سوره آل عمران آیه 195
«فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّى لَآ أُضِیعُ عَمَلَ عَمِلٍ مِّنْکُم مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَى بَعْضُکُمْ مِن بَعْضٍ فَالَّذِینَ هَاجَرُواْ وَأُخْرِجُواْ مِنْ دِیَرِهِمْ وَ أُوذُواْ فِى سَبِیلىِ وَقَتَلُواْ وَقُتِلُواْ لَأُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَ لَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّتٍ تَجْرِى مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَرُ ثَوَاباً مِّنْ عِنْدِ اللَّهِ و اللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ؛ خداوند درخواست آنها را پذیرفت، و فرمود: من عمل هیچ عمل کننده ای از شما را زن باشد یا مرد، ضایع نخواهم کرد شما هم نوعید، و از جنس یکیدگر ! آنها ک در راه خدا هجرت کردند و از خانه های خود بیرون رانده شدند و در راه من آزار دیدند و جنگ کردند و کشته شدند به یقین گناهانشان را می بخشم و آنها را در باغ های بهشتی که از زیر درختانش نهرها جاری است وارد می کنم این پاداشی اشت از طرف خداوند و بهترین پاداش ها نزد پروردگار است.»آیه فوق، همانند آیات دیگر از قرآن مجید زن و مرد را در پیشگاه خدا و در وصول به مقامات معنوی در شرائط مشابه یکسان می شمارد و هرگز اختلاف جنسیت و تفاوت ساختمان جسمانی و به دنبال آن پاره ای از تفاوت ها و مسئولیت های اجتماعی را دلیل بر تفاوت میان این دو از نظر به دست آوردن تکامل انسانی نمی شمارد بلکه هر دو را از این نظر کاملاً در یک سطح قرار می دهد. از همین روی، آنها را با هم ذکر کرده است.
این موضوع درست به آن می ماند که از نظر انضباط یک نفر را به عنوان رئیس انتخاب می کنند و دیگری را به عنوان معاون و یا عضو رئیس باید توانای بیشتر و یا تجربه و اطلاعات وسیع تری در کار خود داشته باشد ولی این تفاوت و سلسله مراتب هرگز دلیل بر این نیست که شخصیت انسانی و ارزش وجودی رئیس از معاون یا کارمندانش بیشتر است.
قرآن مجید با صراحت می گوید: «و من عمل صالحا من ذکرا او انثی و هو مومن قاولئک یدخلون الجنه یرزقون فیها بغیر حساب؛ هر کس از مرد و زن عمل شایسته انجام دهد و ایمان داشته باشد داخل بهشت خواهد شد و بدون حساب روزی داده می شود.»[1]
به چشم نیامدن زنان
این آیات و آیات دیگر در عصر و زمانی نازل گردید که بسیاری از ملل دنیا در انسان بودن جنس زن تردید داشتند و آن را یک موجود تعریف شده و سرچشمه گناه ، انرحاف و مرگز می دانستند. بسیاری از ملل پیشین حتی معتقد بودند: عبادات زن در پیشگاه خدا مقبول نیست بسیاری از یونانی ها زن را یک موجود پلید و از عمل شیطان می دانستند. روحی ها و بعضی از یونانی ها معتقد بودند ، اصولا زن دارای روح انسانی نیست و بنابراین روح انسانی منحصرا در اختیار مردان است.جالب این که تا همین اواخر علمای مسیحی در اسپانیا در این باره بحث می کردند که آیا زن مثل مرد روح انسانی دارد و روح او بعد از مرگ جاودان خواهد ماند یا نه، و پس از مباحثاتی به اینجا رسیدند که چون روح زن برزخی است میان روح انسان و حیوان جاویدان نیست به جز روح مریم!
از اینجا روشن می شود اینکه: پاره ای از افراد بی اطلاع گاهی اسلام را متهم می کنند که اسلام دین مردها است نه زن ها چه اندازه از حقیقت دورند به طور کلی اگر در پاره ای از قوانین اسلام به خاطر تفاوت های جسمی و عاطفی که میان زن و مرد وجود دارد تفاوت هایی از نظر مسئولت های اجتماعی دیده می شود به هیچ وجه به ارزش معنوی زن لطمه نمی زند و از این لحاظ زن و مرد با یکدیگر تفاوتی ندارند و درهای سعادت به طور یکسان به روی هردوباز است چنان که در آیه مورد بحث خواندیم : «بعضکم من بعض» [2] (همه از یک جنس و یک جامعه هستید.)
سوره بقره آیه 187
«أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَةَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَائِکُمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ؛ آمیزش جنسی با همسرانتان در شب روزه داری حلال است ، انها لباس شما هستند و شما لباس آنها»لباس از یکسو انسان را از سرما و گرما و خطر برخورد اشیاء به بدن حفظ می کند و از سوی دیگر عیوب او را می پوشاند و از سوی زینتی است برای تن آدمی این تشبیه که در آیه فوق آمده اشاره به همه این نکات است:
دو همسر یکدیگر را از انحرافات حفظ می کند، عیوب هم را می پوشانند وسیله راحت و آرامش یکدیگرند و هر یک زینت دیگری محسبو می شود این تعبیر نهایت ارتباط معنوی مرد و زن و نزدیکی آنها را به یکدیگر و نیز مساوات آنها را در این زمینه کاملاً روشن می سازد زیرا همان تعبیر که درباره مردان آمده درباره زنان هم آمده است بدون هیچ تغییر .[3]
سوره احزاب آیه 35
«إِنَّ الْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْقَانِتِینَ وَالْقَانِتَاتِ وَالصَّادِقِینَ وَالصَّادِقَاتِ وَالصَّابِرِینَ وَالصَّابِرَاتِ وَالْخَاشِعِینَ وَالْخَاشِعَاتِ وَالْمُتَصَدِّقِینَ وَالْمُتَصَدِّقَاتِ وَالصَّائِمِینَ وَالصَّائِمَاتِ وَالْحَافِظِینَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ وَالذَّاکِرِینَ اللَّهَ کَثِیرًا وَالذَّاکِرَاتِ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِیمًا؛ به یقین مردان مسلمان و زنان مسلمان مردان با ایمان ، مردان مطیع فرمان خدا و زنان مطیع فرمان خدا ، مردان راستگو و زنان راستگو ، مردان صابر و شکیبا مردان با خشوع و زنان با خشوع مردان انفاق کننده و زنان انفاق کننده مردان روزه دار و زنان روزه دار مردان پاکدامن و زنان پاکدامن و مردانی که بسیار به یاد خدا هستند و زنانی که بسیار یاد خدا می کنند خداوند برای همه انان مغفرت و پاداش عظمیمی فراهم ساخته است.»آیه مورد بحث سخنی جامع و پر محتوا درباره همه زنان و مردان و صفات برجسته انها بیان شده است و ضمن برشمردن دو صفت از اوصاف اعتقادی و اخلاقی و عملی آنان به پاداش عظیم آنها را در پایان آیه برشمرده است.
همانطور که در آیات قبل هم اشاره کردم بعضی چنین تصور می کنند که : اسلام کفه سنگین شخصیت را برای مردان قرار داده و زنان در برنامه اسلام چندان جائی ندارند شاید منشأ اشتباه آنها پاره ای از تفاوت های حقوقی است که هر کدام دلیل و فلسفه خاصی دارد ولی بدون شک قطع نظر از هر گونه تفاوتی که ارتباط با موقعیت اجتماعی و شرایط طبیعی آنها دارد هیچگونه فرقی از نظر جنبه های انسانی و مقامات معنوی میان زن و مرد در برنامه های اسلام وجود ندارد.
آیه فوق دلیل روشنی برای این واقعیت است زیرا به هنگام بیان ویژگی های مومنان و اساسی ترین مسائل اعتقادی و اخلاقی و عملی زن و مرد را در کنار یکدیگر همچون دو کفه ترازو قرار می دهد و برای هر دو پاداش یکسان بدون کمترین تفاوت قائل می شود .[4]
نتیجه گیری
مردان و زنان دو قشر عظیم جامعه بشری هستند، شناخت هر چه بیشتر این دو گروه از یکدیگر و مسائل مربوط به آنان، بهترین وسیله برای ایجاد یک جامعه سالم و پاک و رو به کمال است.
در دین مبین اسلام، در کنار آموزه های فراوان مشترک بین زن و مرد، احکام متفاوتی نیز وجود دارد که با توجه به تفاوت های جسمی و روانی و نقش های آنان وضع شده است.
تردیدی نیست که در قران کریم، زن همسان و همشأن مرد در امور عبادی ، اقتصادی ، سیاسی ، علمی ، فرهنگی و هنری شمرده شده و با تحکیم موقعیت و شخصیت انسانی او امتیازی که برای مردان در برابر زنان پیش از پیدایش اسلام وجود داشت امتیاز برتر نسبت به فروتر و یا امتیاز مالک در برابر برده و کالا متحول شد و آنان را همانند مردان در همه شوون بدون امتیاز خاصی برای مردان ، برخوردار نمود و زنان را همدوش مردان در عرصه های زندگی معنوی ، مادی ، اقتصادی و وظایف اجتماعی علمی ، حقوقی ، فرهنگی و هنری و .... وارد ساخت.
پی نوشت:
.jpg)
