آیت الله العظمی جوادی آملی چگونگی انشاء وقف را تبیین کردند

ویرایش عکس آذرماه 98

18 آذر ماه به نام روز وقف نامگذاری شده، آیت الله العظمی جوادی آملی چگونگی احیای سنت حسنه وقف و نحوه انشاء آن را را بیان کرده اند.
 
به گزارش راسخون به نقل از خبرگزاری حوزه، این مرجع تقلید همواره در دیدارها و سخنان خود بر احیای سنت حسنه وقف، و نه صرفا احیای موقوفات، تاکید داشته و در دیدارهای مختلف خصوصا با دست اندرکاران و مدیران سازمان اوقاف،بر این مهم تاکید کرده اند و حتی موفقیت این سازمان را در احیای سنت حسنه وقف می دانند؛ «هر چند سازمان اوقاف و امور خیریه در احیای موقوفات توفیق نسبی داشته است، اما رسالت این سازمان تنها احیای موقوفات نیست، بلکه باید نسبت به احیای وقف اهتمام بیشتری داشته باشد و این سنت را احیا و زنده کند»[1]
 
ایشان در جایی دیگر اظهار می دارند:سازمان اوقاف و امور خیریه وقتی موفق است که وقف را احیا کند نه موقوفات را، اگر هم ما موفق شویم کسی زمینی را وقف کند خانه‌ای وقف کند این را باز نمی‌گویند احیای وقف، چون از این کارها قبلاً فراوان بود این هم بر می‌گردد به احیای موقوفات، اگر کسی به جایی برسد که چیزهایی که قبلاً وقف نمی‌کردند اکنون وقف کنند این می‌شود احیای وقف، اگر ما به آن مرحله والا نرسیدیم لااقل به این مرحله میانی برسیم که مردم، وقف را به عنوان یک عمل دینی بپذیرند و انجام بدهند.» [2]
 
استاد و مفسر حوزه علمیه قم،  احیای این سنت حسنه را در گرو فرهنگ سازی صحیح از طرف مسئولان امر می دانند که در پرتو فهم درست وقف و تبیین صحیح آن برای مردم امکان پذیر است و لذا تاکید دارند:
 
«موفقیت در احیاء فرهنگ وقف کردن، نیازمند یک کار علمی عمیق است، احیاء فرهنگ وقف نیازمند تعریف دقیق وقف از سوی متولیان این امر می باشد لذا اگر سازمان اوقاف بتواند وقف را به درستی برای مردم معنا کند وقف احیاء می شود.» [3]
 
معظم له بیان می دارند: «در کنار احیای وقف باید بدانیم در چه مسیری آن را وقف کنیم که این امر نیز نیازمند یک مدیریت قوی است، تا نیازهای امروز جامعه را تشخیص و وقف را در این مسیر هدایت کند.»[4]
 
آیت الله العظمی جوادی آملی یکی از روش ها جهت احیای وقف را، آموزش صحیح وقف کردن توسط مردم می دانند و لذا در وقف نامه الصاق یک قطعه زمین به حوزه علمیه امام حسن عسکری (علیه السلام) شهرستان آمل، وقف را صدقه جاریه و پویا بیان می دارند و به واقفان نیز توصیه می دارند که در انشای صیغه وقف، کاربری خاصی را در نظر نگیرند تا اینکه متولیان بعدی مجبور باشند در مدار بسته و جامدی حرکت کنند، چرا که قوام وقف به جریان و پویایی آن است و لذا بیان می دارند که واقفان نحوة بهره‌برداری از موقوف را مطلق و آزاد قرار دهند چون آنچه باید از طلق بودن به در آید و مقیّد و بسته شود خود عین است نه بیش از آن.
 
معظم له تاکید می کنند «کسی که زمینی را برای انجام امور هبه می کند، گرچه به مقصد رسیده است اما کار او تاثیر وقف را ندارد.»
 
معظم له جهت تبیین هر چه بهتر موضوع مثالی نیز بیان می دارند که اگر کسی خواست زمینی را وقف بهداشت و درمان جامعه کند چنین انشا نماید:
 
1ـ این زمین مشخص، وقف بهداشت و درمان است؛
 
2ـ تمام منافع و درآمدِ متطوّر آن در هر عصر و نسلی در مصرف یادشده صرف شود؛
 
3ـ اگر غبطة وقف و مصلحت جامعه در این است که در این زمین بیمارستان، درمانگاه و سایر مراکز درمانی ساخته شود با کارشناسی اهل خبره، متولّی به احداث بناهای مذکور اقدام کند و اگر تغییر کاربری سودآورتر است و غبطة وقف و مصلحت امت بهتر تأمین می‌شود تغییر یادشده صورت پذیرد.
 
تاکید آیت الله العظمی جوادی آملی بر انشای اینگونه ای وقف، برای این است که واقف بداند که این تا روز قیامت باید قابل استفاده باشد، اما اگر زمینی را کسی وقف کند به شرط اینکه این زمین همین گونه باشد و تکان نخورد، این پویا نیست، بلکه این جامد است، چرا که اگر بعد از چند سال این بافت فرسوده شود و نتوان آن را تغییر کاربری داد، این دیگر جاری نخواهد بود.
 
معظم له وقف‌ را از برجسته‌ترین آموزه‌های دینی می دانند و بیان می دارند انسان همواره باید بداند که طیب ترین اموال خود را با وقف آنها، در زمین میخکوب کرده، بر روی آن پا گذاشته و پرواز کند و این عمل، الگویی برای آیندگان نیز باشد.
 
در پایان می توان خلاصه مباحث آیت الله العظمی جوادی آملی را در باره وقف اینگونه بیان کرد که:
 
1ـ وقف عبادت ویژه‌ای است که مایة تصدیق ایمان واقف است لذا از آن به صدقه یاد می‌شود
 
2ـ وقف، جاری است نه جامد لذا تحبیس اصل (عین)، کافی است و تحبیس عرصه لازم نیست
 
3ـ مصرف آن، خیرِ مطلق است نه معیّن، هر چند تعیین آن صحیح است.
 
پاورقی: ـ1. دیدار ریاست سازمان اوقاف و امور خیریه، بهمن 1389
 
2. دیدار مسئولین سازمان اوقاف و امور خیریه استان مازنداران، مرداد 1391
 
3. دیدار مدیر کل اوقاف و امور خیریه استان قم ، آبان 1391
 
4. دیدار رئیس سازمان اوقاف و امور خیریه کل کشور، دی ماه 1391
/2759/