ارز دیجیتال
ارزهایی هستند که به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل می‌شوند و مبنای آنها صفر و یک است.(۱) همانطور که از واژه آن نیز برمی‌آید، ارز دیجیتال به هر ارزش ایجاد شده در بستر دیجیتال اشاره دارد،این مفهوم در مقابل واسطه‌های فیزیکی مانند اوراق بانکی یا سکه مطرح میشود.
اولین مخترع رمز ارز یا ارز دیجیتال کیست؟
اولین گام در سال ۲۰۰۷ برداشته شد، زمانی که ناکاموتو کد بیت کوین را نوشت. در نوامبر سال ۲۰۰۸ «ساتوشی ناکاموتو»گزارش عملکرد یا همان «وایت‌پیپر»اختراع خودش را که امروزه معروف شده منتشر کرد.
ساتوشی ناکاموتو کیست؟
ساتوشی به‌منظور اصلاح کردن اصول اولیه پروتکل بیت کوین، به‌شدت درگیر جامعه بیت کوین و همکاری با آن بود.بعد از دو سال مشارکت، ساتوشی ناکاموتو از توسعه بیت کوین کنار رفت و در دسامبر ۲۰۱۰ مسئولیت‌ها را «گوین اندرسون»به صورت داوطلبانه برعهده گرفت.سپس در بهار سال ۲۰۱۱ ناکاموتو برای رساندن پیام نهایی بازگشت. او در پستی نوشت که در حال حاضر مشغول موضوع دیگری است و مسئولیت بیت کوین در اختیار فرد مناسبی (گوین اندرسون) قرار دارد. این آخرین حرفی بود که جهان از خالق ناشناس بیت کوین به یاد می‌آورد.
راز هویت ناکاموتو فقط به خاطر گمانه‌زنی کنجکاوانه‌ی جامعه بیت کوین به‌منظور شناخت وی مهم شد. گفته میشود که ساتوشی ناکاموتو یک فرد ژاپنی، متولد پنجم آپریل سال ۱۹۷۵ است. کسی در مورد جنسیت ناکاموتو چیزی نمی‌داند و حتی کسی نمی‌داند که ناکاموتو یک نفر است یا چند نفر.البته تا الان چند نفری ادعا کرده اند که ساتوشی ناکاموتو هستند اما دلایل و مستنداتی ارائه نکردند.(4)
انواع ارز دیجیتال
اولین ارز دیجیتالی که اختراع شد مشخصا بیتکوین بود و پس از آن کشورها و افراد مختلف شروع به ساخت ارز های دیجیتال کرده اند که بسیار تنوع دارد و قانون ها خاص خود را دارد حال میخواهیم به معروف ترین و پر کاربرد ترین ارز های دیجیتال بپردازیم.«بیتکوین»
رمز ارز و یک نظام پرداخت جهانی با کارکردهای مشابه پول بی‌پشتوانه است، اما از نظرحقوقی هنوز هیچ کشوری آن را به عنوان پول قانونی به رسمیت نشناخته‌است. از نظر فنی بیتکوین نخستین پول دیجیتال نامتمرکز است، چرا که بدون بانک مرکزی یا مسئول مرکزی کار می‌کند. این شبکه همتابه‌همتا است و تراکنش‌ها مستقیماً و بدون واسطه بین کاربران انجام میشود.(2)«لایت کوین»
لایت کوین در سال ۲۰۱۱ به بازار آمد. این ارز جزو اولین ارزهای دیجیتالی بود که پس از بیت کوین معرفی شد. درواقع می‌توان گفت اگر بیت کوین حکم طلا را داشته باشد، لایت‌کوین هم مانند نقره می‌ماند. چارلی لی، مخترع لایت کوین است. او فارغ‌التحصیل MIT و یکی از مهندسان سابق گوگل است.لایت کوین براساس یک شبکه‌ی پرداخت جهانی متن باز ایجاد شده است که هیچ نهادی بر آن نظارت نمی‌کند و از الگوریتم اسکریپت که بر اساس پروتکل اثبات کار است برای استخراج ارز استفاده می‌کند. به این صورت افراد عادی می‌توانند با استفاده از رایانه‌های معمولی برای استخراج این ارز اقدام کنند.
گرچه لایت کوین از بسیاری جهات شبیه بیت کوین است، اما نرخ تولید بلوک آن بسیار سریع‌تر است و از این جهت تراکنش را سریع‌تر تأیید می‌کند. به‌غیر از سازنده‌ها، تعداد رو‌به‌رشدی از تجار هستند که لایت کوین را به‌رسمیت می‌شناسند.(3)
%20copy(2).jpg "ارز دیجیتال دروازه ای به سوی تجارت نوین")
«اتریوم»
اتریوم ارزی است که در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد. این ارز یک پلتفرم نرم‌افزاری غیرمتمرکز است که امکان ساخت و اجرای قراردادهای هوشمند و اپلیکیشن‌های توزیع‌شده را بدون تقلب، کنترل یا مداخله‌ی شخص ثالث فراهم می‌کند. در سال ۲۰۱۴، یک پیش‌فروش برای اتر راه‌اندازه کرده بودند که با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد. اپلیکیشن‌های اتریوم روی توکن‌های خاص این شبکه به نام اتر کار می‌کنند.
اتر مانند ماشینی است که برای حرکت در بستر اتریوم به آن نیاز دارید و اغلب توسعه‌دهندگانی که به‌دنبال توسعه و اجرای اپلیکیشن‌ها درون اتریوم هستند، به اتر نیاز دارند. طبق گفته‌ی سازندگان اتریوم، این ارز را می‌توان برای رمزگذاری، غیرمتمرکزسازی، ایمن‌سازی و مبادله‌ی تقریبا همه‌چیز استفاده کرد. پس از حمله‌ای که در سال ۲۰۱۶، به DAO شد، اتریوم به اتریوم (ETH) و اتریوم کلاسیک (RTC) تقسیم شد. ارزش بازار اتریوم (ETH) ۴۱.۴ میلیارد دلار است که پس از بیت کوین رتبه‌ی دوم را در بین تمام ارزهای دیجیتال دارد.(3)
«زی کش»
زی‌کش (Zcash) یک ارز دیجیتال متن‌باز و غیرمتمرکز است که در نیمه‌ی دوم سال ۲۰۱۶ راه‌اندازی شد. طبق تعریفی که سازندگان این ارز ارائه داده‌اند، اگر بیت کوین برای پول حکم http را دارد، Zcash همان https است. Zcash برای تراکنش‌ها امنیت بالا و شفافیت گزینشی را وعده می‌دهد. بدین‌ترتیب مانند httpsها ادعا می‌کند که امنیت و حریم شخصی بالایی را فراهم می‌کند که به‌موجب آن، تمام تراکنش‌ها روی زنجیره‌ی بلوکی ثبت و منتشر می‌شوند، اما جزئیاتی نظیر ارسال‌کننده، دریافت‌کننده و مبلغ پنهان می‌مانند. Zcash به کاربران خود این امکان را می‌دهد تا تراکنش‌های محافظ‌دار را انتخاب کنند؛ تراکنش‌های محافظ‌دار این امکان را فراهم می‌کنند تا محتوا با استفاده از تکنیک رمزنگاری پیشرفته‌ای به‌نام zk-SNARK که تیم Zcash آن را ایجاد کرده، رمزنگاری شود.
«دش»
(که دراصل دارک کوین نامیده می‌شد) نسخه‌ی پنهانی‌تری از بیت کوین است. این ارز ازآنجاکه روی شبکه‌ی مسترکد غیرمتمرکزی کار می‌کند که ردیابی تراکنش‌ها را تقریبا غیرممکن می‌سازد، امنیت بالاتر و قابلیت ناشناخته‌ماندن بیشتری نسبت‌به بیت کوین دارد. Dash که در سال ۲۰۱۴، راه‌اندازی شده است طی مدت کوتاهی طرفداران زیادی پیدا کرد.
ایوان دافیلد (Evan Duffield) این ارز دیجیتال را ساخت و می‌توان آن را با استفاده از یک CPU یا GPU کاوید. در مارس ۲۰۱۵، دارک کوین به دش تغییر نام داد؛ Dash مخفف Digital Cash یا پول دیجیتال با نماد – DASH است. تغییر نام این ارز دیجیتال از دارک کوین به دش هیچ‌یک از ویژگی‌های فنی آن نظیر Darksend و InstantX را تغییر نداد.
»ریپل«
ریپل یک شبکه‌ی پرداخت آنی جهانی است که امکان پرداخت‌های بین‌المللی فوری، قطعی و کم‌هزینه را فراهم می‌آورد. ریپل بانک‌ها را قادر می‌سازد تا پرداخت‌های بین‌المللی و فرامرزی را به‌صورت آنی، با شفافیت انتها‌به‌انتها و هزینه‌های پایین‌تر انجام دهند. این ارز دیجیتال که در سال ۲۰۱۲ وارد بازار شده است، درحال‌حاضر دارای ارزش بازاری معادل ۱.۲۶ میلیارد دلار است. سیستم ساخت این ارز نیازی به استخراج ندارد و به‌خاطر این ویژگی با بیت کوین و ارزهای جایگزین دیگر متفاوت است. ازآنجاکه ساختار ریپل نیازی به استخراج ندارد، مصرف انرژی محاسبه‌کردن را کاهش می‌دهد و تأخیر شبکه را به‌حد‌اقل می‌رساند. ریپل بر این باور است که توزیع ارزش، راه قدرتمندی برای تشویق به رفتارهای معین است و بدین‌ترتیب درحال‌حاضر قصد دارد تا XRP را اساسا از طریق معاملات توسعه‌ی کسب‌وکار توزیع کند و بدین‌وسیله برای فراهم‌کنندگان نقدینگی که دامنک‌های محدود‌تری را برای پرداخت‌ها ارائه می‌کنند، مشوق‌هایی را درنظر گرفته است و XRP را به خریداران سازمان علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در XRP می‌فروشد.(3)
»مونرو«
مونرو (Monero) یک ارز ایمن، خصوصی و غیرقابل‌ردیابی است. این ارز دیجیتال متن باز در آوریل سال ۲۰۱۴ عرضه شد و دیری نپایید که میان علاقه‌مندان پروپاقرص ارزهای رمزنگاری شده جایی برای خود باز کرد. توسعه‌ی این ارز دیجیتال کاملا مبتنی‌بر کمک‌های جامعه است. مونرو با تمرکز بالایی بر قابلیت مقیاس‌گیری و تمرکززدایی راه‌اندازی شده است و با استفاده از تکنیکی خاص به‌نام امضاهای حلقوی حریم شخصی بالایی فراهم می‌کند. با این روش به‌نظر می‌رسد که گروهی از امضاهای رمزنگاری‌شده وجود دارد که حداقل شامل یک شرکت‌کننده‌ی واقعی است اما ازآنجاکه همه‌ی آنها درست به‌نظر می‌رسند، امضای واقعی را نمی‌توان تشخیص داد.(3)
»استلار لومنز«
یکی از چالش برانگیزترین ارزهای دیجیتال در ایران استلار لومنز با نام اختصاری “XLM” است. این واحد پولی بیشتر برای تبادل‌های روزانه و معامله‌هایی با نرخ پایین انجام میشود. ارز دیجیتالی ریپل همیشه از نظر ارزش با استالر لومنز در رقابت است؛ اما کاربردهای آنها اندکی با هم تفاوت دارند. به این صورت که ریپل معمولا برای معاملات سنگین و بالا ترجیح داده می‌شوند.»کاردانو «
از جمله ارز دیجیتالی در ایران است که تا به امروز به صورت گسترده‌ای استفاده نمی‌شود. اما به دلیل محبوبیتی که در سایر کشورها دارد، پیشبینی میشود در سال‌های آینده جایگاه خوبی در ایران پیدا کند.»ای او اس (EOS) «
نوع دیگری از ارزهای دیجیتال محبوب در ایران که با استقبال زیادی مواجه شده، ارز EOS است. این واحد پول مجازی نیز نرم‌افزار غیر متمرکزی دارد و به این دلیل مورد توجه قرار گرفته است.
نوسانات ارز دیجیتال
ارز دیجیتال هم همانند بقیه ارز ها نیز کش و قوس هایی نیز دارد. و عواملی نیز بر قیمت گذاری آن موثر است که به صورت تیتر وار بیان می کنیم.1-سیستم عرضه و تقاضا: به طور کلی هر نوع چیزی که قابل معامله باشد، وقتی عرضه آن کم شود و تقاضای آن زیاد قیمت آن افزایش میابد .
2-هاوینگ: جهت کنترل سیستم عرضه و تقاضا،معمولا هر چند سال یکبار پاداش استخراج ارز های دیجیتال نصف می شود که به این پدیده هاوینگ (Halving) می گویند.
3-پیچیدگی بلاکچین ها و سختی استخراج: هر چه بلاکچین ها ایمن‌تر و هر چه پیچیدگی استخراج (Difficulty) ارزهای دیجیتال هم بیشتر باشد، ارزش و قیمت رمز ارز ها بالاتر می رود.
4-سودمندی ارزهای دیجیتال: یکی دیگر از عوامل استفاده عموم ازبرخی ارز های دیجیتال کاربرد آنان است.یعنی هرچه ارز دیجیتال کاربرد داشته باشد یا کاربردی به آن افزوده شود، در روند نوسان قیمت گذاری آن تاثیر دارد.
5- فاکتورهای اجتماعی و فعالیت رسانه ها: از جمله عواملی که می تواند بر قیمت بیت کوین تأثیرگذار باشد، فاکتورهای اجتماعی است که احساسات سرمایه گذاران بازار ارزهای دیجیتال را با استفاده از رسانه ها مورد هدف قرار می دهد.
6-مسائل قانونی و محدودیت ها: مسائل قانونی و مسائل مربوط به دولت ها نیز می‌تواند بر قیمت ارزهای دیجیتال تأثیر بگذارد. اگر یک دولت درباره‌ی قوانین دارایی و مالیات سخت گیر باشد، مخفی کردن دارایی ها با استفاده از ارزهای دیجیتال تبدیل به اقدامی رایج میشود و این خود باعث تغییر در قیمت این نوع ارز نیز میشود،زیرا تقاضا برای آنها بیشتر خواهد شد.
7-فورک های متعدد:به دلیل فورک های متعدد و انشعابات منظم از زنجیره ارزهای دیجیتال و ایجاد انواع ارز دیجیتال مشتق شده، منتقدان این بازار ادعا می کنند که ارزهای دیجیتال محدود نیستند و مسئله کمیابی ارزهای دیجیتال را جدی نمی گیرند.
8-حجم معاملات: حجم پایین معاملات در بازار را می توان از دیگر عوامل تأثیرگذار بر قیمت ارزهای دیجیتال دانست. این حجم پایین معاملات می تواند شک و تردید های سرمایه گذاران را افزایش دهد.همانطور که در بخش های قبل گفته شد، فعالیت و رفتار افراد مشهور و انتشار اخبار منفی در حوزه ارزهای دیجیتال خود سبب ایجاد شک و تردید می شود و همین امر، بر روی حجم معاملات روزانه ای که در بازار انجام می شود، تأثیرگذار است.(5)
روزی که اولین ارز دیجیتال به فروش رفت قیمت آن۰.۰۰۳ دلار بود اما هم اکنون قیمت آن 33,760 دلار میباشد.پس به طور کلی میشود فهمید به دلیل اینکه ارز های دیجیتال به تازگی در بسیاری از کشورها استفاده میشود؛فعلا علی القاعده روند صعودی دارد و سرمایه گذاری در آن بسیار سود آور است.
پینوشت:
1-مقاله آقای ابوالقاسم رجبی در مبحث ارز مجازی منتشر شده توسط سایت مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی2_ گزارش سایت مرکز پژؤهش های مجلس شورای اسلامی با عنوان:بیتکوین،ابزاری نوین در نظام پرداخت های الکترونیکی
3-سایت investopedia
4-سایت ارز دیجیتال
5-سایت wallex.ir
