والدین به عنوان بهترین الگوهای تربیتی برای فرزندان، نقش بسیار مهمی در آموزش اعمال عبادی دارند.

مقدمه

یکی از دغدغه های اساسی تمام والدین تربیت فرزندان است به طوری که امام علی (علیه السلام) در باب اهمیت تربیت می فرماید: (میراثی به مانند تربیت و ادب وجود ندارد و عبارتی گران بهاترین چیزی که پدران برای فرزندانشان به ارث می گذارند ادب است.)

سوالی که برای تمام والدین وجود دارد این است که کودکان خود را چه گونه به نماز و روزه تشویق و ترغیب کنیم؟ ماه رمضان یکی از بهترین ماه هایی هست که در آن والدین می توانند به کودکان آموزش های لازم را جهت انجام تکالیف دینی مثل نماز و روزه را به کودکان دهند.

روش ها اصلی برای علاقهمند کردن کودکان به روزه

روش الگویی

همه ما میدانیم که الگو و سرمشق تمام کودکان پدر و مادر ها هستند و از طرفی آنان برای کودکان بسیار قابل احترام و مهم میباشند لذا برای ترغیب کردن کودکان والدین کافی است خود نمونه کاملی از رفتار های دینی مثل نماز و روزه داشته باشند زیرا همیشه اینطور نیست که والدین بتوانند این یادگیری را در قالب جمله و صحبت کردن به کودکان خود آموزش دهند، پس الگوگیری سبب شده تا این رفتار در ذهن کودک کاملا حک شده و باقی بماند.

روش محبت کردن

در این مورد باید بگوییم یکی از با دوام ترین یا شاید مهم ترین روش در تربیت دینیبه حساب میآید، به طوری که با محبت کردن به کودکان نگرش مثبتی نسبت به مذهب و دین در وجود آنان پدید میآید پس استفاده از عواطف و محبت و نیکو گویی از خداوند متعال در این زمینه تاثیر بسزایی دارد.[1]

روش شرطی

در این روش روانشناسان معتقدند که باید بین محرک و پاسخ پیوندی ایجاد شود تا یادگیری صورت گیرد، این جمله به این معنی است که هنگامی که روزه گرفتن همراه با امری که کودک را بسیار خوشحال می کند مثل: بازی کردن و.... همراه باشد، سبب افزایش علاقه مندی به روزه گرفتن در کودکان می شود.

روش تکرار و مداومت

در این روش والدین باید همواره با لحنی مهربان و آرام با تکرار و مداومت کودکان را به گرفتن به روزه داری تشویق کنند، تا فرزندانی دین پرور تربیت نمایند.

روش تلقین

در این روش والدین باید از عالی ترین کلمات برای تبیین عظمت اعمال دینی و روزه استفاده نمایند، به عنوان مثال باید به کودکان خود بگویید که شخصی که روزه میگیرد چهره ای نورانی دارد، بسیار راستگو است و از گفتن حرف های زشت پرهیز می کند، غیبت نمی کند و... با این روش در ذهن کودک جا می افتد و خود را تربیت یافته دینی میداند.

روش معرفتی(آموزش و یادگیری)

همه ما میدانیم که کنجکاوی و دانستن امری فطری است که در وجود ما قرار دارد، پس والدین از همین موضوع باید استفاده کردهو زمینه های رشد، آگاهی و شناخت و کسب معرفت را در کودکان فراهم آورند، زیرا کودکان هر نوع آموزشی را از سوی والدین پذیرا هستند؛ (نکته قابل ذکر برای والدین این است که با توجه به ظرفیت ذهنی کودک به او آموزش های لازم را در زمینه روزه داری دهید و به سوالات او در این زمینه با دلیل منطقی پاسخ دهید.)

ایجاد رغبت به طور غیر مستقیم

والدین میتوانند با در نظر گرفتن بهترین خوراکی ها برای شخصی که روزه میگیرد و یا هدایایی به کودک در ذهن کودک خاطره ای خوش سازند که هر زمان اسمی از ماه رمضان یا روزه میآید برای کودک خاطرهای خوش تداعی شود.

روش اقتدار

اخرین روشی که کمترین توصیه به آن میشود روش اقتدار است زیرا هیچ یک از آداب اسلامی با اجبار و تحمیل به نتیجه نمیرسد، در این روش والدین با لحنی محترمانه و دوستانه اما در عین حال محکم و متین فرزندان را به گرفتن روزه و انجام فرائض دینی مثل روزه گرفتن رهنمون کنند.[2]

مثال هایی برای علاقهمند کردن کودکان به روزه

دعوت از کودک بر سر سفره افطار یا سحری: والدین باید هنگام خوردن سحری یا افطاری کودکان را کنار خود قرار دهند زیرا همین هم سفرگی کودکان سبب شده تا آنان به خوبی این حس معنویت را درک کنند.
وعده افطاری تبدیل به یک ضیافت کنید: معمولا بعضی خانواده ها قبل از ماه مبارک به خرید اقلام و مواد مورد نیاز میروند، پس از همین فرصت استفاده کرده و کودکان خود را همراه خود ببرید و به او بگویید میتواند تمام خوراکی های دلخواه خود را انتخاب کرده و هر شب در وعده افطار یا سحر جایزه روزه داری خود را بگیرد.
گاهی بچه ها را برای افطار کردن به پارک یا جای دلنشینی که آنان علاقه دارند ببرید.
هنگام افطار کردن پذیرایی از کودکان شروع کنید.
سفره افطاری خود را با انواع سفره آرایی ها و غذاهایی که کودکان به آن علاقه دارند و باعث اشتیاق درون آنان می شود تزئین کنید.
برای ساعات معنوی کودکان برنامه ریزی کنید و آنان را به انواع محافل قرآن و دعا ببرید.
والدین باید سعی کنند که در این ماه خوش اخلاق تر باشند، زیرا این امر سبب شده که کودکان حس کنند که در این ماه والدین صبور تر و مهربان تر هستند تا این آثار مثبت را به روزه داری نسبت دهند.[3]

پی نوشت:

[1]. ناصر باهنر، آموزش مفاهیم دینی همگام با روانشناسی، ص263.

[2]. محمد دریایی و رسول حیدری، فرهنگ و آداب روزه داری، انتشارات سبحان نور1391، ص68.

[3]. سایت افکار نیوز، بخش اجتماعی، کد خبری521140.