مقدمه
اراده می‌تواند نقش نردبانی را داشته باشد که باعث میشود تا فرد به مراتب بالاتر برسد و پیشرفت کند. در مقابل اراده و همت یک صفت ناپسند است به نام تنبلی و سستی که باعث سقوط انسان میشود. امام محمّد باقر(علیه السلام ) می‌فرمایند: «إِیاکَ وَ الْکَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا یمْنَعَانِکَ مِنْ حَظِّکَ مِنَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَة، از تنبلی و بی‌حوصلگی بپرهیز زیرا که این دو خصلت تو را از بهره دنیا و آخرت باز می‌دارند.» [1]اگر می خواهید از دنیا بهترین بهره را ببرید باید اراده خودتان را تقویت کرده و از فرصت های بوجود آمده بهترین استفاده را ببرید. اگر تن پروری را ترجیح دهید و ضعیف الاراده باشید، نمی‌توانید قدم های استواری بردارید.
رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره تلاش و اراده می‌فرمایند:
«امروز حرف اصلی من به شما عزیزان و همه ملت ایران این است که به هیچ فردی، به هیچ ملتی و به هیچ جمعیتی، از خزانه غیبت الهی هیچ چیز نمی‌دهند، مگر با تلاش و کوشش. ملت‌های تنبل و بی‌حال، از افتخارات ملی نصیبی نخواهند برد. مجموعه‌های بی‌همّت و بیکاره، به خدمات و به شایستگی‌های بزرگ دست نخواهند یافت. افرادی که نخواهند تلاش کنند و زحمت بکشند، در بازار معنویّت و در سودای عشق و ایمان و تقوا و فضایل معنوی، چیزی گیرشان نخواهد آمد: «لیس للانسان الّا ما سعی» هم در دنیای مادّی این‌طور است؛ یعنی ملت‌هایی که کار کنند، فکر کنند، ابتکار کنند، سختی‌ها را تحمّل کنند، به امکانات مادّی و رفاه و پیشرفت خواهند رسید، و هم در میدان معنویّات اینگونه است: ملت هایی که تلاش کنند، مجاهدت کنند، ایثار کنند و از کار و فداکاری نترسند، خدای متعال به آنها همه چیز خواهد داد.»[2]
اراده و سنجش شخصیت
اگر می خواهید بفهمید که شخصی دارای چه ارزش و جایگاهی است باید به اراده او نگاه کنید تا او را ارزیابی کنید. اصولا معیار ارزش انسان به اراده اوست. به مقتضای همت انسان و ارج و قدر هر کسی به قدر همت اوست که عالی باشد یا دانی، بلند همت باشد یا دون همت. [3]راه های تقویت اراده
1. تلقین کردن
یکى از عوامل مهم تقویت اراده که می‌توانیم از آن برای تقویت اراده کمک بگیریم، تلقین کردن است. انسان باید اینگونه باور داشته باشد که "من می توانم بر مشکلات پیروز شوم. من می‌توانم شوهر خوبی باشم و زندگی مشترک خوبی بسازم. من می‌توانم بر وسواس خودم غلبه کنم. من می توانم در امتحان موفق شوم. من اراده قوی و پولادین دارم". در این خصوص سخنی از ناپلئون شنیدنی است: باید کلمه نمی شود از قاموس زندگى و از لغت محو گردد و از شنیدن واژه هاى نمی شود، نمی توانم و نمی دانستم" (نباید استفاده کرد).[4] 2. برای خودتان ارزش قائل شوید
معمولا انسانها یی که برای خود، ارزش قائل نیستند ، از اراده ی ضعیف برخوردارند . انسان های که روح خود را الهی می داند و هدفی مقدس دارند، برای خودشان، ارزش قائل می‌شوند؛ و در جهت هدف خود سعی و تلاش می کنند. به عبارت دیگر انسان هایی که ازکرامت نفس برخوردارند, خود را به ارزانی یک گناه، نمی فروشند. اگر دوست دارید که اراده در وجودتان سرشار شود باید برای خودتان ارزش قائل شوید.3. تکرار و تمرین
همان‌گونه که تمرین دادن اندام بدن و به‌کارگیری آنها، باعث رشد، تقویت و نیرومندى جسمى میشود و تمرین ندادن آنها، ناتوانی و عدم رشد را در پى دارد، درباره اراده نیز مسئله چنین است که با تمرین و ممارست، می‌توان آن‌را تقویت کرد. اگر با یک بار انجام دادن کاری و عدم موفقیت در انجام دادن آن احساس کنید که فرد بیهوده و بی خاصیتی هستید، در واقع دارید خودتان را زیر چرخ های نادانی له می کنید. تکرار و ممارست داشته باشید تا مسیر را برای خودتان هموار سازید.4. به اندازه ظرفیت خودتان گام بردارید
معمولا در سنین جوانی می خواهیم یک شبه ره صد ساله را برویم و اهداف بزرگی در سر داریم اما پشتکار و استعداد کافی برای آن را نداریم بنابراین هنگامی که با شکست های پی در پی مواجه می‌شویم از خودمان ناامید شده و دیگر کاری را شروع نمی کنیم بهتر است خودمان را فریب ندهیم و از خودمان انتظارات واقعی و تناسب با امکانات و استعداد خود داشته باشیم.جان کلام
اگر بخواهیم خلاصه ای از مطالب مان را در منظر شما قرار دهیم این است که هرگز در کارها، ناامید نشویم و با حالتی تهاجمی، برای پیگیری و به انجام رساندن کارهای ناقص و ناموفق، تلاش کنیم. کارهایی را که به عهده می گیریم، ناتمام رها نکنیم و آنها را به نحو احسن و تا رسیدن به نتیجه مطلوب، ادامه دهیم و از پراکنده کاری و آشفتگی در کارها که موجب به هم ریختگی نظام فکری می شود، بپرهیزیم و به فعالیت های خود، تمرکز و انسجام ببخشیم. همواره بر خداوند، توکل کرده و در همه امور، از او استمداد جوییم.پی نوشت :
[1] محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، قم: اسوه، 1375 جلد 3، صفحه 85، ح 2.
[2] بیانات رهبری در دیدار جمعی از ایثارگران و خانواده‌های شهدا، 29/05/1376.
[3] عباسعلی اختری و احمد زنجانی، مدیریت علمی مکتبی از دیدگاه اسلام، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، 1387، صفحه 121.
[4] جعفر سبحانی، راز موفقیت مردان بزرگ، تهران: نسل جوان، شهریور، 1392، صفحه 99.
