مهارت افزایش صبر و  بردباری در زندگی (بخش اول)

در قران کریم ، نماز و روزه به عنوان دو منبع مهم در افزایش بردباری در برابر مشکلات زندگی معرفی شده است .
 

چکیده : نماز و روزه به عنوان مهم­ترین نوع ارتباط با منبع رحمت و قدرت لایزال، پشتوانه بسیار مهمی در برابر مسائل و مشکلات زندگی به شمار می رود که انسان را همانند فولاد، مقاوم می­ کند و بر توان صبر و بردباری انسان می­ افزاید.

تعداد کلمات 1009 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

قران کریم به صراحت، از صبر و نماز، به عنوان دو منبع مهم در افزایش صبر و  بردباری در برابر مشکلات زندگی یاد کرده است:
إِسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاهِ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصّابِرینَ.(بقره153) از صبر و نماز کمک بخواهید که خداوند با صابران است.
در تفسیر این آیه، اشاره شده که منظور از صبر، روزه است. بحث از روزه، فرصت مناسب خود را می خواهد، ولی می توان گفت که با روزه گرفتن، توان مقاومت انسان افزایش می یابد. انسان روزه دار، به اختیار خود، بسیاری از چیزهایی را که برای او خوشایند است، ترک می کند و رنج محروم بودن را بر خود هموار می سازد. این، تمرینی است برای افزایش توان بردباری. افزون بر این، توجه خداوند نیز نصیب انسان روزه دار می شود که این، خود بر توان مقاومت انسان می افزاید.
از سوی دیگر، نماز، برقراری پیوند با خداست؛ خداوندی که هم مهربان است هم مقتدر و هم شکست ناپذیر. ارتباط با چنین منبع رحمت و قدرتی، پشتوانه بسیار مهمی به شمار می رود که انسان را همانند فولاد، مقاوم می سازد. از این روست که پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله هرگاه اندوهگین می شد، به نماز پناه می برد. در سیره آن حضرت چنین آمده است:
 کان رَسُولُ اللّه صلی الله علیه و آله إِذا حَزَنَهُ أَمرٌ فَزَعَ أِلَی الصَّلاهِ.[1] پیامبر این گونه بود که هرگاه چیزی او را اندوهگین می ساخت، به نماز پناه می برد.
و در نقل دیگری آمده است: کانَ اَلنَّبِیُ إِذا حَزَنَهُ أَمْرٌ اسْتَعانَ بِالصَّومِ وَ الصَّلاهِ.[2] پیامبر اکرم این گونه بود که هرگاه چیزی ایشان را ناراحت می ساخت، از روزه و نماز کمک می گرفت.
 

مقایسه، یکی دیگر از ابزارهای مهار و مدیریت موقعیت ناخوشایند است فشار زیاد یک حادثه را می توان از راه مقایسه آن با سختی های بزرگ تر کاهش داد. توجه به سختی ها و مصیبت های بزرگ تر، اندازه سختی وارد شده را کوچک می کند و همین امر موجب کاهش تنیدگی و فشار روانی می شود. با این مقایسه می توان حوادث تلخ را به اندازه تحمل پذیر، تبدیل کرد.
مصیبت فقدان پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله، بزرگ ترین مصیبت هاست. پیامبر، خود، در این باره می فرماید: مَنْ اُصِیبَ بِمُصِیبَهٍ فَلْیَذْکُرْ مُصِیبَتَهُ بِی فَإِنَّها أَعْظَمُ الْمَصائِبِ.[3]
هر کس به مصیبتی گرفتار شد، مصیبت فقدان مرا به یاد آورد؛ چرا که بزرگ ترین مصیبت هاست.
آن حضرت درباره نقش این مقایسه می فرماید: مَنْ عَظُمَتْ عِنْدَهُ مُصِیبَهٌ فَلْیَذْکُرْ مُصِیبَتَهُ بِی فَأِنَّها سَتَهُونَ عَلَیْهِ.[4]
نزد هر کس مصیبتی بزرگ دانسته شد، مصیبت مرا به یاد آورد که موجب کوچک شدن مصیبت او می شود.

این مقایسه، به مصیبت فقدان اختصاص ندارد. در هر مصیبتی می توان به این مقایسه دست زد و فشار سختی ها را کاهش داد. امام باقر علیه السلام در این باره می فرماید:
إِنْ اُصِ بْتَ بِمُصیبَهٍ فِی نَفْسِکَ أَوْ فِی مالِکَ أَوْ فِی وُلْدِکَ، فَاذْکُرْ مُصابَکَ بِرَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آلهفَإِنَّ الخَلائِقَ لَمْ یُصابُوا بِمِثْلِهِ قَطُّ.[5] اگر به مصیبتی در خودت یا مالت یا فرزندانت دچار شدی، مصیبت فقدان پیامبر خدا را به یاد آور که مردم هرگز به مصیبتی همانند آن دچار نشده اند.
امام علی علیه السلام می گوید که ما با همین روش، خود را آرام می سازیم و مصیبت ها را تحمل پذیر می کنیم:
أِنّا وَطَّنّا أَنْفُسَنا أَنْ نَصْبِرْ عَلی کُلِّ مُصِیبَهٍ بَعْدَ مُصابِنا بِرَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله فَأِنَّها أَعْظَمُ الْمُصِیبَهِ.[6] ما نفس خود را بر این حالت قرار داده ایم که بعد از مصیبت پیامبر خدا بر هر مصیبتی بردبار باشیم؛ چرا که آن، بزرگ ترین مصیبت هاست.

وقتی امیر مؤمنان علی علیه السلام، به شهادت رسید و این خبر را به امام حسین علیه السلام دادند، حضرت، نخست آن را بزرگ ترین مصیبت دانست و سپس عظمت مصیبت پیامبر را یاد کرد و آرام تر شد.[7]
کسی خدمت امام صادق علیه السلام رسید و عرض کرد: مرا به چیزی سفارش کنید. حضرت در توصیه های خود به وی فرمود:
وَ إِذا اُصِبْتَ بِمُصِیبَهٍ فَاَذْکُرْ مُصابَکَ بِرَسوُلِ اللّه صلی الله علیه و آله فَإِنَّ النّاسَ لَمْ یُصابُوا بِمِثلِهِ أَبَدا وَ لَنْ یُصابُوا بِمِثْلِهِ أَبَدا[8] و هرگاه به مصیبتی گرفتار شدی، مصیبت فقدان پیامبر خدا را به یاد آور که مردم به مصیبتی همانند آن دچار نشده اند و به مصیبتی همانند آن گرفتار نخواهند شد.
انسان هنگام بلاها همانند کبک، سر خود را در برف پنهان می کند و می پندارد هیچ گرفتاری دیگری وجود ندارد و هیچ مصیبتی بزرگ تر از مصیبت او نیست و هیچ کس به اندازه او مصیبت ندیده است. اگر انسان، قدری از لاک خود بیرون آید و به فراتر از خود نیز نگاه کند، خواهد دید که مصیبت های بزرگ تری نیز وجود دارند. توجه به این مصیبت های بزرگ تر، در کاهش فشار روانی ما مؤثر است.

ادامه دارد... 

منبع : پسندیده، عباس، (1392)، شادکامی از دیدگاه پیامبر اعظم، موسسه انتشارات کتاب نشر.

 
 پی نوشت :