عمر و فرصت خودمان را دریابیم

انسان برای تمام دقایق عمرش باید برنامه داشته باشد و تلاش خودش را برای رسیدن به اهدافش، بیشتر کند.
 

یکی از بزرگترین نعمتی که خداوند به صورت رایگان در اختیار بشر قرار داده، نعمت عمر و وقت است. اما این وقت و زمان به صورت معین و محدود در اختیار انسانها قرار دارد و آن زمانی که گذشت دیگر قابل برگشت نیست. امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در این رابطه می‌فرماید: احْذَرُوا ضِیَاعَ الْأَعْمَارِ فِیمَا لَا یَبْقَى لَکُمْ فَفَائِتُهَا لَا یَعُودُ. بترسید از این عمرهایتان که ضایع بشود در آنچه که برای شما باقی نمی ماند، زیرا آنچه که از عمر فوت شد، دیگر برنمی گردد. [1]
 

انسانها باید از فرصتی که در اختیار آنها قرار داده شده است به بهترین شکل، استفاده کنند. انسان برای تمام دقایق عمرش باید برنامه داشته باشد و تلاش خودش را برای رسیدن به اهدافش، بیشتر کند. مثال؛ کشاورز باید از فرصت استفاده کند و با سعی و کوشش در شخم زدن و بذر ریختن و مراقبت کردن، وظایف خود را بدرستی انجام دهد تا محصولی بدست آورد و از آن استفاده و سود ببرد. اگر کشاورز کم کاری کند، تمام محصولاتش آفت زده می‌شود. عمر انسان هم به همین صورت است اگر از او مراقبت نکنیم و قدر آن را ندانیم، آن را از دست خواهیم داد. قال علیٌ (علیه‌السّلام): الفُرصَه تمُّر مرِّ السَحاب فانتَهِزوا فُرَصَ الخَیّر. فرصت مانند ابر از افق زندگی می‌گذرد، مواقعی که فرصت‌های خیری پیش می‌آید غنیمت بشمارید و از آن‌ها استفاده کنید. [2]

نکته: استفاده از فرصت‌های مناسب و بهره‌برداری از شرایط مساعد، پایه اساسی موفقیت و پیروزی بشر در جمیع شئون مادی و معنوی است، عاقل‌ترین مردم کسانی هستند که همواره از شرایط موجود استفاده می‌کنند و هیچ فرصتی را به رایگان از کف نمی‌دهند.  سعدی، ارزش وقت را همانند شب قدر می‌داند:  قضا روزگاری زمن در ربود // که هر روزش از پی شب قدر بود * مکن عمر ضایع به افسوس و حیف // که فرصت عزیز است و الوقت ضیف[3] 

رسول اکرم حضرت محمد مصطفی (صلى الله علیه و آله) فرمودند: انسان، در روز قیامت، قدم از قدم بر نمی دارد، مگر آن که از چهار چیز پرسیده مى‌شود: از عمرش که چگونه گذرانده است، از جوانى اش که چگونه سپرى کرده، از ثروتش که از کجا به دست آورده و چگونه خرج کرده است و از دوستى ما اهل بیت. [4] 
 

بهره گیری از وقت بزرگترین توفیقی است که نصیب بشر می شود و او می تواند در پرتو آن به اهداف عالیه برسد و به پیروزی در همه ابعاد دست یابد، وقت گوهر ناب و گران سنجی است که ارزش هیچ چیز را نمی توان با آن مقایسه کرد. آنهای که عمرشان گذشته و غبار پیری بر سر و روی آنها نشسته است، درک می‌کنند که زمان چه ارزش والای دارد اما توانایی ندارند. جوان ها باید از فرصت های که برای آنها اتفاق می افتد، به بهترین شکل استفاده کنند. 
 

اگر عمر خودمان را در راه خیر صرف کرده و طاعت الهی را بجای آوریم، در این حالت می‌شود سرمایه و برای ما ماندگار خواهد شد. اگر عمر خود را ضایع ساخته و در پی کارهای بیهوده رفتیم  عمر ما می‌شود وسیله شر که هر روز بر گناهان ما افزوده می‌شود.  امام سجاد (علیه السلام) در فرازی از دعای خود می‌فرماید؛ وَ عَمِّرنِی ماکانَ عُمرِی بِذلَةً فِی طاعَتِکَ، فَاِذا کانَ عُمرِی مَرتَعاً لِلشَّیطانِ فاقبِضنِی اِلَیکَ؛ عمر طولانی تا هنگامی که عمرم در راه اطاعت تو صرف شود به من عطا کن، و هرگاه عمرم چراگاه شیطان گردد، جانم را قبل از پیشی گرفتن عذابت بگیر. [5] 

اگر می خواهید استفاده درستی از زمان و عمر خود کرده باشید، باید هر کار را در زمان معین خود انجام دهید و مسئولیت های که بر عهده شما نهاده شده است را به بهترین شکل انجام دهید. دیل کارنگی می‌نویسد: لازم نیست برای نیل به کامیابی حتما فرصت هایی برای خود بیافرینیم، کافی است همین که فرصتی بدست آمد آن را تشخیص دهیم و از آن استفاده کنیم. [6]
 

زمانی می‌توانیم از فرصت ها استفاده کنیم که آنها را بشناسیم و زمانی می‌توانیم فرصت ها را بشناسیم مه دغدغه آنها را داشته با‌شیم، اگر شما برای رسیدن به هدف، برنامه نداشته باشید و انگیزه هم نداشته باشید، یک امر طبیعی است که موفق نخواهید شد.  امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: «المؤمن مشغولٌ وقته؛ همه وقت مومن پر است، و او در همه وقتش به کارهای مثبت اشتغال دارد. [7] مومن می تواند برای هر دقیقه از زندگی خود برنامه ریزی کند و قدر آن را درست بداند و بهره بزرگی از آن ببرد و انسان باید بداند که زمان گذشته قابل برگشتن نیست. 
 

شایسته است جوانان به جای تلف کردن اوقات ارزشمند و پربهای دوران جوانی و گذراندن عمر با دوستان نامناسب وناباب، به پیشرفت در دین، اخلاق و ترقی علمی اهمیّت بدهند. باید دانست که رفیق بد، افزون بر اتلاف عمر، سبب گمراهی در دین، انحراف در اخلاق و شکست و خسران در امور علمی و دنیوی خواهد شد و آبروی انسان را می‌برد. 

پی نوشت:
[1] تصنیف غرر الحکم و درر الکلم ، صفحه : 160، حدیث (282/ 2). 
[2] نهج‌البلاغه، فیض، صفحه 1086، نهج الفصاحه، حکمت 21.
[3] سعدی، بوستان. 
[4]خصال، جلد1، صفحه 253. 
[5] آیتی عبدالمحمد، صحیفه سجادیه، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، دعای بیستم، بند ۶.
[6] جمشید خدادادی، راز کامیابی، قم: ندای سینا، چاپ: 4، 1393،صفحه 183. جمله دیل کارنگی، برداشته شده از این کتاب است. 
[7]غررالحکم، جلد ۱، صفحه ۲۵۲.