آشنایی کودکان با انجام تکالیف عبادی

تمرین برای تکالیف عبادی باید از سنین قبل از بلوغ کودک صورت بگیرد. 
 

ماه مبارک رمضان، ماه مهمانی خدا می­باشد و چه خوب است که والدین کودکان را در این مهمانی شریک کنند تا آنان نیز از این بستر الهی بهره مند شوند.
 
یکی از مهم ترین حقوق فرزندان بر والدین آشنا ساختن آنان با خدا و اهل بیت( علیه السلام) است، زیرا این امر سبب سعادت فرزندان می­شود و ثواب آن برای والدین امری غیر قابل محاسبه است؛ پروردگار متعال در قرآن بر این مسئولیت مهم تربیتی خانواده ها تاکید کرده و می­فرماید: ( ای کسانی که ایمان آورده اید! خود و خانواده خویش را از آتشی که هیزم آن انسان ها و سنگ ها هستند، نگاه دارید.)[1]
 
امام سجاد( علیه السلام) نیز درباره وظیفه پدر نسبت به تربیت دینی فرزند می­فرماید: (تو نسبت به فرزند خود مسئول هستی که او را نیکو تربیت نمایی و او را به سوی پروردگارش رهنمون کنی.)[2]
 
تربیت دینی کودکان به منظور متعهد کردن ان ها به دستورات دینی می­باشد به طوری که در ذهن کودکان به درستی حکاکی شده و هیچگاه پاک نخواهد شد.
 

اگر چه همه ما می­دانیم کودکان تا قبل از رسیدن به سن بلوغ تکالیف شرعی بر عهده آن ها نمی­باشد، اما اگر کودکان آمادگی لازم را نداشته باشند انجام دادن این تکالیف برای آن ها تبدیل به امری دشوار و سخت خواهد شد و یا حتی در بعضی موارد ممکن است که  کودکان حتی رغبتی از خود برای انجام این تکالیف نشان ندهند، امیر المومنین علی(علیه السلام) درباره این موضوع می­فرماید: به فرزندان خود نماز یاد دهید و آن گاه که بالغ شدند از آنان باز خواست کنید.[3]
 
پس باید بگوییم که خانواده هایی که این فرصت را در دوران کودکی مهم می ­دانند، کودکان خود را از نظر روحی کاملا آماده کرده اند و به آن ها تمرینات عملی لازم را آموزش داده اند و همین امر سبب شده که در دوران بلوغ و نوجوانی فرزندانشان به راحتی به احکام دینی عمل نماید.
 
گاهی والدین بیان می­ کنند که در دوران کودکی، فرزند­مان به خوبی مفهوم این مسائل را درک نمی­ کند؛ در جواب باید بگوییم اگر چه کودکان معنی الفاظ و عبارات نماز را به خوبی متوجه نمی ­شود اما با زبانی ساده و قابل فهم معنی راز و نیاز با خدا، تمنا و نیاز به پیشگاه خداوند را به خوبی درک می­ نماید.[4]
 
در آخر باید ذکر کنیم که برای آموزش تکالیف دینی در کودکان نباید سخت گیری به عمل آوریم، زیرا این امر سبب شده که کودکان از انجام این تکالیف سرد شوند.
 

شاید بتوانیم بگوییم یکی از علل سبک شمردن و بی اعتنا بودن به تکالیف دینی بی اطلاعی کودکان از فلسفه عبادت کردن است، به طوری که اگر کودکی علت کار های خود را به درستی بداند انجام این عمل در وجود او از حالت تقلیدی به حالت آگاهی تبدیل می­شود، پس والدین باید به این نکته توجه کنند که یکی از راه های مهم برای تشویق کردن کودکان به تکالیف دینی اگاه کردن کودکان از فلسفه، آثار و فواید، آداب و شرایط عمل می­ باشد.
 
جواب دادن به سوالاتی همچون «چرایی نماز!» «چرایی روزه!» برای کودکان امری مهم تلقی می­ شود زیرا آنان یاد می­ گیرند که در ورای این اعمال چه احساساتی نهفته است و این که مسلمانان با عشق این تکالیف دینی را انجام می­ دهند چه علتی دارد.
 
برای مثال کودکانی که از والدین خود می­پرسند (اگر نماز نخوانیم چه می ­شود؟) باید این گونه پاسخ دهیم آیا بچه ها نباید از پدر مادری که برای کودک خود هر کاری را انجام می­ دهند تشکر کنند؟ قطعا بله!

پس همه ما باید از کسی که انسان ها را با مهربانی آفریده است تشکر کنیم و نماز وسیله ای برای این تشکر است و کسی که از خدا تشکر نمی ­کند همانند بچه بی ادبی است که به پدر و مادرش بی احترامی می­کند و از آنان تشکر نمی­کند.
 

یکی از راهکارهای مهم و اساسی در این زمینه که کودکان را به انجام تکالیف دینی ترغیب می­کند، تشویق کردن می ­باشد که به دو صورت تشویق کلامی و تشویق عملی می­توانیم این امر را انجام دهیم.
 

 در این نوع تشویق کردن سعی کنید کودکان خود را در جمع های خانوادگی یا دوستانه تحسین کنید، یا به کودکان خود اجازه دهید که بهترین لباسی را که آن ها دوست دارند هنگام نماز خواندن به تن کنند.
 

 در تشویق عملی می ­توانند برای کودک با انجام هر تکلیف دینی هدیه تهیه کنند، برای نماز خواندن آن ها جانماز یا مهر خاصی کنار بگذارند.
 
یکی از نوه های امام خمینی (ره) نقل می­ کند: «من هر موقع پیش امام می­رفتم مرا تشویق به نماز می­کرد و هر موقع ایشان نماز می ­خواندند من نیز پشت ایشان نماز می­ خواندم و امام پس از نماز به من چند جلد کتاب هدیه داد.»[5]