معرفی زرشک و خواص درمانی آن (بخش اول)

زرشک به علت داشتن اسیدهای آلی ملایم بوده و برای درمان سنگ کلیه مناسب است.
 

چکیده : زرشک میوه ای قرمز رنگ بیضوی شکل و ترش مزه‌ بوده و بیش از 2500 سال است که به دلیل خواص دارویی مورد استفاده قرار می گیرد. میوه زرشک منبع غنی از ویتامین C، ویتامین B، تیامین، کاروتنوئیدهایی از جمله بتا کاروتن، لوتیئن و زاکسنتین و همچنین کروم، کبالت و روی می باشد.

تعداد کلمات 1220 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

زرشک با نام علمی Berberis vulgaris درختچه‌ای تیغدار به طول ۱ تا ۵ متر است. چوب آن به رنگ قرمز، قهوه‌ای یا زرد است. برگ‌ های آن بیضی شکل با دندانه‌های اره‌ای و میوه اش قرمز رنگ بیضوی شکل و ترش مزه‌است. به ریشهٔ درخت زرشک «آئر خیس» گفته می‌شود. انتهای بهار و ابتدای تابستان فصل شکوفه دادن بوته زرشک است، غنچه‌ های زرد رنگ زرشک در فصل پاییز رنگ قرمز گیلاسی به خود می‌گیرند.زرشک بومی مناطق معتدل و نیمه استوایی اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی است. کشور ایران بزرگترین تولیدکننده زرشک در دنیا است که در این میان استان خراسان و شهرستان قائنات با در اختیار داشتن نزدیک به ۹۷ درصد از اراضی زیرکشت این محصول، تولید ۹۵ درصد از زرشک دنیا را در اختیار دارد.

خواص زرشک - بوته زرشک

به دلیل وجود ویتامین B فراوان در زرشک، این ماده غذایی می‌ تواند در پیشگیری از سرماخوردگی نقش بسزایی داشته باشد.
زرشک یک نوع میوه است و در گروه میوه‌جات قرار می‌گیرد.یکی از بهترین ترکیبات موجود در زرشک، ویتامین B فراوان است که در پیشگیری از سرماخوردگی نقش مهمی دارد. همچنین وجود اسیدهای عالی فراوان در این میوه که سبب مزه ترش آن می‌ شوند می‌تواند در جذب آهن نقش بسزایی داشته باشد.
 همچنین آهن موجود در زرشک قابل توجه است. از سایر ویتامین‌های موجود در این میوه می‌ توان به ویتامین‌های گروه B به خصوص ویتامین B1 ,B2 اشاره کرد که ویتامین B1 یا تیامین می‌تواند عوارض عصبی و حتی پرخاشگری را بهبود بخشد.
 

مطالعه‌ای که در Circulation Journal در سال ۲۰۱۲ منتشر شد گزارش کرد که بربامین (ترکیب فعال موجود در زرشک) از قلب در مقابل آسیب ایسکمی (کم‌خونی موضعی) و خون‌رسانی مجدد محافظت می‌کند (در این وضعیت به علت بازگشت جریان خون به بافت، پس از کمبود اکسیژن، آسیب بافتی اتفاق می‌ افتد). بربامین این کار را با تنظیم غلظت یون‌های کلسیم داخل سلول‌ها و جلوگیری از فعالیت پروتئینی به نام کالپین ( calpain) که نقش بسیار مهمی در نارسایی قلب ایفا می‌کند، انجام می‌دهد. به علاوه در مطالعه‌ای که در Journal of Cardiovascular Pharmacology در سال ۲۰۱۱ منتشر شد مشخص شد که بربامین انقباض عضلات قلب را با افزایش حساسیت سلول‌ ها به کلسیم (ماده معدنی که انقباض عضلات را تنظیم می‌کند) تقویت می‌کند .
 

زرشک حاوی ماده شیمیایی به نام بربرین است . گروهی بین‌المللی تأثیر بربرین را در کاهش قند خون روی موش‌ها آزمایش کردند و متوجه شدند خوردن آن باعث کاهش میزان قند خون، کم شدن چربی‌های موجود در جریان خون و کارکرد بهتر انسولین در بدن می‌شود و وزن بدن حیوان را کم می‌کند. پرفسور دیوید جیمز، رئیس برنامه تحقیقات دیابت و چاقی در موسسه گاروان، در سیدنی، استرالیا گفت: ما درباره درمان دیابت نوع دوم تحقیق می‌کنیم که علت بروز آن اختلال در کار انسولین است. ما حالا مدرک علمی داریم که نشان می‌دهد بربرین کمک می‌کند انسولین خیلی بهتر کار کند. بربرین کمک می‌کند انسولین، قند خون را کنترل کند اما به پاک کردن جریان خون از وجود چربی هم کمک می‌کند و ما تصور می‌کنیم که همین امر باعث می‌شود تا در کاهش وزن بدن هم موثر باشد.
در مطالعه‌ای دیگر که در جولای ۲۰۱۲ منتشر شد گزارش شد که زرشک، در مقابل دیابت نوع ۲ از بدن محافظت می‌کند. محققان این مطالعه از شرکت‌کنندگان خواسته بودند که به مدت نود روز برنامه غذایی حاوی زرشک و خار مریم (Silybum marianum) مصرف کنند. نتایج نشان داد که تری گلیسیریدها و کلسترول لیپوپروتئین کم چگال (ال دی ال) و کلسترول کلی کاهش‌یافته و میزان انسولین ناشتا (بالاتر بودن مقدار انسولین ناشتا نشانه مقاومت به انسولین و دیابت است) و هموگلوبین گلیکوزیله ( آزمایش خونی که میزان قند خون متوسط فرد را به مدت دو تا سه ماه پیش از آزمایش نشان می‌دهد) نیز کاهش یافته بود. چنین نتیجه‌گیری شد که زرشک اگر با خار مریم مصرف شود به تثبیت سطح قند خون و درمان دیابت کمک می‌کند.
 

زرشک برای آرام کردن التهاب و عفونت گوارشی، تنفسی، و دستگاه ادراری استفاده می‌شود. این داروی گیاهی برای رفع عفونت‌های قارچی پوست یا واژن نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.انواع عفونت هایی که زرشک می تواند در درمان آنها مؤثر واقع شود عبارت است از: عفونت گلو، مجاری ادراری، مجاری معده ای – روده ای، ریه ها، عفونت های مخمری و اسهال
 

زرشک می‌تواند به درمان اسهال از جمله اسهال مسافر و اسهال ایجادشده توسط مسمومیت غذایی کمک کند. چند مطالعه نشان داده‌اند که زرشک علائم را سریع‌تر از آنتی بیوتیک ها آرام می‌کند که احتمالاً به علت خاصیت قابض آن است. با این حال آنتی بیوتیک ها ممکن است در حذف باکتری‌های روده قدرتمندتر از زرشک باشند. چون اسهال باکتریایی ممکن است پیامدهای جدی داشته باشد توصیه می‌شود زرشک همراه با درمان آنتی بیوتیکی استاندارد مصرف شود. همچنین مصرف زرشک با آنتی بیوتیک ها ممکن است کارایی آنتی بیوتیک ها را کاهش دهد بنابراین پیش از ترکیب این دو با پزشک صحبت کنید.
 

زرشک به علت داشتن اسیدهای آلی ملایم بوده و برای درمان سنگ کلیه مناسب است.
 

مطالعه‌ای در جولای ۲۰۱۲ در International Journal of Molecular Sciences منتشر شد که نشان داد زرشک خاصیت محافظت از کبد دارد. در این مطالعه حیوانی، پیش درمان با زرشک، آسیب کبد و دی‌ان‌ای را کاهش داده و میزان طبیعی آنزیم های آنتی اکسیدانی را حفظ کرده و از آسیب کبدی ناشی از ماده شیمیایی سمی به نام تتراکلرید کربن جلوگیری کرد. مطالعات بیشتری برای تأیید این نتایج لازم است.
 

از آنجایی که زرشک دارای خواص بسیار مفیدی برای بدن و به خصوص پوست می باشد، مصرف آن در مدت زمانی نه چندان طولانی باعث می شود که پوست شما از جوش ها پاک شده و به شادابی و شفافیت برسد که بهتر است برای اطمینان بیشتر این کار را خود در منزل انجام دهید و آن به این ترتیب است که: یک قاشق غذا خوری سرپر زرشک را داخل یک فنجان آب ریخته وبه مدت ۸ تا ۹ ساعت بگذارید تا کاملا خیس بخورد که البته این کاررا می توانید از شب قبل هم انجام دهید، سپس زرشکها را در داخل همان فنجان آب با پشت قاشق کاملا له کرده و از صافی رد کنید، آب آن را میل کرده وزرشکها را بر روی پوستتان بمالید و در آرامش بگذارید تا آب آنها کاملا جذب پوستتان شود و بعد با آب ولرم شستشو نمایید.
این کار را یک روز درمیان و به مدت یک الی دو ماه انجام دهید تا به نتیجه ی مطلوب و پوستی صاف و شفاف برسید. عصاره زرشک ممکن است به آرام کردن علائم وضعیت‌های خاص پوستی مانند آکنه و پسوریازیس مفید باشد. اگر چه تحقیقات بیشتری برای تأیید این فواید باید انجام شود.مصرف زرشک باعث روشن شدن پوست می شود. برای درمان جوشهای آکنه هر ۶ ساعت دو قاشق از شربت زرشک استفاده شود.

منبع : www.amazing.ir