بازی‌های رایانه‌ای، فرصت‌ها و چالش‌ها

مقدمه

فواید بازی‌های رایانه‌ای

1. آشنا شدن با تکنولوژی
2. آشنایی با زبان خارجی
3. ایجاد شادی و نشاط
4. پر کردن اوقات فراغت
5. بالا رفتن سرعت عمل
6. یادگیری برخی دروس مانند ریاضیات و علوم و ...(در صورت استفاده از بازی‌های آموزشی)
7. هماهنگی چشم و دست

آسیب‌های بازی‌های رایانه‌ای

1. آسیب دیدن ستون فقرات، کتف و گردن: به علت جذابیت‌های بازی‌ها، فرد از مدیریت زمان خود غافل شده و به جهت استفاده مداوم، اولین نقاطی که در بدن آسیب می‌بیند، این قبیل اعضاء است.
2. آسیب شدید به بینایی و خشکی چشم: به دلیل استفاده از صفحه‌نمایش در این بازی‌ها و فاصله کم آن تا چشم و خیره شدن فرد به صفحه، در صورت استفاده مداوم، به ضعف بینایی و بیماری خشکی چشم مبتلا خواهد شد.
3. بالا رفتن اضطراب: افزایش اضطراب در طی کردن مراحل بازی‌ها تا حدی خوشایند است، اما با شکست مداوم که در این بازی‌ها اتفاق می‌افتد، لذت‌های قبل تحت تأثیر قرارگرفته و فرد ناامید شده و خسته می‌شود. لذا نیاز انسان به اوقات فراغت که توسط دین ما هم به آن اشاره‌شده، با بازی‌های رایانه‌ای تأمین نمی‌شود. دلیل آن این است که اوقات فراغت باید فکر انسان را خالی کرده و نشاط‌آور باشد، نه اینکه آن‌قدر فکر انسان درگیر مسئله‌ای شود و شکست بخورد که نهایتاً دچار ناامیدی و افسردگی شود!
4. پرخاشگر شدن: پرخاشگری در رابطه با این بازی‌ها از سه ناحیه نشات می‌گیرد:

1. وقتی کودک در بازی‌ها مدام شکست می‌خورد و در اصطلاح «game over»  می‌شود، این شکست‌ها در خلق او تأثیر گذاشته و فرد پرخاشگر و عصبانی خواهد بود.
2. فروید معتقد بود که امیال جنسی(سکس) و سائق‌های پرخاشگرانه(خشونت) از عوامل اصلی تعیین‌کننده رفتار انسان هستند[2]. یعنی دو کشش اصلی که انسان به سمت آن‌ها کشیده می‌شود. سازندگان بازهای رایانه این اصل را در ساخت بازی‌های خود بکار گرفتند.

1. از مهم‌ترین جذابیت‌های یک بازی رایانه‌ای، داشتن حالت جنگی آن است که فرد با استفاده از ابزار و سلاح‌های مختلف به تخریب و از بین بردن حریف و یا اهدافی بپردازد. کودک نیز از همین امور الگو گرفته و در زندگی واقعی نیز به پرخاشگری دست می‌زند.

1. انزواطلب شدن: چون در طی انجام روزمره این بازی‌ها، کودک در تنهایی و انزوا به سر می‌برد، کودک به این حالت عادت کرده و توانایی‌های ارتباطی او رشد نمی‌کند و لذا جذابیت این بازی‌ها را به بودن در جمع ترجیح می‌دهد.
2. اعتیاد پذیر بودن: به علت جذابیت‌های متعدد این بازی‌ها، نوعی عادت در فرد به انجام این بازی‌ها شکل می‌گیرد که سبب می‌شود حتی در خواب و یا زمانی که این بازی‌ها را انجام نمی‌دهد، فکر او مشغول برنامه‌ریزی برای حل کردن مراحل بعدی آن باشد!
3. کاهش فعالیت‌های جسمی: واضح است که با انجام این بازی‌ها، فعالیت‌های شخص کم شده و سلامت فرد در درازمدت به خطر می‌افتد.
4. انحرافات اخلاقی: همان‌طور که بیان شد، سکس، به‌عنوان یکی از جاذبه‌های این قبیل بازی‌ها به شمار می‌رود. این جذابیت فاسد گاهی تمام بازی را در برمی‌گیرد و گاهی برخی مرحله‌های بازی و گا‌ها به‌عنوان پاداش نهایی به بازی‌کننده ارائه می‌شود. لذا با این اوصاف، والدین قادر به کنترل آن برای کودک نمی‌باشند و کودک آن‌ها تحت تأثیر جلوه‌های شیطانی آن قرار خواهد گرفت.
5. تهاجم فرهنگی: در برخی بازی‌ها، به مسائل دینی، فرهنگی، اجتماعی کشورهای مسلمان به‌ویژه ایران توهین می‌شود. مثلاً در یک بازی بنام هیتمن، فرد مأموریت می‌یابد تا شخصی را در مسجد ترور کند و یا در بازی به نام اف111، پنج کشور مسلمان که میان آن‌ها نام ایران دیده می‌شود، کشورهایی حامی تروریسم معرفی می‌شوند[4].
6. افت تحصیلی: با توجه به جذابیت بالای این بازی‌ها، کودکان بیشتر اوقات خود را با این وسیله‌ها گذرانده و واضح است که در صورت عدم مدیریت صحیح، افت تحصیلی آن‌ها محسوس خواهد بود.

نتیجه‌گیری

منصور، محمود،، روانشناسی ژنتیک، قم،:سمت، 1392
فیلیپ، رایس، روانشناسی رشد، تهران: ارجمند، 1392
صالحی، علی محمد، بازی را جدی بگیرید، قم: موسسه امام خمینی، 1395

 

بیشتر بخوانید:
نحوه برخورد والدین با بازی های کامپیوتری کودکان
آسیب های جسمانی ناشی از بازی های رایانه ای
نگاهی آسیب شناسانه به بازی های رایانه ای
اثر بازی های رایانه ای بر کودکان و نوجوانان