آنچه باید در مورد وابستگی به مواد بدانید! (بخش دوم)

سوء مصرف مواد می تواند اسیب های فردی و اجتماعی جبران ناپذیری را به همراه داشته باشد. 
 

 مواد شبه افیونی طبقه ای از داروهای مخدر هستند که از خشخاش به دست می آیند، مانند مورفین و هروئین و از لحاظ شیمیایی شبیه داروهایی مانند کدئین و متادون هستند که برای ایجاد تأثیرات شبه افیون ساخته می شوند. مواد شبه افیونی مانند سایر داروهای کندساز، فعالیت سیستم عصبی مرکزی را کند می کنند. مواد شبه افیونی مصارف پزشکی موجه، مخصوصا تسکین درد دارند. اما این مواد وسیع مورد سوء مصرف قرار می گیرند.
 
معتادان به مواد افیونی با نشانه های ترک بسیار ناخوشایندی مواجه می شوند که با نشانه های شبه آنفلوآنزا شروع می شود و از طریق لرزه، دل پیچه، احساس سرما که به عرق کردن تبدیل می شود، ضربان تند، فشار خون بالا، بی خوابی، استفراغ، و اسهال پیشرفت می کند. با این حال، این نشانه ها از فردی به فرد دیگر تفاوت دارند و می توان آنها را با دارو کنترل کرد. برای درمان کردن اعتیاد به هروئین، از متادون که ماده افیونی ساختگی است، وسیعا استفاده می شود، زیرا از نشانه های ترک بسیار ناخوشایند که وقتی معتاد به هروئین مصرف این ماده ترک می کند روی می دهند، جلوگیری می کند. متادون حالت شبه دارو مرتبط با هروئین را ایجاد  نمی کند، بنابراین افرادی که مصرف متادون را ادامه می دهند می توانند مشاغل خود را حفظ کنند و زندگی خود را به مسیر سالم برگردانند. با این حال، برنامه های متادون باید دقیقا کنترل شوند، زیرا اضافه مصرف آن مهلک است و این دارو می تواند مورد سوء مصرف قرار گیرد.
 

باربیتورات ها طبقه ای از داروهای مسکن هستند که ویژگی آرام بخش دارند. برخی از موارد متداول باربیتورات ها عبارتند از آموباربیتال، فنوباربیتال، پنتوباربیتال و سکوباربیتال. این داروها مصارف پزشکی موجه دارند که تسکین درد و درمان صرع از آن جمله هستند. با این حال، مصرف باربیتورات می تواند فورا به وابستگی فیزیولوژیکی و روان شناختی منجر شود. مصارف بالای باربیتورات ها به خواب آلودگی، اختلال حرکتی، گفتار مبهم، تحریک پذیری، و قضاوت ضعیف منجر می شود. کسی که وابستگی فیزیولوژیکی دارد و ناگهان باربیتورات ها را ترک می کند، ممکن است دچار تشنج شده که می تواند به مرگ منجر شود. بنابراین، کنترل کردن دقیق ترک اهمیت دارد. باربیتورات ها همراه با داروهای دیگر تأثیرات اعتیاد آور دارند که اگر با الکل و داروهای کندساز دیگر ترکیب شوند بسیار خطرناک هستند.

اکنون طبقه ای از داروها را بررسی می کنیم که تأثیر آنها بر سیستم عصبی مرکزی مخالف تأثیر داروهای کندساز است. داروهای محرک فعالیت سیستم عصبی مرکزی را شدید می کنند که حالت های برانگیختگی جسمانی و هوشیاری ذهنی را افزایش می دهد. اما داروهای محرکی مانند آمفتامین ها و کوکائین به احساس لذت قدرتمندی نیز منجر می شوند که همین توضیح می دهد که چرا این داروها سوء مصرف می شوند. ما بحث خود را با نیکوتین آغاز می کنیم - محرک ملایمی که سلامتی ما را تهدید می کند.
 

 نیکوتین، داروی محرکی است که در فرآورده های توتون، مانند سیگار، سیگار برگ، و توتون جویدنی یافت می شود. این دارو بسیار اعتیاد آور است. اعتیاد به نیکوتین به سرعت، معمولا با ظرف چند هفته اول سیگار کشیدن ایجاد می شود.

وقتی که وابستگی ایجاد می شود، سیگاری ها در صورت ترک کردن ناگهانی سیگار، نشانه های ترک را تجربه می کنند. این نشانه ها عبارتند از عصبیت، خواب آلودگی، فقدان انرژی، سردرد، عمل دفع نامنظم، بی خوابی، سرگیجه، دل پیچه، تپش قلب، لرزش، و عرق کردن. سیگاری ها معمولا برای کنترل کردن این نشانه های ترک سیگار کشیدن را از سر می گیرند.
 
نیکوتین به عنوان یک داروی محرک، فرایندهای جسمانی مانند ضربان قلب و سوخت و ساز را سرعت می بخشد، جلوی اشتها را می گیرد، و تمرکز، هوشیاری و برانگیختگی را افزایش می دهد. برخی افراد برای اینکه وزن خود را کنترل کنند سیگار می کشند. دیگران وقتی که سیگار را ترک می کنند بیشتر می خورند که ممکن است باعث شود دوباره سیگار کشیدن را از سر بگیرند.
 
هر سیگاری که دود می شود تقریبا هفت دقیقه از عمر فرد را کاهش می دهد. نیکوتین، خطرناک ترین عنصر سیگار نیست؛ عناصر تشکیل دهنده دیگری مانند مونوکسید کربن و تار بیشترین خطر را ایجاد می کنند. مونوکسید کربن موجود در دود سیگار، توانایی بدن را در انتقال اکسیژن مختل می کند، موجب تنگی نفس می شود و سیستم قلبی - عروقی را به مخاطره می اندازد. تصور می شود که هیدروکربن ها (تارها») در سیگار مسئول ایجاد سرطان ریه هستند. تقریبا از هر ۱۰ مورد سرطان ریه ۹ مورد ناشی از سیگار کشیده هستند.
 
ممکن است بدانید که سیگار کشیدن موجب سرطان ریه می شود. اما تحقیقات نشان می دهند که سیگار کشیدن تقریبا به هر اندام و سیستم بدن آسیب می رساند. سیگار کشیدن عامل اصلی بیماری قلبی - عروقی و اختلال های ریوی مزمن، چند نوع سرطان، از جمله سرطان حنجره، کلیه، لوزالمعده، و معده است.
 

آمفتامین ها مجموعه ای از داروهای محرک هستند که اولین بار توسط سربازان در طول جنگ جهانی دوم مصرف می شدند تا به آنها کمک کنند در طول شب بیدار بمانند. رانندگان کامیون آنها را مصرف می کردند تا در طول شب بیدار بمانند؛ دانشجویان در مواقع امتحان برای بیدار ماند در طول شب آنها را مصرف می کردند و رژیم گیرنده ها برای فرونشاندن احساس گرسنگی از آنها استفاده کرده اند. این داروها را می توان از طریق خوردن، کشیدن، استنشاق کردن، یا تزریق کردن، مصرف کرد.
 
افراد می توانند از لحاظ فیزیولوژیکی به آمفتامین ها وابسته شوند، مخصوصا هنگامی که آنها را به طور منظم برای کنار آمدن با استرس با افسردگی مصرف کرده باشند. تحمل به سرعت ایجاد می شود. شواهد اخیر حکایت دارند که مصرف منظم متامفتامین، که آمفتامین بسیار قوی است، نیز به وابستگی فیزیولوژیکی منجر می شود. مقادیر مصرف زیاد آمفتامین ها موجب بی قراری، بی خوابی، بی اشتهایی، و تحریک پذیری می شود. مصرف آمفتامین می تواند نوعی روان پریشی نیز ایجاد کند که با توهمات و هذیان ها که از نشانه های اسکیزوفرنی پارانوئید تقلید می کنند، مشخص می شود.
 
تحقیقات تصویربرداری از مغز نشان می دهند که مصرف متامفتامین می تواند به مغز صدمه بزند و مشکلاتی را در یادگیری، حافظه، و سایر کارکردهای شناختی ایجاد کند. آمفتامین مانند کوکائین که داروی محرک دیگری است، دوپامین را در مغز آزاد می کند. دوپامین انتقال دهنده عصبی است که در ایجاد احساس لذت دخالت دارد. با گذشت زمان، مصرف زیاد متامفتامین تولید دوپامین مغز را کاهش می دهد. در نتیجه، مصرف کنندگان طولانی مدت برای اینکه هرگونه لذت را در زندگی خود تجربه کنند، به طور فزاینده ای نیاز دارند متامفتامین در بدن خود داشته باشند.
 

نویسنده: جفری نوید و اسپنسر راتوس

 
منبع: کتاب «بهداشت روانی»