، یکساله یا چندساله که ارتفاع آن تا 60‌سانتی‌متر می‌رسد. برگ‌های قسمت پایین گیاه به صورت لب‌های نازکی تقسیم شده‌اند و برگ‌های قسمت وسط در بالای ساقه به شکل دایره یا بیضی هستند که ساقه را احاطه می‌کنند و به نظر می‌رسد که ساقه از وسط برگ عبور کرده است. قسمت‌های بالای ساقه به وسیله گل‌های زردرنگ کوچک و زیادی احاطه شده که حدود یک یا دو میلی‌متر طول دارند.
میوه گیاه به شکل بیضی مسطح و به قطر حدود 4 میلی‌متر است که داخل آنها دو عدد دانه بیضی‌شکل قهوه‌ای رنگ با پوششی از موسیلاژ (لعاب) وجود دارد. این دانه‌ها که قسمت مورد استفاده گیاه می‌باشند، در ایران به نام قدومه شهری مشهورند. این گیاه بومی اروپا و آسیا است، ولی در نقاط مختلف جهان رویش دارد و در بیشتر نقاط جنوب و مرکز ایران نیز می‌روید. 
قدومه دیگری در بازار دارویی ایران وجود دارد که به قدومه شیرازی مشهور است. این نوع قدومه حاوی دانه‌های گیاهی با نام علمی Alyssum  homolocarpum و نام عمومی Alyssum از خانواده خردل می‌باشد. این دانه‌ها گرد، پهن و تقریباً خاکستری رنگ هستند و روی آنها موسیلاژ (لعاب) وجود دارد. گیاه مربوطه، علفی، یکساله و کوچک با برگ‌های باریک و نوک‌تیز است و در جنوب و جنوب شرق ایران رویش دارد. هر دو نوع قدومه در طب سنتی ایران به عنوان لینت‌دهنده، مقوی و دافع سنگ‌های ادراری مصرف می‌شوند. 
ابن سینا در کتاب قانون راجع به قدومه چنین گفته است:
قدومه یا تودری (عربی) دارای طبیعت گرم و تر است. در تندمزگی مانند تخم‌ ترتیزک بیانی است. ورم سفت را نرم کند و ضمادش التهاب را فرو نشاند. ضمادش سفتی نقرس را نرم کند. تودری شهوت‌انگیز و خوراکی آن خلط‌آور است.

در مخزن‌الادویه راجع به قدومه چنین آمده است:
تودری که به اصفهانی به آن قدومه گویند، سه قسم می‌باشد: سرخ و زرد و سفید که سرخ آن را در اصفهان قدومه گلگون نامند. طبیعت آن گرم و تر و بعضی گویند گرم و خشک است. هر سه قسم در خواص نزدیک به هم هستند. جهت سرخ کردن رنگ رخسار، تصفیه صوت و همراه با عسل جهت خروج خلط‌های شش مفید است.
 

طبیعت قدومه گرم و تر است. خواص قدومه به طور خلاصه عبارتند از: درمان ورم های سفت مثل ورم بیضه، ورم پستان، جوش‌های سرطانی، نقرس، ورم بیخ گوش، برای درمان لاغری، زیاد کردن اشتها، قطع اخلاط خونی، دفع سنگ کلیه، درمان سرفه های خشک، درمان التهابات گلو، باز شدن رنگ چهره، کولیت کبدی و کلیه و باز شدن عروق کرونر.
 
دفع سنگ کلیه: جهت دفع شن و سنگ کلیه، گیاه قدومه را در گلاب خیس کرده و صبح ناشتا با کمی آب و سکنجبین بنوشید.
دفع خلط خونی از ریه وسینه: برای خروج اخلاط غلیظ از ریه و سینه ابتدا بایستی قدومه را خیسانده و سپس جوشانده آن را در کیسه‌ای کوچک ریخته، داخل خمیر بگذارید و خمیر را بپزید آن‌گاه میل کنید. همچنین میتوانید قدومه را با عسل مخلوط کرده و روزی یک قاشق مرباخوری با کمی آب گرم بنوشید.
از بین بردن التهاب گلو و صاف کردن صدا: برای بازشدن صدا برای آواز و رفع التهابات گلو، مقداری از قدومه را در آب‌جوش و کمی نبات دم‌کرده، جرعه‌جرعه مصرف نمایید.
بازشدن اشتها: گیاه قدومه را در آب‌جوش نیم ساعت دم‌کرده و بنوشید.
درمان سرفه‌های خشک و خونی: یکی از خواص قدومه شیرازی درمان سرفه‌های خشک و خونی است.
فرونشاندن ورم‌های سفت مثل ورم بیضه، ورم پستان، ورم بیخ گوش و جوش‌های سرطانی: به این منظور قدومه را در آب خیس کنید (غلیظ) و به صورت ضماد روی موضع مورد نظر بگزارید.
خنثی کردن سم ناشی از گزیدگی جانوران: مقداری قدومه را با آب انگور مخلوط کنید و ان را میل کنید، در خنثی نمودن سم ناشی از گزیدگی موثر است.
به منظور چاق شدن: دم کرده قدومه در سرکه برای چاق شدن و افزایش اشتها و رنگ صورت مفید است.
درمان کولیت کبدی و کلیوی: ابتدا قدومه را یک شب بخیسانید، سپس آن را جوشانده و پس از سرد شدن مصرف شود. 
 

در مصرف مقادیر زیاد قدومه شیرازی، ممکن است به طور موقتی باعث نفخ و بزرگی شکم شود و حتی خطر انسداد روده هم وجود دارد، همچنین کسانی که بیماری گواتر دارند از خوردن قدومه خودداری کنند.

منبع : برگرفته از مباحث دکتر محمد حسین صالحی سورمقی؛ دکترای فارماکوگنوزی/ آکاایران