موانع موجود در آموزش مسئولیت پذیری به کودکان

مسئولیت دادن به کودکان، پله ای برای رشد و توان کودکان است.
 

چکیده: برای داشتن دنیایی که همه مسئولیت پذیر باشند، بهتر است از همان ابتدا حس مسئولیت پذیری در کودکان را تقویت کنیم تا در آینده انسان مسئولیت پذیری باشند. اما در این میان برای آموزش مسئولیت پذیری به کودکان موانعی وجود دارد. با ما همراه باشید تا با برخی از این موانع آشنا شوید.

تعداد کلمات 942 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

عوامل بسیاری بر چگونگی مسئولیت پذیری کودکان و نیز کارایی والدین و مربیان در آموزش آن اثر می گذارند. شناخت این عوامل به شما کمک می کند تا چشم اندازی از رابطه خود با فرزندانتان به دست آورید، مشکلاتی را که از کارایی تان در آموزش جلوگیری می کند، درک کنید و آماده شوید که به شیوه ای مثبت با فرزندانتان روبرو گردید. برخی از موانع عبارت اند از:

 به طور تقریبی، همه والدین گذشته از همه کتاب ها، راهنمایی ها و آموزش های تربیتی، هنگام تصمیم گیری درباره تربیت کودکانشان، از زمینه های تربیتی خویش تأثیر می پذیرند. ما با ادامه شیوه ای که در خانواده مان آموخته ایم، به دوران کودکی خود پاسخ می دهیم یا با عمل به شیوه ای کاملا برعکس آن، به ویژه زمانی که تجارب کودکی مان ناخوشایند است، واکنش نشان می دهیم.
 در واگذاری مسئولیت به فرزندان، والدینی که در کودکی فشارهای بسیار تحمل کرده اند، تمایل دارند که با ندادن مسئولیت به کودکشان از تجارب منفی مشابه جلوگیری کنند. در حالی که با این کار، کودکان فرصت یادگیری آنچه موجب تکامل کفایت شان می شود، را از دست می دهند. بدین ترتیب، کودکانی ناتوان با توقع های بسیار بالا وارد جامعه می شوند. این خود موجب می شود که آنان در آینده با تجارب منفی شدیدتری روبه رو شوند.
در این زمینه باید به این دو نکته توجه کنید:

الف) کودکی خود و رفتار والدین تان را به طور جامع ارزیابی کنید.
 ما از دوران کودکی خویش تنها تجارب شدید هیجانی را به یاد می آوریم و این تجارب در حافظة ما می ماند. زمانی که کودکانمان به سنی مشابه می رسند، آن تجارب مثبت یا منفی را ارزیابی می کنیم و بنا بر آن یا عکسش عمل می کنیم. از این روی، برای ارزیابی رفتار والدین تان دیدگاهی جامع با توجه به موقعیت آن زمان داشته باشید.

ب) به یادگیری و تمرین شیوه های جدید بپردازید.
 برای کاهش تجارب منفی زندگی گذشته خویش، باید به مطالعه و آزمودن شیوه های جدید بپردازید؛ زیرا هنگامی که چیزی جدید را می آزماییم و موفق می شویم، بر عزت نفسمان افزوده می شود ، و خود به خود وابستگی مان به قیدهای گذشته، از جمله الگوهای نامطلوب کاهش می یابد.
 

 والدین درباره اینکه به منزله پدر یا مادر باید چگونه باشند، پیام هایی از اطرافیان خویش دریافت می کنند. این پیام ها در رفتار ایشان تأثیری بسزا میگذارند. برای مثال، شما با توافق همسرتان تصمیم می گیرید مسئولیتی ویژه را به فرزندتان بسپارید، اما او آن را انجام نمی دهد و شما او را با پیامدهای منطقی رفتارش روبه رو می کنید. ممکن است والدین شما با همسرتان و یا اطرافیان از سر دلسوزی وارد شوند و چه بسا بسیاری از زحمت های شما را بر باد دهند. عملکرد شما در این موقعیت ها بسیار مهم است. بکوشید اطرافیانی را که با آنان بسیار تعامل دارید، از عملکرد خویش آگاه بسازید و ایشان را توجیه کنید. در زمینه قواعد خویش نیز تا حد ممکن ثابت قدم باشید.
 

 والدینی که میخواهند مسئولیت را آموزش دهند، به روشی نیاز دارند که بتوانند  کودکان را مسئول رفتار خویش سازند. از این روی، باید به تخلف های کودک به طور مناسب پاسخ دهند. این پاسخ ها پیامد رفتارهای کودک اند.
بسیاری از والدین، چنانچه به سبب رفتار نادرست کودک، به اعمال پیامدهایی ناچار شوند، احساس می کنند که در تربیت شکست خورده اند؛ در حالی که شناخت رفتار درست، مادرزادی نیست. کودکان،  رفتارها را از راه کوشش و خطا می آموزند و خطاها باید به وسیله پیامدهایشان روشن شوند.
گاه والدین فکر می کنند که لازمه اعمال پیامد یک رفتار، خشمگین شدن است؛ در حالی که اگر پیامدهای سرپیچی از قاعده ای ویژه روشن شده باشد، به خشم نیازی نیست. خشم و تنفر زمانی پیش می آید که والدین نمی دانند رفتار کودکان را چگونه کنترل کنند یا روش هایی را که به کار گرفته اند بی اثر بوده است. از این روی، چنانچه معیارهای رفتار کودکان در خانواده و بیرون روشن باشد و پیامدهای ناشی از نادیده گرفتن آنها نیز معلوم باشند، احتمال خشم و تنفر والدین به کمترین حد می رسد.
 
منبع: کتاب «خشت اول مسئولیت» (پرورش مسئولیت پذیری در کودکان)

نویسنده: ابوالفضل ابراهیمی