راهکارهای آشناسازی کودکان با اهل بیت (بخش دوم)

برخی از نمادهای موجود در میان  مسلمانان که در مناسبت های مربوط به اهل بیت (علیهم السلام) به خصوص سوگواری ها مورد استفاده قرار می گیرد، در آشنا سازی کودکان با اهل بیت مؤثر است.
 

یکی دیگر از روش های مؤثر در فرایند آشناسازی کودکان با اهل بیت (علیهم السلام) شرکت دادن آنان در مجالس و محافلی است که در مناسبت های مختلف به یاد و نام معصومان (علیهم السلام) برگزار می گردد. هر چند در این روش در مورد آشناسازی با اهل بیت (علیهم السلام) چیزی به صورت مستقیم به کودکان گفته نمی شود، ولی چیزهایی را به صورت غیر مستقیم دریافت می دارند که تأثیرش به مراتب از دستورات مستقیم بیشتر است. کودکان با شرکت در مجالس، اعم از جلسات جشن یا عزاداری چیزهایی را مشاهده می کنند و می بینند که به شدت تحت تأثیر قرار گرفته آن را به دل نگه می دارند. بسیارند کودکانی که پیش از فرا رسیدن مناسبت ها برای شرکت در آن خود به خود آمادگی لازم را می گیرند و این کار به خاطر تأثیرات عمیق و مشارکت در یادبودهای مربوط به اهل بیت (علیهم السلام) است.

گاه مطالبی را کودکان از سخنرانان و مداحان درباره اهل بیت می شنوند که به قدری در ذهن آن ها نفوذ می کند که تا زمان های طولانی باقی می ماند. چون در سخنرانی های عمومی معمولاً فرد یا افراد خاصی مورد خطاب نیست و مطالب هم به گونه ای ارایه می شود که الزام و دستوری به کسی نمی دهد، از این رو نفوذ آن ها بیشتر از امر و نهی های مستقیم می باشد. کودکان که از نظر تربیتی در شرایط مناسب تری قرار دارند و نسبت به دریافت و پذیرش مطالب آماده تر هستند، از این گونه مجالس و سخنرانی ها بهتر می توانند استفاده کنند و بدین طریق با اهل بیت (علیهم السلام) آشنا شوند.

برخی از نمادهای موجود در میان شیعیان و مسلمانان که در مناسبت های مربوط به اهل بیت (علیهم السلام) به خصوص سوگواری ها مورد استفاده قرار می گیرد و شور و شوق فراوانی را در شرکت کنندگان ایجاد می کنند، در آشنا سازی کودکان با اهل بیت (علیهم السلام) مؤثر است. هر چند ممکن است شواهدی از سیره نتوان بر آن ها پیدا کرد، ولی در سیره پیروان اهل بیت وجود دارد و همواره در انجام مراسم جهت اظهار ارادت به معصومان (علیهم السلام) مشاهده می شود. کاربرد زیاد این نمادها از روزگار قدیم تاکنون مانند پوشیدن لباس مخصوص، بستن پرچم و امثال آن، خود قابل توجه است و می تواند تأییدی باشد بر وجود آن ها در زمان معصومان (علیهم السلام). به هر حال تأثیر نمادها بر کودک از نظر روحی و روانی به مراتب بیشتر از ارایه مطالب نظری و دستورات شفاهی است. به خاطر آن که هنوز نیروی تعقل و تفکر کودک به صورت مطلوب به کار نیامده و اغلب اطلاعات را از طریق حسّی دریافت می کند. بنابراین، نشان دادن نمادها به کودکان همراه با توضیحی کوتاه و ساده درباره آن تأثیر مطلوبی بر کودک می گذارد و بدین طریق می توان او را با صاحبان نماد آشنا ساخت.

در فرهنگ تشیع نمادهای مختلفی در مورد اهل بیت (علیهم السلام) به ویژه در عزاداری ها وجود دارد که هر کدام به نوعی نشان دهنده اظهار محبت و دوستی با معصومان (علیهم السلام) است. بعضی از این نمادها همانند پرچم در زمان معصومان (علیهم السلام) نیز وجود داشته و از آن ها در جنگ ها یا موارد دیگر استفاده می کردند. این گونه نمادها جنبه آشنا سازی هم داشته؛ زیرا هر جا در میدان های جنگ پرچم اسلام بود، پیامبر و علی هم در آن جا حضور داشتند؛ و شاید بسیاری از افراد با دیدن پرچم اسلام و حضور نزد پیامبر با آن حضرت آشنا می شدند.

دیگر از روش های رفتاری مؤثر در تربیت و آشنا سازی کودکان با اهل بیت (علیهم السلام) روش بهره گیری از سوژه ها است. بدین معنا که هرگاه موضوعی در ارتباط با اهل بیت (علیهم السلام) مطرح شد، مربی می تواند بلافاصله آن موضوع را به عنوان سوژه انتخاب نموده درباره اهل بیت (علیهم السلام) و فضایل آن ها با کودکان صحبت کند و بدین طریق آنان را با اهل بیت (علیهم السلام) آشنا سازد.

این شیوه از آشناسازی و معرفی اهل بیت (علیهم السلام) در سیره معصومان (علیهم السلام) وجود داشته و آن ها هم با استفاده از سوژه های موجود در معرفی خود به کمک می گرفته اند. چنان که نقل شده امام سجاد (علیه السلام) پس از حادثه کربلا چه در سفر کوفه و شام و چه بعد از آن از این گونه سوژه ها برای بیان مظلومیت و مصایب پدرش امام حسین (علیه السلام) و یاران آن حضرت استفاده نموده و هر جا زمینه فراهم می شده از حسین (علیه السلام) و یارانش سخن گفته است. سخنان امام سجاد (علیه السلام)، زینب و سایر اهل بیت (علیهم السلام) در سفر کوفه و شام موجب آگاهی مردم از قضایای کربلا و آشنایی آنان با امام حسین (علیه السلام) گردید.

اگر نبود سخنان زینب و امام سجاد در بازار کوفه و مجلس یزید و ابن زیاد، مردم کوفه و شام اهل بیت (علیهم السلام) را نمی شناختند و از وقایع کربلا بی خبر بودند. امام سجاد (علیه السلام) با استفاده از این سوژه چنان اهل بیت (علیهم السلام) را به مردم معرفی کرد که همه آن ها با اهل بیت (علیهم السلام) آشنا شده و از این امر آگاه شدند که آن ها فرزندان پیامبرند و به همین جهت پس از آن با ایشان اظهار همدردی و دوستی نمودند.

امام سجاد (علیه السلام) پس از بازگشت به مدینه هم هر وقت زمینه مناسب فراهم می شد برای پدرش گریه می کرد و مظلومیت و حقانیت او را برای مردم بیان می داشت. هرگاه آن حضرت ظرف غذا یا آبی را می دید و یا گوسفندی را مشاهده می کرد که سر می برند، شروع به گریه می کرد، اگر می پرسیدند که چرا گریه می کنید، می فرمود: چگونه گریه نکنم در حالی که دیدم پدرم امام حسین (علیه السلام) را با لب تشنه به شهادت رسانیدند. بنابراین، یکی از شیوه های مؤثر در آشنا سازی کودکان با اهل بیت (علیهم السلام) استفاده از سوژه ها است که پدران و مادران اگر با موقعیت شناسی دقیق از این روش بهره گیرند، بهتر به نتیجه می رسند.

ادامه دارد...

منبع: سایت حوزه نت