ریسک سرمایه گذاری چیست؟

معمولا هنگامی که از کلمه ریسک استفاده میشود ناخودآگاه به یاد خطر می افتیم، حال آنکه همواره ریسکها نشاندهنده خطرات و دربردارنده مفهوم منفی نیستند بلکه منظور از ریسک، عدم اطمینان از آینده است و بسیاری از مواقع ممکن است ما خود را در معرض ریسکهایی قرار دهیم تا به فرصتهای مثبت پیش رو دست یابیم. بنابراین ریسک هر دو مفهوم منفی و مثبت را در بردارد. در این بحث میخواهیم با ریسکهای سرمایه گذاری، انواع آنها و معیارهای سنجش ریسکهای سرمایه گذاری بیشتر آشنا شویم. به این منظور اول لازم است ریسک سرمایه گذاری را به خوبی بشناسیم.

جمعه، 21 شهريور 1399

تخمین زمان مطالعه:

نویسنده : تحریریه راسخون

موارد بیشتر برای شما

ریسک سرمایه گذاری

ریسک سرمایه گذاری میتواند به عنوان احتمال وقوع ضرر نسبت به بازده مورد انتظار هر سرمایه گذاری خاص تعریف شود. به بیان سادهتر، این معیار میزان عدم اطمینان از دستیابی به بازده طبق انتظارات سرمایه گذار است. این میزان نتایج غیرمنتظره است که باید تحقق یابد. ریسک یک مولفه مهم در ارزیابی چشم انداز یک سرمایه گذاری است. بیشتر سرمایه گذاران ضمن سرمایه گذاری، وجود ریسک کمتر را مطلوب میدانند. (1)

ریسک سرمایه گذاری عمدتا شامل ریسک بازار است اما به آن هم محدود نمیشود. هرچند ریسک سرمایه گذاری تقریبا به انواع سرمایه گذاری ها مربوط میشود اما می توان با ایجاد تنوع در سرمایه گذاری و با ایجاد افق بلند مدت برای سرمایه گذاری، بروز ریسکهای احتمالی در این خصوص را کاهش داد. (2)

بررسی انواع ریسکهای سرمایه گذاری

ریسک بازار

ریسک بازار یعنی احتمال ضرر در مبلغ سرمایه گذاری شده؛ یعنی احتمال اینکه وجوه سرمایه گذاری شده هرگز به سرمایه گذار بازگردانده نشوند. (1)

انواع اصلی ریسک بازار شامل موارد زیر است:

ریسک سهام
این ریسک مربوط به سرمایه گذاری در سهام است. قیمت بازار سهام بیثبات است و براساس عوامل مختلف همچنان درحال افزایش یا کاهش است.

ریسک نرخ بهره
این ریسک مربوط به اوراق بهادار است. نرخ بهره بر اوراق بهادار تاثیر منفی میگذارد، به عنوان مثال، ارزش بازار اوراق بهادار در صورت کاهش نرخ بهره، افزایش مییابد.

ریسک ارزی
ریسک ارزی مربوط به سرمایه گذاریهای ارزی است. خطر از دست دادن پول در سرمایه گذاری های ارزی به دلیل نوسان در نرخ ارز، ریسک ارزی است. به عنوان مثال، اگر دلار آمریکا نسبت به روپیه هند استهلاک یابد و ارزش کمتری پیدا کند، سرمایه گذاری به دلار در روپیه هند، ارزش کمتری خواهد داشت. (2)

ریسک نقدینگی

ریسک نقدینگی خطر عدم توانایی فروش اوراق بهادار با قیمت مناسب و تبدیل شدن به پول نقد است. با توجه به نقدینگی کمتری که در بازار وجود دارد، ممکن است سرمایهگذار مجبور شود اوراق بهادار را با قیمتی بسیار پایینتر بفروشد، بنابراین نقدینگی او ارزش خود را از دست میدهد. (2)

ریسک تمرکز

این ریسک، خطر از دستدادن مبلغ سرمایه گذاری شده است هنگامی که سرمایهگذار تنها در یک مقولهی خاص، سرمایه گذاری کرده است. اگر ارزش بازارِ مقولهی خاص، کاهش یابد، سرمایهگذار در معرض خطر تمرکز قرار گرفته و تقریبا کل مبلغ سرمایه گذاری خود را از دست میدهد. (2)

ریسک اعتباری

صادرکننده اوراق قرضه ممکن است با مشکلات مالی روبرو شود، به همین دلیل ممکن است نتواند سود یا اصل سرمایه را به سرمایهگذاران اوراق بپردازد، بنابراین تعهدات خود را بهطور پیش فرض نپذیرفته است و اعتبار اوراق قرضه صادر شده به خطر میافتد. (2)

ریسک سرمایه گذاری مجدد

این ریسک، خطرِ از دست دادن بازده بالاتر از اصل یا درآمد به دلیل پایین بودن نرخ بهره را شامل میشود. در نظر بگیرید وثیقهای که نرخ بهرهاش تا 7درصد بتواند بالا رود درصورتیکه اصل آن دارای نرخ بهرهی 5 درصدی باشد و باید با این نرخ بهره سرمایه گذاری شود، بنابراین فرصتی برای کسب بازده بالاتر از دست خواهد رفت. (2)

ریسک تورم

این ریسک خطر از دستدادن قدرت خرید است زیرا به دلیل تورم بالا، سرمایه گذاری نمی تواند بازدهای بالاتر از میزان تورم کسب کند. تورم، بازده ها را از بین میبرد و قدرت خرید پول را پائین می آورد. اگر بازده سرمایه گذاری کمتر از تورم باشد، سرمایه گذار در معرض خطر تورم بالاتری قرار میگیرد. (2)

ریسک افقی

به دلیل وقایع شخصی مانند از دست دادن شغل، ازدواج، یا خرید خانه و... ریسک کوتاه شدنِ افقِ سرمایه گذاری وجود دارد که به آن ریسک افقی گفته میشود.(2)

ریسک طول عمر

این ریسک به معنای خطر افزایش پسانداز یا سرمایه گذاریهای ویژه افراد بازنشسته یا نزدیک به افراد بازنشسته است. (2)

ریسک سرمایه گذاری خارجی

به معنای خطر سرمایه گذاری در کشورهای خارجی است. اگر کشور به طورکلی در معرض سقوط تولید ناخالص داخلی، تورم زیاد یا ناآرامیهای داخلی باشد، سرمایه گذاری باعث از دست دادن پول و سرمایه خواهد شد. (2)

ریسک تجاری

ریسک تجاری یا ریسک کسب و کار یعنی قرار گرفتن شرکت یا سازمان در معرض عواملی که باعث شده سود شرکت کاهش یافته و یا منجر به شکست سازمان بشود. هرچیزی که توانایی یک شرکت را در دستیابی به اهداف مالی خود تهدید کند، ریسک تجاری محسوب میشود. اکثر شرکتها با اتخاذ استراتژی مدیریت ریسک، به کاهش اثرات ریسک تجاری در سازمان خود می‌پردازند.

معیارهای سنجش ریسک سرمایه گذاری

ریسک یا احتمال ضرر را میتوان با استفاده از روشهای آماری که پیشبینی کننده های تاریخی ریسک و نوسانات سرمایه گذاری هستند، سنجید. در اینجا با مهمترین معیارهای متداول برای سنجش ریسک سرمایه گذاری از جمله انحراف معیار، ارزش در معرض خطر یا Var، معیار بتا، نسبت شارپ، نسبت مربع آر و... آشنا خواهیم شد. (3)

شاخص انحراف معیار (استاندارد)

این شاخص، پراکندگی دادهها را از مقدار مورد انتظار آن اندازه گیری میکند. انحراف معیار، در تصمیم گیری در خصوص سرمایه گذاری به کار برده میشود. انحراف معیار نشان میدهد که میزان بازگشت فعلی، چه مقدار از میزان بازده عادی تاریخی مورد انتظار خود در حال انحراف است. به عنوان مثال بورسی که دارای انحراف معیار بالا است، نوسانات بالاتری را تجربه میکند و بنابراین، دارای سطح بالاتری از ریسک سرمایه گذاری در سهام است. (3)

نسبت شارپ

این نسبت، برای محاسبه نسبت بازده اصلاح شده با ریسک، مورد استفاده قرار میگیرد. جهت اندازهگیری این معیار، نرخ بهره بدون ریسک در یک سال را از بازده سالانه یک سهم کسر کرده، سپس حاصل را بر انحراف معیار بازده آن سهم در دوره بررسی تقسیم میکنند. (3)

شاخص بتا

این شاخص یکی از معروفترین معیارهای سنجش ریسک است. بتا میزان ریسک سیستماتیک را در یک اوراق بهادار خاص یا یک صندوق سرمایه گذاری یا یک پورتفوی سهام نشان میدهد. بتا مشخص میکند که یک سرمایه گذاری در مقایسه با کل بازار چه میزان بی ثبات تر و نوسان پذیرتر است. بتای بیشتر از یک یعنی سرمایه گذاری در سهام موردنظر از ریسک بیشتری نسبت به بازار برخوردار است و بتای کمتر از یک یعنی ریسک دارایی نسبت به بازار کمتر است. (3)

شاخص ارزش در معرض خطر یا Var

یک شاخص آماری است که برای ارزیابی سطح ریسک مالی در یک شرکت و یا پورتفوی سرمایه گذاری در دوره زمانی مشخص استفاده میشود و با سه متغیر: میزان ضرر بالقوه، احتمال رخداد ضرر بالقوه و بازه زمانی اندازهگیری میشود. اگر شرکتی اعلام کند که ارزش در معرض خطر روزانه خرید و فروش شرکت در سطح اطمینان 95درصد، 200 میلیون دلار است یعنی تنها در 5 مورد از 100 مورد معامله در روز ممکن است زیانی بیش از 200 میلیون دلار برای آن شرکت رخ دهد. (3)

شاخص مربع آر (R-squared)

این شاخص یک سنجه آماری است که نشان دهنده میزان درصد پورتفوی یک سرمایه گذاری یا نوسانات قیمتی در اوراق بهادار است و میتواند با تغییرات در شاخص الگوبرداری توضیح داده شود. مقادیر مربع R، از صفر تا صد متغیر است. (3)

مدیریت ریسکهای سرمایه گذاری

هرچند ریسکهایی در سرمایه گذاری وجود دارند، اما این ریسکها قابل کنترل و مدیریت هستند. روشهای مختلفی برای مدیریت ریسکهای سرمایه گذاری وجود دارند که شامل موارد زیر هستند:

متنوع سازی

این روش شامل گسترش سرمایه گذاری در دارایی های مختلف ماند سهام، اوراق قرضه و املاک و مستغلات و... است. تنوع را میتوان در داراییهای گوناگون بهدست آورد؛ به عنوان مثال سرمایه گذاری در بخشهای مختلف هنگام سرمایه گذاری در سهام

سرمایه گذاری مداوم (میانگین)

سرمایه گذاری مداوم یعنی سرمایه گذاری مقادیر کم در فواصل زمانی منظم که سرمایه گذار بتواند سرمایه گذاری خود را به طور متوسط و میانگین حفظ نماید. او بعضی اوقات زیاد و گاه کم خرید میکند و به این ترتیب، قیمت اولیه سرمایه گذاری را حفظ میکند. با اینحال اگر سرمایه گذاری در قیمت بازار بالا رود، او کل سرمایه گذاری را به دست می آورد.

سرمایه گذاری بلندمدت

این نوع سرمایه گذاری، بازده بیشتری را نسبت به سرمایه گذاری های کوتاه مدت فراهم میکند. اگرچه نوسانات کوتاه مدت در قیمت اوراق بهادار وجود دارد، اما قیمت آنها معمولا هنگام سرمایه گذاری در یک افق طولانی تر (5، 10، 20 ساله) افزایش مییابند. (2)

مدیریت ریسک به دو دسته گسترده تقسیم میشود: ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک.

ریسک سیستماتیک

این ریسک بر کل امنیت بازار تاثیر میگذارد. خطر ریسک سیستماتیک مربوط به کل بازار بوده و غیرقابل پیشبینی و غیرقابل تفکیک است. به آن ریسک غیر قابل حذف نیز میگویند؛ با اینحال، ریسک سیستماتیک را میتوان با احاطه و غلبه بر تاثیر آن کاهش داد. به عنوان مثال، تحولات سیاسی یک ریسک سیستماتیک است که میتواند بر بازارهای مالی متعدد مانند اوراق قرضه، سهام و ارز تاثیر بگذارد. یک سرمایه گذار باید بتواند با اتخاذ تصمیمات مناسبی همچون خریدهای معقول از میان گزینه های قرار داده شده در بازار، در برابر این نوع ریسک از سرمایه خود محافظت نماید. (3)

ریسک غیرسیستماتیک

این نوع ریسک که به آن «ریسک مشخص یا ریسک حذف شدنی» نیز اطلاق می شود، با یک شرکت و یا صنعت خاص مرتبط است. همچنین به عنوان ریسک متنوع نیز شناخته میشود و میتوان آن را از طریق متنوع سازی داراییها کاهش داد. این ریسک، یک ریسک ذاتی برای سهام و یا یک صنعت خاص است. اگر یک سرمایه گذار سهام نفت بخرد، در اینصورت او ریسک مربوط به صنعت نفت و خود شرکت نفت را بر عهده میگیرد.

به عنوان مثال، فرض کنید یک سرمایه گذار مایل است در یک شرکت نفت سرمایه گذاری کند و در عین حال او معتقد است که افت قیمت نفت بر شرکت تاثیر میگذارد. ممکن است سرمایه گذار با خرید سهام در شرکتهای خرده فروشی یا هواپیمایی، به دنبال کاهش خطراز طریق متنوع سازی باشد. به هرحال اگر او از مسیری استفاده کند تا خود را از قرارگرفتن در معرض صنعت نفت محافظت کند، برخی از خطرات را کاهش میدهد. در پورتفویی که به خوبی تنوع سازی شده باشد، ریسک غیر سیستماتیک بسیار اندک است و به همین دلیل از آن صرف نظر میشود و اصولا ریسک چنین پورتفویی تنها تحت عنوان ریسک سیستماتیک قابل بررسی است. (3)

جمع بندی و نتیجه گیری

همانطور که دیدیم، ریسک سرمایه گذاری، عدم اطمینانِ از دست دادن مبلغ سرمایه گذاری شده است. همه سرمایه گذاریها میزان مشخصی از خطر ضرر را به همراه دارند اما با درک بهتر و متنوع سازی ریسک، سرمایه گذاری مداوم و بلندمدت، سرمایه گذار میتواند این ریسکها را مدیریت کند. با مدیریت بهتر ریسک، سرمایه گذار میتواند ثروت مالی خوبی داشته باشد و اهداف مالی خود را برآورده سازد. بسیاری از سرمایه گذاران تمایل دارند تمرکز خود را صرفا بر روی بازده سرمایه گذاری کنند و نگرانی برای ریسک سرمایه گذاری ندارند.

اقدامات ریسکی که در مورد آنها در این مقاله صحبت کردیم میتواند باعث ایجاد تعادل در معادله بازگشت ریسک شود. یک خبر خوب برای علاقمندان سرمایه گذاری این است که شاخصهای بررسی شده در بالا، همگی از قبل محاسبه شده و در تعدادی از وبسایتهای مالی قرار داده شده و در دسترس هستند. به علاوه، این شاخصها در بسیاری از گزارشهای تحقیق سرمایه گذاری نیز قرار داده شده اند و به راحتی قابل استفاده هستند.

پی نوشتها

www.economictimes.indiatimes.com
www.wallstreetmojo.com
www.investopedia.com

ارسال نظر

با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.

متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.