آنچه والدین از وسواس کودکان باید بدانند (بخش اول)

نکته مهمی که والدین باید در مورد این اختلال بدانند این است که اختلال وسواس چیزی نیست که کودک بتواند با تمرین بیشتر و سخت‌تر آن را کنترل کند.
 

تمام کودکان نگرانی و تردیدهایی را در بعضی زمان­ ها نشان می­‌دهند اما نگرانی و تردیدهای کودکان مبتلا به وسواس (اختلال وسواسی جبری) پایان‌ناپذیر بوده و والدین نمی­‌توانند مانع بروز این نگرانی­‌ها شوند. در نهایت، این نگرانی­‌ها موجب بروزمشکلات رفتاری و رفتارهای تکراری و معینی در کودکان خواهد شد که می­‌تواند منجر به پریشانی و اختلال در عملکرد کودک شود. اختلال وسواس فکری عملی کودکان یکی از انواع اختلالات اضطرابی شایع (البته در طبقه­‌بندی اخیر کتب مرجع روانپزشکی، این اختلال به عنوان طبقه‌ای جداگانه در نظر گرفته شده است و دیگر به عنوان زیرگروهی از اختلالات اضطرابی به حساب نمی‌آید.) است که کودک مبتلا به آن دچار اشتغال ذهنی مکرر در مورد موضوعاتی مانند آلودگی، خطر، کارهای زشت و زننده، افکار جنسی، آسیب به خود یا دیگران یا نگرانی در مورد وقوع اتفاقات خطرناک برای دیگران می­‌شود.

این تصاویر یا افکار ناراحت‌کننده به صورت خودکار در ذهن کودک بالا می­‌آیند. فرد مبتلا به اختلال وسواس ممکن است در مورد مرتب بودن اشیاء دائماً نگران باشد. این کودکان گاهی ممکن است نگران باشند که اشیاء خاصی را گم کنند و در نتیجه احساس می­‌کنند که مجبور هستند تمام آن چیزها را ـ حتی اگر از نظر دیگران بی­‌ارزش باشند ـ جمع­‌آوری نمایند.

کودکان مبتلا به اختلال وسواسی جبری کشش شدیدی نسبت به انجام بعضی رفتارهای تکراری احساس می­‌کنند. در اغلب موارد کودک این رفتارها را برای کاهش سطح اضطراب ایجاد شده در خود انجام می­‌دهد، برای مثال، کودک با چک کردن مکرر در منزل، به خود اطمینان می­‌دهد که در خانه بسته است و در نهایت هیچ سارق یا دزدی نمی­‌تواند پنهانی به داخل خانه بیاید. می­‌توان به اختلال وسواسی جبری به عنوان یک سیستم هشداردهنده فوق­‌العاده فعال نگاه کرد. افزایش سطح اضطراب در کودک به حدی است که کودک احساس می­‌کند باید در مقابل تصویر یا فکری که در ذهنش ایجاد شده، سریعاً دست به عملی زده و آن را بارها تکرار کند. این شرایط تا جایی می‌تواند ادامه پیدا کند که در زندگی روزانه کودک ـ به علت افکار خودکار و رفتارهای تکراری ـ اختلال ایجاد شود.

کودکان مبتلا به این اختلال واقعاً دوست ندارند که این رفتارهای تکراری را مدام انجام دهند اما در بعضی موارد سطح اضطراب آن چنان افزایش پیدا می­‌کند که کودک احساس می­‌کند برای خنثی کردن این احساسات ناخوشانید راهی جز انجام رفتارهای تکراری ندارد. این رفتارهای تکراری در غالب موارد می­‌توانند به صورت موقتی سطح اضطراب را کاهش دهند اما در بلندمدت رفتارهای تکراری و آیینی، شرایط این اختلال را وخیم­‌تر کرده و احتمال بروز افکار اضطراب­‌آور وسواسی را بیشتر می­‌کنند.
 

دانشمندان هنوز علت مشخصی را برای بروز این اختلال کشف نکرده­‌اند اما پژوهش­‌های اخیر نشان داده که بعضی موارد مانند کاهش بعضی انتقال‌دهنده­‌های عصبی (مواد شیمیایی خاصی که در مغز پیام­‌های عصبی را منتقل می­‌کنند) مثل سروتونین می­‌توانند احتمال بروز این اختلال را افزایش دهند. از طرفی به نظر می‌رسد که این اختلال در خانوداه­‌ها ریشه وراثتی داشته باشد. البته داشتن ژن ابتلا به اختلال وسواس به معنای آن نیست که فرد مبتلا به وسواس است و فقط به این معنا است که فرد دارنده ژن ابتلا به وسواس نسبت به افراد دیگر در معرض خطر بیشتری برای مبتلا شدن به این اختلال است.

نکته مهمی که والدین باید در مورد این اختلال بدانند این است که اختلال وسواس چیزی نیست که کودک بتواند با تمرین بیشتر و سخت‌تر آن را کنترل کند. اختلال وسواس یک بیماری مانند هر بیماری جسمی (مثل آسم یا دیابت) است و چیزی نیست که کودک آن را ایجاد کرده باشد یا بتواند آن را کنترل کند. به علاوه، والدین باید بدانند که این اختلال چیزی نیست که بتواند توسط آنها ایجاد شود. البته در مورد کودکان در معرض ابتلا به وسواس، بعضی شرایط خاص مانند رفتن به مدرسه یا مرگ یک عزیز می‌­تواند در شروع یا وخامت این بیماری نقش داشته باشد.

ادامه دارد...

منبع: سایت بامام نت