نقش رسانه ها در اولویت داشتن جهش تولید

جهش تولید از جمله شعارهایی است که تقریباً هر ساله نوروز به عنوان یک رسم برای سال پیش رو تعیین میشود. دلیل اصلی تعیین این شعار در ابتدای سال، اهمیت تمرکز بر آن و رایج شدن آن میان اذهان و رفتارها در میان جامعه است. شاید تکرار این شعار مانند تکرار موارد دیگر باعث شود که شعار جهش تولید اهمیت خود را از دست بدهد و به چیزی روزمره و تکراری تبدیل شود، اما باید مقابل این موضوع ایستادگی کرد.

یکی از راههای ایستادگی در برابر تکراری شدن و از دست دادن اهمیت، پرداختن آن به شکلی مناسب و به دور از یادآوری صرف است. این نحوه پرداخت، به مردم جامعه نشان میدهد که جهش تولید میتواند صرفاً شعار نباشد و به مرحلهی عمل برسد. همچنین پرداختن به نیازهایی که فقط با عملی کردن شعار جهش تولید برطرف میشوند، اهمیت اجرای این شعار را بیش از پیش میکند.

موجهای خبری و مطرح شدن انتخاب خبرها

تعریف موارد مطرح شده در اخبار به 4 مورد بستگی دارد:

اندازه جامعه خواننده

دورهی انتشار که به صورت ساعتی یا روزانه یا هفته نامه یا زمان بندی های دیگر است

پایه اقتصادی و جایگاه اجتماعی جامعه مورد نظر

تأکید داشتن یا تأکید نداشتن بر تمرکز و علاقه جامعه بر اساس معیارهای موجود در جامعه (4)

بر اساس معیارهای موجود در جامعه، در هر جامعه انواعی مشخص از اخبار بیشتر محبوب و مهم شمرده میشوند. شرایط اقتصادی و سیاسی و معیشتی مردم جامعه قطعاً در این معیار محبوبیت تأثیرگذار هستند اما در این بین عامل تعیین کنندهی دیگری هم وجود دارد و آن رسانه است. قدرت رسانه در دنیای امروز نه تنها انکار کردنی نیست بلکه قابل اتکا شمرده میشود.

رسانه میتواند برای مخاطبان خود تعیین کند که به چه اخباری توجه کنند و به چه چیزی علاقه داشته باشند. رسانه که در راستای قدرت تبلیغات عمل میکند، حتی قادر است به مخاطبان القا کند که به چه چیزهایی نیاز دارند و از چه مواردی باید دوری کنند. در این میان کسانی به اهداف خود میرسند که از رسانه برای شناساندن و مطرح کردن خود اقدام کرده باشند.

این اقدام برای مطرح کردن میتواند در اختیار کسب و کار باشد، یا ترویج یک فرهنگ به خصوص و یا رواج اطلاعات علمی و همچنین ترویج یک طرز فکر مانند جهش تولید. اگر به رسانه مانند فضایی پر از مخاطبان تشنه نگاه کنیم، نمایان نکردن موضوع مورد نظرمان برای ترویج، اندکی غیرمنطقی و سوال برانگیز به نظر میآید؛ چراکه چنین فرصت مهمی را از دست دادهایم.

نقش شبکه های اجتماعی در مطرح شدن خبرها

همیشه در دنیای اخبار، دو نوع خبر وجود داشته است. خبرهای سنگین و معضل برانگیز و خبرهای حاشیهای و در اولویت دوم و کوتاه مدت. خبرهای سیاسی، اقتصادی، حوادث جدی و دست اولی که باید برای آن‌ها هرچه سریعتر دست به اقدام زد از اخبار نوع اول هستند. در این میان اخباری دربارهی روابط انسانی، نتایج پژوهشهای تکمیلی، سرگرمی و اتفاقاتی که خطر جانی و مالی به دنبال ندارند جزو خبرهای حاشیهای محسوب میشوند. (1)

در عین حال، شبکه های اجتماعی یکی از فضاهای مهم شمرده میشوند چرا که افراد وقت بسیار زیادی را در آن‌ها میگذرانند و به اطلاعات موجود در آن اعم از هر نوع اطلاعاتی اعتماد میکنند. از آنجایی که شبکه های اجتماعی توسط خود افراد اداره میشوند و در واقع مقامهای متفاوتی اعم از دونپایه و والامقام در بین آن‌ها وجود ندارد، همه کاربران در یک سطح هستند و همهی افراد میتوانند دست به تولید محتوا بزنند و روی مخاطبان خود –هرچند با تعداد پایین- تأثیرگذار باشند.

البته که در این میان افرادی به نام اینفلوئنسر تأثیر بیشتری نسبت به باقی کاربران دارند و تکیه گاهی برای انتشار و ترویج یک موضوع محسوب میشوند. اما به طور کل رد نشدن اطلاعات از فیلترهای موثق، هر کاربری را تبدیل به یک تولیدکننده محتوا و مبلغ تبدیل میکند. همین موضوع باعث شکلگیری موج خبری در میان کاربران میشود.

پرداختن عده ای از کاربران به یک موضوع کافی است تا موضوع را در مرکز توجه قرار دهد. ورودی شبکه های اجتماعی هر چه که باشد، خروجی یک موضوع ترند شده در موج خبری است که همه به آن گرایش دارند. در این معادله میشود به جای اخبار حاشیه ای به عنوان ورودی، از اطلاعات مفید و مهم استفاده کرد.

بسیاری از شبکه های اجتماعی مانند فیسبوک و یوتیوب، بعد از گوگل و اخبار اپل از پلتفرمهای معتبر برای اخبار شناخته شدهاند. علاوه بر اینکه شبکه های اجتماعی با حمایت کردن از انواع فرمتهای محتوایی مانند متن، صوت، تصویر و ویدیوئی، نقش بیشتری در تأثیرگذاری در جامعه دارند. (2)

ظرفیت جهش تولید برای در صدر بودن در شبکه های اجتماعی

جنبه سرگرمی شبکه های اجتماعی، اخبار مربوط به سرگرمی و کوتاه مدت و در اولویت دوم را برای کاربران، جذاب نشان میدهد. البته این از جهتی هم منطقی است چرا که افراد نباید در شبکه های اجتماعی بدون اتکا به منبع معتبر به دنبال اخبار موثق بگردند. این نوع از ترویج اخبار حاشیه ای و هیجانی، تمرکز افراد را از اخبار مهمتر و اساسی دور میکند. اما در عین حال، تمرکز بر اطلاعات حاشیهای در شبکههای اجتماعی، جا را برای ترویج موضوعات حیاتی تر تنگ نکرده است و میشود از بستر شبکه های اجتماعی برای اخبار مهم هم استفاده کرد و آن‌ها را به صورت طولانی مدت پوشش داد.

با چنین بستری، پرداختن به جهش تولید که ظرفیتی هیجانی و به روز و سرگرمکننده ندارد شاید سخت به نظر بیاید اما نیاز به حمایت این شعار به شدت احساس میشود تا مردم نسبت به همهی ابعاد جهش تولید آگاهی پیدا کنند. (3)

از اهدافی که میتوان به وسیله پرداختن به جهش تولید در رسانه به آن‌ها رسید میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

معرفی و برجسته سازی توانمندی ها

نهادینه سازی جهش تولید هم برای مردم و هم برای مسئولان

آسیب شناسی فرآیند و تلاش در جهت بهبود آن

فرهنگ سازی برای اعتماد به تولید داخلی و تأمین نیازها از طریق این تولیدات

رسیدن به همبستگی و مشارکت در جهش تولید در بعدهای مختلف

ایجاد برنامه مدون طولانی مدت

پیشنهاد به اهالی رسانه برای توجه دائم به جهش تولید

نگاه کردن از زوایای مختلف به جهش تولید و همچنین به موجهای خبری، میتواند این دو مضمون را به هم مرتبط سازد. به طور مثال اخبار زیادی هستند که آسیب رساندن به جهش تولید را به دنبال دارند. ورود کالاهای قاچاق به کشور، یکی از مسائلی است که به تولید داخلی آسیب میرساند. هنگام تهیه گزارش از چنین موضوعی و پخش آن، میشود آسیبهای وارده به تولید داخلی را هم در آن دخیل و ذکر کرد.

البته که همه اخبار نباید منفی و مأیوس کننده باشد. هم اکنون کارگاهها و کارخانه های دولتی و خصوصی متعددی در راستای تولید داخلی در حال فعالیت هستند که خیلی از آن‌ها با رقیبان خارجی خود برابری میکنند. تعدادی از این کسب و کارها شناخته شده هستند و تعدادی از آن‌ها را فقط عده قلیلی از مردم ایران میشناسند. معرفی و تشویق چنین کسب و کارهایی نه تنها به کسب و کار آن‌ها رونق میدهد بلکه مردم را هم به این مسئله تشویق میکند که به کالاهای ایرانی روی بیاورند. مردم با امتحان کردن این کالاها پی میبرند که تولید داخلی و همچنین جهش تولید میتواند موفق عمل کند.

همچنین تهیه گزارش از صحبتهای کارگران کارخانه های ایرانی یا کارکنان کارگاهها، میتواند آن‌ها را به عنوان اعضایی ارزشمند برای مبارزه با وضعیت اقتصادی معرفی کند و در پی تکریم آن‌ها به عنوان قهرمانان، حمایت مردم را جلب کند. این تکریم و حمایت میتواند در مناسبتهای خاصی مانند روز کارگر، جنبه پویش به خود بگیرد.

نقش پررنگ تبلیغات صحیح در تحقق اهداف جهش تولید

علاوه بر این، کارآفرینی چه در زمان مهم بودن جهش تولید و چه در زمانهای عادی، همیشه نکتهای قابل تحسین شمرده میشود. همهی افراد جامعه از شنیدن اخباری مبنی بر کارآفرینی –هرچقدر محدود و نوپا- خوشحال شده و آن را تشویق و حمایت میکنند. لازم به یادآوری نیست که جهش تولید با کارآفرینی گره خورده و رابطه ای تنگانگ دارد و موفقیت یکی همراه با موفقیت دیگری است.

اگر تبلیغات جذاب و فکر شدهی کسب و کارهای به‌روز را با تبلیغات کلاسیکی که با کمترین فکر و بودجه بسته شدهاند مقایسه کنیم، متوجه میشویم که چشم مخاطب امروزی با هر سطح از تحصیلات اکنون قادر به تشخیص خوب و بد از یکدیگر در رسانه است. جهش تولید نباید برای ترویج خود از تبلیغاتی که کمترین اثر را دارند استفاده کند.

همانطور که گفته شد حوزه محتوا گسترده است و تنوع زیادی دارد. استفاده از فرمتهای مختلف محتوای جذاب و ترغیب کننده، مخاطب را از لحاظ روانی تحت سلطهی خود میگیرد و به خود جذب میکند؛ و در این بین تقریباً مهم نیست که موضوع محتوا چیست. تجدید نظر کردن دربارهی محتواهای آگاهی دهنده یا هشداردهنده یا تبلیغکنندهی جهش تولید و کمک گرفتن از افراد متخصص، پیشنهادی است که برای هر کسب و کاری نه یک پیشنهاد بلکه یک لازمه محسوب میشود. در نتیجه اکنون میتوانیم به اهمیت بالای تولید محتوای جذاب صوتی، ویدیوئی و تصویری پی ببریم.

در راستای استفاده کردن از فرصتهای شبکههای اجتماعی و رسانه برای ترویج جهش تولید، میشود از چالشها کمک گرفت؛ مثلا چالش معرفی 5 محصول ایرانی در یک حوزهی مشخص و نقد آن. چالش هدیه دادن از کسب و کارهای ایرانی و تولیدات داخلی به همدیگر. چالش معرفی یک کسب و کار ایرانی به مردم ساکن دیگر کشورها توسط ایرانیان مقیم خارج. چالش مقایسهی بین محصولات ایرانی و خیلی چالشهای دیگر.

قطعاً در این بین، تولیدات داخلی تحت پوشش خبری قرار گرفته و آوازهی موفقیتشان به گوش همهی افراد من‌جمله تعدادی از ما که به کیفیت خیلی از تولیدات داخلی شک داریم میرسد. در نهایت به این شکل است که با جمعآوری تولیدات داخلی در حوزههای مختلف، به کمبودهای آن و چنین فرصتهای شغلی در آن پی ببریم.

توجه دائم به شعار جهش تولید

جهش تولید اگر برای بهبود وضعیت یک جامعه مطرح شده باشد، نباید تنها در ابتدا و انتهای سال بر سر زبانها بیفتد یا به آن فکر شود. نقش رسانه به عنوان یک عامل با قابلیتهای شگفت انگیز در جهت ترویج یک موضوع، در توجه دائم به جهش تولید انکار نشدنی است. پوشش خبری رسانه نه فقط به معنای آگاهی دهی، هشدار دهی، یا تشویقی خواهش وار برای احترام به جهش تولید است بلکه میتواند شامل تهیهی گزارشهای تشویق کننده در جهت نشان دادن جهش تولید در راه پیشرفت و البته آگاه شدن به کم و کاستیهای آن باشد.

اگر جهش تولید همچنان گنگ و نامفهوم و در حد حرف باقی بماند و مورد بررسی قرار نگیرد و حساسیت مسئولین و مردم را برانگیخته نکند، نه تنها نقاط قوت آن بلکه نقاط ضعف و کمبودهای آن هم مشخص نمیشوند. در صورتی که میشود به کمبودهای جهش تولید به چشم فرصت و گشایش نگاه کرد. کما اینکه چارهای جز بررسی جهش تولید در مواقع بحران و نیاز وجود ندارد. به همین دلیل زیر ذرهبین گذاشتن جهش تولید و آسیب شناسی آن، یک امر ناگزیر محسوب میشود.

پی نوشتها