بازی های رایانه ای می توانند زمینه ساز اختلالات روانی در کودک و نوجوان شوند.
مقدمه
اختلال بازی های اینترنتی[1] الگویی است از بازی آنلاین به صورت طولانی و شدید که به علائم رفتاری و شناختی، شامل از دست دادن تدریجی کنترل در بازی کردن، تحمل و عوامل ترک شبیه نشانه هایی که دراختلالات وابستگی به مواد وجود دارد، منجر می شود. ضمنا به نظر می رسد که این اختلال در کشور های آسیایی و در نوجوانان پسر ۱۲ تا ۲۰ سال بیشتر باشد (راهنمایی و تشخیصی و آماری اختلال های روانی، ویرایش پنجم)[2].
در تحقیقات زیادی هیجان خواهی و خودکترلی به عنوان متغیرهایی که در اعتیاد نقش موثری دارند نشان داده شده است. هیجان خواهی به عنوان جست و جوی هیجان ها و تجارب متنوع، تازه، و پیچیده و میل به خطر کردن تعریف گردیده است (زاکرمن، ۱۹۹۴). خود کنترلی ایجاد حالتی است درون فرد که او را به انجام وظایفش متمایل می سازد، بدون آنکه عامل خارجی او را در کنترل داشته باشد (الوانی، ۱۳۸۲، به نقل از تابان و همکاران، ۱۳۹۱).
در تحقیقات زیادی هیجان خواهی و خودکترلی به عنوان متغیرهایی که در اعتیاد نقش موثری دارند نشان داده شده است. هیجان خواهی به عنوان جست و جوی هیجان ها و تجارب متنوع، تازه، و پیچیده و میل به خطر کردن تعریف گردیده است (زاکرمن، ۱۹۹۴). خود کنترلی ایجاد حالتی است درون فرد که او را به انجام وظایفش متمایل می سازد، بدون آنکه عامل خارجی او را در کنترل داشته باشد (الوانی، ۱۳۸۲، به نقل از تابان و همکاران، ۱۳۹۱).
ذهن آگاهی، یکی از راه های درمان
یکی از راه هایی که می توان در درمان از آن بهره گرفت، ذهن آگاهی است. از نظر تاریخی ذهن آگاهی تکنیک اصلی مورد استفاده در مراقبه بودایی است که ریشه در آیین مذکور دارد (فالکنستروم، ۲۰۱۰؛ برونه ، ریان ، کرسول، ۲۰۰۷، به نقل از برجعلی، ۱۳۹۲).
در واقع ذهن آگاهی به عنوان مشاهده فاقد قضاوت نسبت به جریان در حال پیشرفت درونی و بیرونی محرک هاست (بیر، ۲۰۰۳، به نقل از آذرگون و کجباف، ۱۳۸۹). درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی، رویکردی است که توسط تیزدل و همکاران مطرح شد. این درمان که یک مداخله کوتاه مدت و ساختار یافته می باشد از روی مدل کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی کابات زین ساخته و اصول درمان شناختی به آن اضافه شده است (کنگ" و همکاران، ۲۰۱۱، به نقل از برجعلی، ۱۳۹۲).
در واقع ذهن آگاهی به عنوان مشاهده فاقد قضاوت نسبت به جریان در حال پیشرفت درونی و بیرونی محرک هاست (بیر، ۲۰۰۳، به نقل از آذرگون و کجباف، ۱۳۸۹). درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی، رویکردی است که توسط تیزدل و همکاران مطرح شد. این درمان که یک مداخله کوتاه مدت و ساختار یافته می باشد از روی مدل کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی کابات زین ساخته و اصول درمان شناختی به آن اضافه شده است (کنگ" و همکاران، ۲۰۱۱، به نقل از برجعلی، ۱۳۹۲).
همه گیری این اختلال
در طول دهه ی گذشته همه گیر شدن استفاده از اینترنت افزایش چشمگیری پیدا کرده است. به طوری که در کشور های توسعه یافته این استفاده ۲۳۹ درصد رشد داشته است (به عنوان مثال، اتحادیه ی بین المللی مخابرات"، ۲۰۱۲، به نقل از کاس و همکاران ، ۲۰۱۳).
تحقیقات زیادی هم نشان می دهد به موازات این همه گیر شدن اینترنت، استفاده بیش از حد از آن می تواند به مشکلاتی شبیه اعتیاد و وابستگی منجر شود (کوه و همکاران، ۲۰۰۹؛ لئونگ ولی، ۲۰۱۲)، به گونه ای که اعتیاد به اینترنت به عنوان بیماری همه گیر قرن ۲۱ تعریف شده (کریستاکیسه، ۲۰۱۰)، که با تخمین شیوع از ۰٫۳ درصد در آمریکا تا ۱۸٫۳ درصد در بریتانیا (نیمز " و همکاران، ۲۰۰۵)، متغیر است.
اصطلاح اعتیاد به اینترنت به درگیری بیش از حد به رفتارهای آنلاین از جمله بازی های همراه با نشانه های معمول اعتیاد، گفته می شود (انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳). اعتیاد به اینترنت می تواند شامل اعتیاد به اتاق های گپ، هرزه نگاری و قمار آن لاین باشد (فلاح مهن۱۳، ۲۰۰۷، به نقل از پناه علی و همکاران، ۱۳۹۰) باشد که این تحقیق، مشخصا برای بررسی اعتیاد به بازی های اینترنتی انجام شده است. ادبیات تحقیقی، شباهت های بسیاری را بین اعتیاد به بازی های اینترنتی با اعتیاد به مواد ذکر کرده است. مانند: تحمل، ترک، تلاش های ناموفق برای کاهش یا ترک آن و اختلال در عملکرد های طبیعی (راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی، ویرایش پنجم).
تحقیقات زیادی هم نشان می دهد به موازات این همه گیر شدن اینترنت، استفاده بیش از حد از آن می تواند به مشکلاتی شبیه اعتیاد و وابستگی منجر شود (کوه و همکاران، ۲۰۰۹؛ لئونگ ولی، ۲۰۱۲)، به گونه ای که اعتیاد به اینترنت به عنوان بیماری همه گیر قرن ۲۱ تعریف شده (کریستاکیسه، ۲۰۱۰)، که با تخمین شیوع از ۰٫۳ درصد در آمریکا تا ۱۸٫۳ درصد در بریتانیا (نیمز " و همکاران، ۲۰۰۵)، متغیر است.
اصطلاح اعتیاد به اینترنت به درگیری بیش از حد به رفتارهای آنلاین از جمله بازی های همراه با نشانه های معمول اعتیاد، گفته می شود (انجمن روانپزشکی آمریکا، ۲۰۱۳). اعتیاد به اینترنت می تواند شامل اعتیاد به اتاق های گپ، هرزه نگاری و قمار آن لاین باشد (فلاح مهن۱۳، ۲۰۰۷، به نقل از پناه علی و همکاران، ۱۳۹۰) باشد که این تحقیق، مشخصا برای بررسی اعتیاد به بازی های اینترنتی انجام شده است. ادبیات تحقیقی، شباهت های بسیاری را بین اعتیاد به بازی های اینترنتی با اعتیاد به مواد ذکر کرده است. مانند: تحمل، ترک، تلاش های ناموفق برای کاهش یا ترک آن و اختلال در عملکرد های طبیعی (راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی، ویرایش پنجم).
تاثیر خودکنترلی و هیجان خواهی
از طرفی تحقیقات متعددی نقش خودکنترلی (برای مثال ویلس و استولمیلر"، ۲۰۰۲؛ بوتلر" و همکاران، ۲۰۰۰؛ جکسون و همکاران، ۲۰۰۰). و هیجان خواهی (برای مثال شلیه ۲۰۰۵؛ زاکرمن، ۱۹۹۴) را بر اعتیاد نشان داده است.
همچنین به گفته ی بسیاری از محققین نوجوانان بیشتر به سراغ بازی های کامپیوتری و ویدیویی رفته و نسبت به اعتیاد به آن آسیب پذیرترند (برای مثال، گریفیث" و همکاران ۲۰۰۴؛ گریفیث و وود، ۲۰۰۰، به نقل از لیمنز و همکاران، ۲۰۰۹).
در تحقیقات گسترده انجام شده، مفید بودن درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی در حیطه های گوناگون همچون مدیریت استرس، اضطراب، و ارتقای مهارت های تنظیم هیجان (پوتک، ۲۰۱۲)، کاهش رفتار های اعتیادی (گارلند و همکاران، ۲۰۱۰)، سوء مصرف مواد (وا پرمن" و همکاران، ۲۰۱۲) و پیشگیری از عود در اعتیاد (بوئن و همکاران، ۲۰۱۱)، به اثبات رسیده است.
از طرفی تاثیر ذهن آگاهی بر افزایش کنترل درونی و کنترل هیجان ها هم مشخص شده است (برای مثال، اپشتاین و پاسینی"، ۱۹۹۹، به نقل از یوسفیان و اصغری پور، ۱۳۹۲).
در این راستا و با توجه به اینکه اعتیاد به اینترنت و بازی های اینترنتی به خصوص در نوجوانان رو به افزایش است، و این وابستگی باعث بروز مشکلات روانشناختی فراوان شده و تأثیرات منفی زیادی بر روی عملکرد تحصیلی، روابط با دوستان، خانواده و مدرسه، در نوجوانان وابسته به این بازی ها خواهد داشت لازم است پژوهشی به دنبال درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی باشد تا بتواند به نوجوانان کمک کند تا بدون قضاوت منفی درمورد خود، احساسات و افکار خود را در زمان حال، تجربه کنند، و هیجان خواهی و تنوع طلبی زیاد را در خود کاهش داده و بر عواطف و هیجاناتشان تسلط داشته و ضمن لذت بردن از بازی های اینترنتی و کامپیوتری، از وابستگی شدید به آن ها و آسیب های زیاد ناشی از آن مصون بمانند.
پی نوشت:
همچنین به گفته ی بسیاری از محققین نوجوانان بیشتر به سراغ بازی های کامپیوتری و ویدیویی رفته و نسبت به اعتیاد به آن آسیب پذیرترند (برای مثال، گریفیث" و همکاران ۲۰۰۴؛ گریفیث و وود، ۲۰۰۰، به نقل از لیمنز و همکاران، ۲۰۰۹).
در تحقیقات گسترده انجام شده، مفید بودن درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی در حیطه های گوناگون همچون مدیریت استرس، اضطراب، و ارتقای مهارت های تنظیم هیجان (پوتک، ۲۰۱۲)، کاهش رفتار های اعتیادی (گارلند و همکاران، ۲۰۱۰)، سوء مصرف مواد (وا پرمن" و همکاران، ۲۰۱۲) و پیشگیری از عود در اعتیاد (بوئن و همکاران، ۲۰۱۱)، به اثبات رسیده است.
از طرفی تاثیر ذهن آگاهی بر افزایش کنترل درونی و کنترل هیجان ها هم مشخص شده است (برای مثال، اپشتاین و پاسینی"، ۱۹۹۹، به نقل از یوسفیان و اصغری پور، ۱۳۹۲).
در این راستا و با توجه به اینکه اعتیاد به اینترنت و بازی های اینترنتی به خصوص در نوجوانان رو به افزایش است، و این وابستگی باعث بروز مشکلات روانشناختی فراوان شده و تأثیرات منفی زیادی بر روی عملکرد تحصیلی، روابط با دوستان، خانواده و مدرسه، در نوجوانان وابسته به این بازی ها خواهد داشت لازم است پژوهشی به دنبال درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی باشد تا بتواند به نوجوانان کمک کند تا بدون قضاوت منفی درمورد خود، احساسات و افکار خود را در زمان حال، تجربه کنند، و هیجان خواهی و تنوع طلبی زیاد را در خود کاهش داده و بر عواطف و هیجاناتشان تسلط داشته و ضمن لذت بردن از بازی های اینترنتی و کامپیوتری، از وابستگی شدید به آن ها و آسیب های زیاد ناشی از آن مصون بمانند.
پی نوشت:
