بلا هایی که تنبلی بر سر شخص می آورد

فرد تنبل و سست عنصر، قطعا از بسیاری نعمت ها بی بهره است و برای تامین آنها نیاز دارد که به دیگران روی بیاندازد.
 

یکی از معضلاتی که جامعه ما را فرا گرفته و به وسیله گسترش آن، فساد و مشکلات فراوانی برای شخص و جامعه بوجود آمده، تنبلی و نداشتن همت بلند است. امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) فرمودند: اگر کار، سخت و توان فرساست، بی کاری دائمی هم فساد آور است. [1] 

جوان و نوجوان که بهترین و مهمترین عنصر هر جامعه هستند بر اثر تنبلی و سستی از کار افتاده اند و هیچ تاثیر مهمی بر جامعه ندارند. در حالی که جوان و نوجوان باید تلاش و همت خودشان را چند برابر کنند و از زمان، بهترین استفاده را ببرند تا برای خود و جامعه مفید واقع شوند. چون بوسیله همت بلند و تلاش می‌توانند به هر چیزی که می‌خواهند دست پیدا کنند.  * همت، بلنددار که مردان روزگار * از همت بلند به جائی رسیده ‏اند *  همت بلنددار که نزد خدا و خلق * باشد به قدر همت تو اعتبار تو [2] 
 

بسیاری از انسان ها در پاره ای از زمانها نسبت به انجام برخی از کارها بی حوصله و بی تفاوت می شوند که با توجه به شرایط جسمی، روانی و حالات اطراف و مکان ها که در آن وجود دارد طبیعی به نظر می رسد. اما اگر این رفتارها از حالت مقطعی و دفعی به روال و قاعده ای مستمر مبدل می شود، یک چالش و معضلی جدی پدید می آید که زندگی و آینده فرد را تحت الشعاع قرار می دهد و باعث خواهد شد که تنبلی بر زندگی شخص حاکم شود و از پیشرفت باز بماند.
 

بیکار بودن و تنبلی از عوامل تباه‌کننده عمر و دین انسان حساب می شود، همچنین سبب فقر و عقب‌ماندگی انسان می‌شود و به دین و دنیای انسان آسیب می‌رساند. وقتی جوان بیمار باشد و خودش را مشغول به کارهای مفید نکند، گرفتار فساد می‌شود و کارهای که باعث تباه شدن دین و بی ارزش شدن عمر می‌شود را انجام می‌دهند. امام باقر (علیه السلام) فرمودند؛ تنبلی برای دین و دنیا زیانبار است.[3] 
 

دنیا دارای یک جلوۀ مذموم است که مراد از آن غرق شدن در مادیات و لذات و فراموشی یاد خداوند است که اسمش را دنیا پرستی می‌گذاریم. اما دنیا یک جلوۀ ممدوح هم دارد که با تلاش و کوشش کردن می‌توانید به آن دست پیدا کنید. شخص اگر تنبل و بدون همت و راحت طلب باشد و حال اینکه پلک های خودش را بالا و پایین کند را هم نداشته باشد، این فرد کسی است که نگاهش به دستان دیگران دوخته شده است. اما فردی که اکتیو و پر تلاش است به دنبال راهی می‌گردد که از دنیای خودش در مسیر الهی بهره های فراوانی ببرد. امام صادق (علیه‌السلام) به برخی از فرزندان‌ش می‌فرماید؛ از دو خصلت تنبلی و بی حوصلگی بپرهیز که این دو، مانع بهره گیری تو از دنیا و آخرت می‌شوند. [4]
 

فرد تنبل و سست عنصر، قطعا از بسیاری نعمت ها بی بهره است و برای تامین آنها نیاز دارد که به دیگران روی بیاندازد. اما برخورد همه انسان ها کریمانه نیست بلکه افرادی هستند که با رفتارهای شان سبب تحقیر دیگران می‌شوند. اگر دوست دارید که تحقیر و تخریب شخصیتی نشوید باید تلاش و کوشش کنید تا منت افراد را نکشید. 

نکته: تنبل بودن شخص باعث می‌شود تا پدر و مادر، برادران، خواهران، دوستان و آشنایان… هر کدام با کلماتی تحقیر آمیز، شخص را مورد نکوهش قرار دهند. امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: سست نباش تا آنکه تو را می‌شناسد تحقیر نکند.[5]
 

خداوند، نعمت های را به ما ارزانی داشته که شایسته است استفاده درستی از آنها داشته باشیم. اگر ما قدر این نعمت ها را ندانیم و با کاهلی و تنبلی باعث از بین رفتن آنها شویم باعث خواهد شد تا رضایت خداوند را در زندگی به همراه نداشته باشیم. امام باقر (علیه السلام) می فرماید: حضرت موسی (علی نبینا و آله و علیه السلام) از خداوند پرسید که؛ خدایا، کدام بنده ات نزد تو مغضوب تر و منفورتر است؟ خداوند در پاسخ فرمود: آنکه شب ها چون مردار و روزها بیکار باشد.[6]
 

امامان ما تلاش می‌کردند تا اوقات خودشان را به گونه ای تنظیم کنند که هم طاعت الهی را انجام دهند و هم از دنیا بهره ببرند. از تنبلی و سستی دوری می‌کردند و همیشه دوستان خود را سفارش می‌کردند که از تنبلی و سستی دوری کنند و فردی که تنبل باشد را دشمن خودشان می‌دانستند (به خاطر اینکه تنبلی عامل بسیاری از گرفتاری های در دنیا و آخرت است.) امام باقر (علیه السلام) در حدیث ارزشمندی فرمودند: من از کسی که در کارهای دنیا تنبلی می کند، بدم می آید زیرا کسی که نسبت به کارهای دنیا تنبل باشد. نسبت به کارهای آخرت تنبل تر خواهد بود.[7]
 

فرصت ها منتظر شما نمی‌مانند تا از خواب ناز بیدار شوید و به آنها جامه عمل بپوشانید. بلکه آنها به سمت شما می‌آیند و می بینند که خواب هستید از کنار شما به آرامی می‌گذرند و به سمت کسی می‌روند که در حال تلاش و کوشش است. باید بدانیم که با تلاش و کوشش است که فرصت های مناسب به سمت ما می‌آید و زندگی ما را متحول می‌سازد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: خداوندا  نعمت سرزندگی و کوشایی را به ما ارزانی دار و از سستی و تنبلی و ناتوانی و بهانه‌آوری و زیان و دل‌مردگی و ملال محفوظ مان بدار.[8]

پی نوشت :
[1] الارشاد، جلد 1، صفحه 298
[2] ابن یمین
[3] تحف‌العقول، صفحه 300
[4] اصول کافی، جلد 5، صفحه 85
[5] تحف‌العقول، صفحه 304
[6] سفینةالبحار، جلد2، صفحه 624
[7] فروع کافی، جلد۵، صفحه ۸۵
[8] میزان الحکمه، جلد۱۰، صفحه ۱۲۸، ح ۱۷۷۹۸