بازار معاملات آتی (Futures Exchange) چیست و چه معاملاتی در آن انجام می شود؟

امروزه افراد زیادی وجود دارند که در بازار معاملات آتی ثروت فراوان کسب کرده اند. در این مقاله توضیحاتی را در رابطه با این نوع بازار ارائه می دهیم و کاربرد، نقش، هدف و مزایای این بازارها را بررسی می کنیم، همچنین ابزارهایی برای انجام معامله در این بازار به شما معرفی می نماییم و خواهیم دانست که این نوع بازار برای چه نوع معامله گرانی کارایی و جذابیت دارد.

شنبه، 22 شهريور 1399

تخمین زمان مطالعه:

نویسنده : تحریریه راسخون

موارد بیشتر برای شما

بازار معاملات آتی

بازار معاملات آتی هم مانند بازار فارکس یکی از جذاب ترین بازارهای مالی در تمام دنیاست. در پی گسترش بازار بورس و ورود مردم و شرکت های مختلف به این آن، عده ی زیادی توانستند با سرمایه گذاری های کوچک، به ثروت قابل توجهی برسند. رفته رفته توجه این افراد به بازار نوپایی معطوف شد که ویژگی های درآمدزایی فوق العاده ای داشت.

ازآنجاکه این بازار ظرفیت سوددهی بالایی دارد، معامله گران بی شماری هرروز در این بازار معامله می کنند. امروزه افراد زیادی وجود دارند که در بازار معاملات آتی ثروت فراوان کسب کرده اند.

در این مقاله توضیحاتی را در رابطه با این نوع بازار ارائه می دهیم و کاربرد، نقش، هدف و مزایای این بازارها را بررسی می کنیم، همچنین ابزارهایی برای انجام معامله در این بازار به شما معرفی می نماییم و خواهیم دانست که این نوع بازار برای چه نوع معامله گرانی کارایی و جذابیت دارد.

منظور از بازار معاملات آتی چیست؟

بازار معاملات آتی بازاری است که در آن قرارداد آتی تنظیم می شود، یعنی قراردادی که طبق آن خریدار امروز اقدام به خرید کالایی می کند، اما تصمیم ندارد که همین امروز کالا را تحویل بگیرد و درواقع کالا چند ماه بعد، در تاریخ مشخصی، توسط فروشنده تحویل داده می شود و هزینه ی آن نیز همان موقع توسط خریدار پرداخت می گردد.

بنابراین به قراردادی که طی آن کالایی را (حتی بدون در اختیار داشتن کالای موردنظر با مشخصات معین) اکنون و با قیمت مشخصی خریداری می کنیم اما تحویل و پرداخت وجه آن در آینده صورت می گیرد، قرارداد آتی می گویند.

برای تضمین انجام تعهد طرفین، خریدار و فروشنده هرکدام باید مبلغی را نزد بورس کالا به ودیعه بگذارند.

برای مثال می توانیم کشاورزان و صنعتگرانی را در نظر بگیریم که همواره درگیر عدم اطمینان راجع به قیمت نهایی محصولات خود هستند و نمی دانند هنگامی که محصولشان آماده می شود، به چه قیمتی می توانند آن را بفروشند.

مثلاً کشاورزی که چندین تن گندم زیر کشت دارد و مبلغی را برای رسیدن به مرحله ی برداشت محصولش هزینه کرده است با خود حساب می کند که اگر تمامی محصول خود را به قیمت کلی مشخصی بفروشد می تواند سود خوبی کسب کند و راضی خواهد بود، اما تا وقتی که محصولش آماده نباشد، نمی تواند آن را به فروش برساند. بنابراین در زمان هایی مانند این، تضمین انجام تعهد طرفین می تواند بسیار مهم و یاری رسان در برقراری اعتماد متقابل و بالطبع معاملاتی به دور از حاشیه باشد. (1)

از آن سو نانوایی درجایی دیگر به این فکر می کند که برای ۶ ماه آینده نیاز به چندین تن گندم دارد و چه بهتر که همین الان ریسک بالا و پایین شدن قیمت را از بین ببرد. مخصوصاً اگر فکر کند که ممکن است براثر طوفان و سرما گندم ها ازبین بروند، کمیاب شوند و قیمت افزایش پیدا کند. پس الان برود گندم را بخرد، اما مسئله ی فضای لازم و مشکلات دیگر برای انبار کردن گندم ها را برای مدت این ۶ ماه چگونه می تواند برطرف کند؟

اگر این دو نفر باهم قراردادی ببندند مبنی بر اینکه ۶ ماه دیگر در اول بهار، کشاورز باید ۱۰۰۰ گونی گندم به نانوا تحویل دهد و نانوا هم مقداری از مبلغ قرارداد را پیش کشاورز بیعانه بگذارد، مشکل هر دو برطرف خواهد شد. قیمت گندم را طبق قیمت همان روز تنظیم می کنند و در صورت بالا رفتن قیمت کشاورز موظف است با همان قیمتی که تعهد داده است گندم ها را بفروشد و نانوا نیز در صورت پایین آمدن قیمت ها موظف است به تعهد خود بابت قیمت پایبند باشد.

این درواقع قراردادی آتی است که امروزه به شکل پیشرفته تری بین فروشندگان و خریداران بسته می شود و به منظور اطمینان از اینکه طرفین به تعهد خود پایبند خواهند ماند شخص ثالثی که همان سازمان بورس است به عنوان امین، مبلغی را به ودیعه نزد خود نگه می دارد که حدوداً ۱۰ درصد کل قیمت معامله است و اصطلاحاً به آن حاشیه گفته می شود. (2)

هدف اصلی و نقش و کاربرد بازار معاملات آتی چیست؟

معاملات آتی ابزار بسیار مناسبی برای مدیریت ریسک در معاملات است. اگر قیمت روز یک دارایی در بازار به گونه ای باشد که فروش به قیمت همان روز برای تولیدکننده و یا فروشنده منجر به سود شود اما پیش بینی می شود که در روزها و ماه های آینده به دلیل نوسانات قیمتی آن دارایی تولیدکننده و یا فروشنده در بازار دچار ضرر خواهد شد، بهترین راه برای رهایی از گرفتار آمدن در دام این نوسانات، بازار معاملات آتی است.

از طرفی خریدارانی وجود دارند که قصد خرید یک محصول و دارایی را دارند اما تمام نقدینگی لازم برای پرداخت هزینه ی معامله را ندارند، همین طور در صورت خودداری از انجام معامله ممکن است فرصت خرید به علت اتمام موجودی و عواملی ازاین دست در آینده برایشان فراهم نشود، پس بهترین راه برای این خریداران نیز معامله در بازار معاملات آتی است تا با پرداخت درصدی از هزینه ی کلی معامله خرید خود را قطعی نمایند و باقی کار به آینده موکول شود.

همچنین برای کارخانه ها یا شرکت هایی که لازم است به منظور برنامه ریزی و بودجه بندی از میزان خریدهای قطعی خود پیشاپیش اطلاع داشته باشند نیز بهترین گزینه، معامله در بازار معاملات آتی است.

پس هدف و نقش بازار معاملات آتی به طور عمده کاهش ریسک معاملات و دارایی های با نوسان قیمتی بسیار زیاد است. درواقع حاشیه ی امنیتی را برای فروشنده فراهم می آورد که مطمئن می شود توانسته است محصول خود را حداقل به قیمت تعیین شده در قرارداد آتی به فروش برساند و اگر قیمت پایین تر بیاید ضرر نخواهد کرد، از طرفی اگر قیمت محصول افزایش یابد این به سود خریدار نیز تمام می شود چون قبلاً توانسته است محصول را در قیمت پایین تری خریداری کند. (3)

چه افرادی در بازار معاملات آتی حضور دارند و چه معاملاتی در آن انجام می شود؟

در بازار معاملات آتی می توان دارایی هایی همچون:

تمامی کالاهای کشاورزی، مانند گندم، برنج، ذرت، قهوه، نوشیدنی های میوه ای و…

حیوانات، مانند گوسفند، گاو و ...

کالاهای صنعتی، مانند مس، روی، نفت، گاز و ...

فلزات گران بها، مانند طلا، نقره، پلاتینیوم

و هزاران دارایی دیگر را معامله کرد. بنابراین خریداران و فروشندگان این دارایی ها با شرایط ویژه ای در این بازارها به معامله می پردازند. ازجمله، همان طور که گفته شد، تولیدکنندگانی که به دنبال حاشیه ی امنیتی در مورد قیمت نوسانی محصول خود هستند، یا خریدارانی که نمی خواهند به دلیل نداشتن نقدینگی فرصت خرید را از دست بدهند و قصد دارند با پرداخت درصدی از مبلغ کلی دارایی موردنظرشان را خریداری کنند، و همچنین خریدارانی که پیش بینی می کنند قیمت دارایی موردنظرشان در آینده افزایش خواهد یافت و می خواهند با پرداخت دیرتر هزینه ی معامله به سود برسند.

همچنین این بازار برای مشاغلی که می خواهند از عرضه ی مداوم محصولات و خریداران اطمینان حاصل کنند سودمند است؛ مثلاً برای تنظیم قرارهایی تجاری که بر مبنای آن تولیدکننده ای مقدار مشخص ثابتی از محصول خود را به صورت دوره ای به فروشنده ارائه می دهد و در این مدت خریدار اطمینان دارد که محصول مورد نیازش را بدون افزایش قیمت خواهد خرید و تولیدکننده نیز می داند که چقدر از محصولش را باید آماده کند و تا چه حد فروش خواهد داشت.

به طورکلی می توان گفت فعالان این بازار به سه دسته تقسیم می شوند:

خریداران کالا

کسانی که به کالایی در آینده نیاز دارند و امروز در بازار آتی با قیمت معین، آن را پیش خرید می کنند. در این هنگام خریداران کالا، با پیش خرید این نوع کالا ها به دلیل جلوگیری از ضرر خود در آینده به نوعی سود خواهند برد.

فروشندگان کالا

کسانی که قصد دارند در آینده کالای خود را به فروش برسانند و امروز به قیمت معین برای زمان دلخواه در آینده آن را پیش فروش می کنند.

نوسان گیرها

کسانی که قصد خرید و فروش فیزیکی اصل کالا را ندارند بلکه می خواهند با پیش بینی درست روند قیمت کالا، سود سرشاری به دست آورند. (4)

ابزارهای بازار معاملات آتی کدم اند؟

بهترین نرم افزارها برای انجام معاملات در بازار معاملات آتی عبارتند از:

نرم افزار NinjaTrader، بهترین گزینه برای معامله گران فعال

نرم افزار Lightspeed، بهترین گزینه برای معامله گران سطح متوسط

نرم افزار Sierra Chart، بهترین گزینه برای معامله گران باتجربه

نرم افزار eSignal، بهترین گزینه برای شخصی سازی

نرم افزار Rithmic، بهترین پکیج پایه ای

چه عواملی بر بازار معاملات آتی تأثیرگذار است؟

به طورکلی عوامل تأثیرگذار بر بازارهای معاملات آتی را می توانیم به چهار دسته ی عمده تقسیم بندی کنیم:

شاخص های اقتصادی

سیاست های دولتی

تحولات فناوری

رویدادهای طبیعی

شاخص های اقتصادی شامل تورم، نرخ بهره، نرخ معاملات ازجمله عوامل تأثیرگذار بر بازارهای معاملات آتی هستند.

همچنین سیاست های دولتی شامل تصمیمات اثرگذار بر میزان واردات و صادرات، مالیات و سهمیه ی تجارت خارجی از دیگر عوامل تأثیرگذار بر بازارهای معاملات آتی هستند.

رویدادهای طبیعی نیز همچون تغییرات خاص شرایط آب و هوایی، بیماری و اپیدمی ها به نوبه ی خود بر بازارهای معاملات آتی تأثیر خواهند گذاشت.

هرکدام از این موارد به گونه ای بر قیمت دارایی های مختلف تأثیر می گذارند و موجب کاهش یا افزایش قیمت ها خواهند شد. (4)

مزایا و راهکارهای بهبود توسعه ی بازار معاملات آتی کدم اند؟

ازآنجاکه این بازار منافع خریدار و فروشنده کالا را تأمین کرده و فرصت کسب سود را برای نوسان گیران نیز فراهم می کند، طرفداران زیادی در سطح جهان دارد. از مزایای بازارهای معاملات آتی، فرصت طولانی تر برای انجام معامله در این بازارهاست. عموماً معاملات در این بازارها در ۲۴ ساعت شبانه روز و در هفت روز هفته انجام می گیرد.

حضور مداوم خریداران و فروشندگان در این بازار تضمین می کند که همواره می توانید سفارش خود را ثبت نمایید و سریع تر معامله ی خود را انجام دهید. همچنین این امر موجب می شود تا این بازار، تغییرات شدید ناگهانی در قیمت نداشته باشد و حتی یک سفارش پرحجم نیز به سرعت انجام شود و تأثیر عمده ای بر قیمت باقی اجناس نگذارد.

از دیگر مزایای این بازار می توان به معافیت مالیاتی، تخصیص سود بانکی به مبلغی که در حساب مشتری موجود است، امکان برداشت یک روزه ی موجودی از حساب، کارمزدهای بسیار پایین، واریز روزانه سود و زیان به حساب مشتری و امکان خرید و فروش نامحدود در روز معاملاتی اشاره کرد.

بازار معاملات آتی به رونق اقتصاد کمک زیادی می کند. زیرا هم تولیدکننده و هم مصرف کننده، می توانند ریسک معاملات خود را کاهش دهند و هم کسانی که مایل هستند با ریسک بالاتر سودهای کلان کسب کنند، می توانند با معاملات قانونی و مطمئن به هدف خود برسند.

در راستای بهبود توسعه ی بازارهای آتی، شرکت های کارگزاری می توانند سازوکاری را فراهم کنند تا مردم با مزایای این بازارها و ابزارهای کاربردی برای استفاده از آن ها آشنا شوند و معاملاتی با ریسک کمتر و بازدهی بیشتر را در بازار سهام داشته باشند. با افزایش میزان فرهنگ سازی و گسترش آگاهی مردم در این زمینه از سوی شرکت ها و نهادهای مربوطه می توان شاهد رونق روزافزون این بازار بود و بدین وسیله زیرساخت های تولیدی را تقویت نمود، زیرا هنگامی که تولیدکنندگان از سودآوری نسبی فعالیت خود اطمینان داشته باشند، در زمینهی شغلی خود موفق تر عمل خواهند نمود و افزایش میزان تولیدات نیز به نوبه ی خود به چرخه ی اقتصاد کمک خواهد کرد. (5)

جمع بندی و نتیجه گیری

در این مقاله توضیحاتی را در رابطه با بازار معاملات آتی ارائه دادیم و کاربرد، نقش، هدف و مزایای این بازارها را بررسی کردیم و همچنین ابزارهایی برای انجام معامله در این بازار به شما معرفی کردیم. این بازار دارای مزایای بسیاری است که باعث جذابیت آن ها برای همه سرمایه گذاران می شود. با این حال، قراردادهایی با حجم بالا می توانند موجب آسیب پذیری سرمایه گذار در برابر زیان های سنگین شوند.

بنابراین، قبل از انجام معامله در بازارهای معاملات آتی، باید تحلیل هایی با دقت لازم صورت گیرد و معامله گر باید هم متوجه مزایای آن باشد و هم خطرات آن.

هم اکنون بزرگ ترین بازار معاملات آتی، بازارهای شیکاگو و لندن هستند. همه روزه میلیاردها دلار پول در این بازار جابه جا می شود و افراد زیادی به واسطه ی آن به ثروت می رسند.

پی نوشتها