جایگاه مدگرایی در سبک زندگی اسلامی (بخش دوم)

 از دیدگاه اسلام، موقعیت­ های خاصی که افراد در آن قرار دارند، در نوع پوشش آنها تأثیرگذار است.
 

چکیده : به طور طبیعی موقعیت­ های خاصی که افراد در آن قرار دارند در نوع پوشش و آرایش آنها تاثیر می گذارد. اسلام با لحاظ کردن این متغیر، راهنمایی­ های لازم را به مسلمانان ارائه کرده است که در این نوشتار به سه نمونه از مهم­ترین این موقعیت­ ها اشاره می­ کنیم.
 
تعداد کلمات 1030 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

 

در تعالیم اسلام شکل و فرمی خاص برای پوشش و آرایش معرفی نشده و اصراری به تبعیت از یک مدل خاص به عمل نیامده، اما جهت مصونیت مسلمانان به از دست دادن هویت ملی و دینی­شان و نیز در امان ماندن از پی آمدهای منفی افراط و تفریط در خودآرایی و مدگرایی، معیارهای اصلی و متغیر خاصی را برای مسلمانان، متناسب با نیازهای ثابت و متغیر دوران مختلف تعیین کرده است. مجموعه این اصول و متغیرهای مبین دیدگاه اسلام درباره مد و مدگرایی، در هر جامعه وجود دارد. در قسمت اول این مقاله به مقتضیات زمانی که بر اساس آن، پوشش و آرایش افراد در طول قرن های مختلف می­تواند تغییر یابد، اشاره کردیم. در این مقاله به متغیر دوم می­پردازیم.

 
متغیرهای اسلام درباره پوشش و آرایش

به طور طبیعی موقعیت های خاصی که افراد در آن قرار دارند در نوع پوشش و آرایش آنها تاثیر می گذارد، مثلا نوع پوشش کسی که در کنار همسر خود قرار دارد با زمانی که در اجتماع و بین نامحرمان است، تفاوت دارد. اسلام با لحاظ کردن این متغیر، راهنمایی­ های لازم را به مسلمانان ارائه کرده است که به سه نمونه اشاره می کنیم.
 

آیات، روایات و سیره عملی معصومین(ع)گویای آن است که اسلام محدودیتی در نوع آرایش و پوشش زن و شوهر، هنگام قرار گرفتن در کنار یکدیگر قائل نشده، بلکه به آنها توصیه کرده که هنگام حضور در کنار یکدیگر از بهترین لباس و لوازم زینتی و آرایشی خود استفاده کنند؛ همانگونه که رسول خدا(ص) فرموده اند:
علیها أن تطیب بأطیب طیبها و تلبس أحسن ثیابها وتزین باحسن زینتها و تعرض نفسها علیه غدوه و عشیة؛^[1] بر زن لازم است خود را خوشبو کند، بهترین لباس هایش را بپوشد، به بهترین وجه زینت کند و با چنین وضعی صبح و شب با شوهرش ملاقات کند.
از سوی دیگر، دین اسلام از زنان مؤمن می­خواهد در موقعیت­های اجتماعی و هنگام حضور در اجتماع و در میان نامحرمان، از به نمایش گذاشتن خود و زینت هایشان به شدت پرهیز کنند؛ خداوند متعال در این باره می فرماید:
« وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُیُوبِهِنَّ وَلَا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِی أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِینَ غَیْرِ أُولِی الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِینَ لَمْ یَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَلَا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ مَا یُخْفِینَ مِنْ زِینَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِیعًا أَیُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»^[2]؛
و به زنان با ایمان بگو دیدگان خود را [از هر نامحرمی] فرو بندند و پاکدامنی ورزند و زیورهای خود را آشکار نگردانند، مگر آنچه که طبعا از آن پیداست و باید روسری خود را بر سینه خویش [فرو] اندازند و زیورهایشان را جز برای شوهرانشان و آشکار نسازند و پاهای خود را [به گونه ای به زمین نکوبند تا آنچه از زینتشان نهفته می دارند، معلوم گردد. ای مؤمنان! همگی [از مرد و زن] به درگاه خدا توبه کنید، امید که رستگار شوید.
در سیره عملی معصومین (ع) نیز دیده می شود که آن بزرگواران، هنگام حضور در کنار همسرانشان از لباس هایی استفاده می کردند که آن را هنگام حضور در اجتماع استفاده نمی­کردند.
در روایتی نقل گردیده که یکی از یاران امام باقر (ع) بر ایشان وارد شد در حالی که آن حضرت روپوش سرخ تندی به تن داشتند. آن فرد با دیدن لباس تبسمی کرد. امام  (ع) به ایشان فرمود: می دانم چرا خندیدی! از این لباس من خندیدی؟ ثقفیه، همسرم مرا به پوشیدن این مجبور کرد، و فرمودند: ما با این جامه نماز نمی خوانیم و شما نیز در لباس سرخگون نماز نگزارید.^[3]
 

اقتضای کار و تلاش آن است که لباس مخصوص خود را داشته باشد، از همین رو هنگامی که از امام کاظم (ع) سوال شد: اگر انسان ده دست جامه داشته باشد اسراف است؟ فرمود: نه، بلکه برای حفظ جامه ها بهتر است، اسراف آن است که لباس بیرون را وقت کار بپوشی.^[4]
 

یکی از موقعیت های خاص که هر انسانی در زندگی خود بارها تجربه کرده و متناسب با آن، نوع پوشش و آرایش خود را تغییر می دهد، حضور در جمع دوستان و آشنایان است که در قالب دیدارهای خانوادگی و مهمانی ها و مجالس مختلف صورت می پذیرد. اسلام این موضوع را نیز لحاظ کرده و بر آن تأکید کرده است. پیامبر خدا(ص) فرمودند:.
إن الله یحب إذا خرج عبده المؤمن إلى أخیه أن یتهیأ له و أن یتجمّل؛^[5]
خدا دوست دارد هنگامی که بنده مؤمنش به نزد برادر خود می رود، خود را مرتب و آراسته کند.
در روایت دیگری می خوانیم:
لیتزین أحدکم لأخیه المسلم إذا أتاه کما یتزین للغریب الذی یجب أن یراه فی أحسن هیئة؛
هر یک از شما، برای برادر مسلمانی که به دیدنتان می آید، باید خویش را بیاراید، چنان که برای بیگانه زینت می کند و دوست دارد او را به نیکوترین شکل ببیند.

ادامه دارد...

منابع:
موسوی؛ سید حسن (1394)، مد و مدگرایی و جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول.

 
 
پی نوشت :