چکیده: در مباحث خانواده، دانستن برخی از اصطلاحات راهگشای فهم درست متون دینی و نیز قوانین جمهوری اسلامی است. کفر، لعان و احرام از جمله این مفاهیم هستند که در این نوشتار به بیان توضیحاتی پیرامون آنها می پردازیم. با ما همراه باشید.
تعداد کلمات 676 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه
تعداد کلمات 676 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه
.jpg "کفر، لعان و احرام")
کفر
به موجب ماده ۱۰۵۹ ق.م. زن مسلمان نمی تواند با مرد کافر نکاح کند. ضمانت اجرای این منع در قانون نیامده است، ولی از لحن ماده ۱۰۵۹ به خوبی برمی آید که مقصود قانونگذار جلوگیری از زناشویی زن مسلم با مرد غیر مسلم بوده است. به اضافه، مفاد اصل 4 و ۷۲ قانون اساسی، قوه مقننه را مکلف می کند که احکام اسلام را محترم شمارد و فرض این است که مجلس این تکلیف را رعایت می کند. پس، در هر جا که اجمالی در حکم قانون پیش آید، در تفسیر آن باید جهتی انتخاب شود که با احکام شرع منطبق باشد. در فقه، هیچ تردیدی در بطلان این نکاح وجود ندارد. پس، باید پذیرفت که نکاح زن مسلمان با مرد غیر مسلم باطل است[1] و اگر شوهر در خلال نکاح کافر شود، عقد زواج خود به خود منحل خواهد شد. همچنین است در موردی که زن کافر اسلام آورد و شوهر در کفر باقی بماند.[2]قانون مدنی در باب نکاح مرد مسلمان با زن کافر هیچ منعی ندارد و به همین جهت شاید بتوان گفت که، چون سلب آزادی در نکاح نیازمند به حکم صریح است، ازدواج با زن کافر به طور مطلق مجاز است. ولی، باید دانست که در فقه امامیه نکاح مرد مسلمان با مشرک و کافر غیر کتابی باطل است و درباره زناشویی با زنان یهودی و مسیحی و زرتشتی، که در نظر اسلام دارای کتاب آسمانی هستند، اختلاف وجود دارد.[3] بنابراین، با وضعی که قانون مدنی دارد، درباره صحت نکاح مرد مسلمان با زنان اخیر تردید روا نیست، لیکن بطلان نکاح با کافر غیر کتابی قوی تر به نظر می رسد.
لعان
لعان مشتق از واژه لعن، به معنای ناسزا گفتن است. در اصطلاح حقوق، لعان عبارت از این است که مرد، با رعایت تشریفات خاص و در برابر حاکم، به زن خود نسبت زنا دهد (و ادعای مشاهده آن را نماید) یا فرزند خود را انکار کند، بدون این که دلیلی بر ادعای خود داشته باشد.درباره تشریفات لعان قانون مدنی حکمی ندارد، پس باید دید در حقوق اسلام این کار چه گونه انجام می شود. در آیه 6 و ۷ سوره نور از قرآن مجید آمده است: «والذین یرمون ازواجهم و لم یکن لهم شهداء الا انفسهم فشهادة احدهم اربع شهادات بالله انه لمن الصادقین و الخامسة أن لعنة الله علیه ان کان من الکاذبین»: بنابراین مرد باید چهار بار خدا را گواه راستگویی خویش گیرد و بار پنجم بگوید لعن خدا بر من اگر از دروغگویان باشم. زن نیز باید چهار بار خدا را گواه دروغگویی شوهر بگیرد و بار پنجم بگوید لعنت خدا بر من اگر او از راستگویان باشد.[4]
اجرای این تشریفات، نکاح بین زن و مرد را منحل می کند و موجب حرمت ابدی بین آنان می شود. چنان که ماده ۱۰۵۲ ق.م اعلام کرده است: «تفریقی که با لعان حاصل می شود موجب حرمت ابدی است». همچنین، اگر لعان به منظور انکار فرزند باشد نسب او را نفی می کند و توارث بین آن دو و خویشان پدری را از بین می برد (ش ۳6۷).
باید دانست که لعان در حقوق کنونی تنها در کتاب ها می آید و در زمره قوانین متروکی است که نقشی در زندگی اجتماعی ندارد.
احرام
کسانی که به منظور انجام دادن مراسم حج به مکه می روند، در مسافت معین لباس مخصوص و متحدی می پوشند و خود را آماده تشرف به کعبه می سازند. این حالت را که تا پایان مراسم حج ادامه دارد، در اصطلاح شرع «احرام» می گویند. عمره نیز همین حکم را دارد.[5]نکاح شخص محرم (اعم از زن یا مرد) با دیگری باطل است و حتی اگر با علم به حرمت نکاح از قانون سرپیچی کرده باشد، بین او و همسر انتخاب شده حرمت ابدی ایجاد می شود. یعنی پس از خروج از حالت احرام نیز هیچ گاه آن دو نمی توانند با هم ازدواج کنند ( ماده ۱۰۵۳ ق.م.).
پی نوشت:
[1] . محقق ثانی، جامع المقاصد، ج 2، ص 346.
[2] . محقق، شرایع، ص 520.
[3] . سید مرتضی، الانتصار، ص 65.
[4] . مقدس اردبیلی، زبدة البیان، ص 613 و 614.
[5] . شهید ثانی، مسالک، ج ۱، ص 4۸۷.
منبع: کتاب «قانون مدنی خانواده»
نویسنده: ناصر کاتوزیان
نویسنده: ناصر کاتوزیان
بیشتر بخوانید:
سه طلاقه و نه طلاقه
نکاتی برای همسران در آستانه ی طلاق
ریشه‌های اختلاف همسران
تعارضات ( اختلافات) زناشویی و رفع آنها
علل و عوامل طلاق کدامند؟
