آشنایی با اصول کیفی و انواع آن در تحلیل بنیادی بورس

در دنیای بورس، برای آنکه افراد بدانند چه زمانی نیاز به خرید و فروش سهام، اوراق بهادار یا سایر ارزش ها دارند از علم تحلیل بنیادی استفاده می کنند. تحلیل بنیادی بر دو اصل، یعنی اصول کمی و اصول کیفی استوار است. اصول کمی که همانطور که از نامش پیداست با ارقام و اعداد و روابط ریاضی سروکار دارد؛ اما اصول کیفی موضوعی فراتر از این متر و معیارهای ریاضیات است و نیازمند ظرافت و دقت عملی است که ماهر شدن در آن سبب موفقیت افراد در دنیای بورس می شود.

سه‌شنبه، 1 مهر 1399

تخمین زمان مطالعه:

نویسنده : تحریریه راسخون

موارد بیشتر برای شما

اصول کیفی و انواع آن در تحلیل بنیادی بورس

احتمالا بسیاری از شما علاقه مندان یا فعالانِ حوزه بورس؛ با علم تحلیل بنیادی، آشنا هستید. درواقع برخی از شما حتی اگر درباره این علم، اطلاعات کاربردی زیادی نداشته باشید، احتمالا به خوبی می دانید که تحلیل بنیادی، علمی است که افراد با استفاده از آن قادر به تحلیل سهام و اوراق بازار بورس هستند.

اما در کنار تمام تعاریف و مفاهیم مربوط به این حوزه، لازم است بدانیم که یک تحلیل گر بنیادی، وجوه مختلف شرکت، سازمان، سهام یا آنچه که قصد تحلیلش را دارد، به دو دسته کیفی و کمی تقسیم می کند. درواقع او با اینکار، اصول آنچه که قصد تحلیلش را دارد به دو قسمت مجزا تقسیم کرده است، از این رو این دو اصل را اصول کمی و اصول کیفی می نامد.

همانطور که از نام اصول کمی در تحلیل بنیادی مشخص است، انتظار می رود که تحلیلگر، طی این اصول کمی، با اعداد، ترازنامه ها و صورت حساب ها سروکار داشته باشد. اما موارد دیگری نیز وجود دارند که بر روی نتیجه و روند یک فرآیند تاثیر می گذارند. مواردی مانند بیزینس مدل یا چگونگی چیدمان استراتژی ها، نحوه انجام فرآیندها و یا حتی نحوه و کیفیت مدیریت سازمان، سهام یا سرمایه. بررسی این موارد در حیطه اصول کیفی تحلیل بنیادی قرار می گیرد.

در این مقاله قصد داریم شما را با مفهوم اصول کیفی در تحلیل بنیادی بورس بیشتر آشنا کرده و انواع آن را معرفی کنیم.

منظور از اصول کیفی در تحلیل بنیادی چیست؟

برای ارائه یک تعریف قابل درک از اصول کیفی، بیایید مفهوم آن را در مقابل مفهوم اصول کمی مورد بررسی قرار دهیم. اصول کمی، همانطور که از نامش پیداست، روشی است که طی آن به کمک ریاضیات، مدل های آماری، استانداردها و مطالعات، رفتار یک موضوع خاص را مورد تحلیل قرار می دهیم. به واسطه این نوع تحلیل، قادر هستیم رفتار آن موضوع خاص را در گذشته و حال مورد بررسی قرار داده و آنچه در آینده برایش رخ می دهد را پیش بینی کنیم تا در صورت لزوم، تغییرات و اقدامات لازم را جهت مورد رضایت بودن پیش آمدهای آینده بر روی آن موضوع خاص اعمال نماییم.

این یک تعریف تئوری کلی از مفهوم اصول کمی بود. حال اگر همین اصول کیفی در حوزه ای مانند بورس لحاظ شود؛ در واقع به واسطه آن تحلیلگران قادر به شناسایی فرصت ها و نقاط خطرناک از نظر سرمایه گذاری هستند و می توانند دریابند که چه زمانی اوراق بهادار یا سهامی را خرید و فروش کنند تا با سود یا در مواقع پر ریسک، ضرر کمتری مواجه شوند. (1)

حال که نگاهی به تعریف و مفهوم اصول کمی انداختیم، با یک زمینه ذهنی آماده تر قادر هستیم به سراغ تعریف مفهوم اصول کیفی رفته و درباره آن مطالعه کنیم.

می توان گفت، اصول کیفی در تحلیل بنیادی، به نوعی برگرفته از قضاوتی ذهنی درباره یک کسب وکار است. درواقع زمانی که قرار است بدون استفاده از اعداد و ارقام، بدون مشاهده و بررسی نرخ ها و قیمت ها و بدون استفاده از فرمول ها و روابط ریاضی، دست به تحلیل یک کسب وکار، ارزش ها و سهام آن بزنیم؛ هر اقدامی که برای رسیدن به یک تحلیل اصولی و قابل دفاع انجام می دهیم؛ در حیطه تحلیل اصول کیفی قرار دارد.

پس به این ترتیب می توان گفت فرق بین اصول کیفی و اصول کمی، مانند فرق میان انسان و شعور ساخته دست انسان است. درواقع زمانی که قصد داریم موضوعی را با استفاده از اصول کیفی مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم، از حواس انسانی خود کمک می‎گیریم.

برای مثال زمانی که به عنوان یک تحلیلگر کیفی بنیادی، قصد داریم یک کسب وکار، ارزش سهام و اوراق و آینده آن را مورد بررسی قرار دهیکم؛ به روابط بین کارکنان، روابط بین مدیران، روابط بین سهامداران و نحوه مدیریت و عملکرد پرسنل نگاه می کنیم و بر اساس شعور انسانی و حواس ذاتی خود قضاوت می کنیم که آنچه در حال وقوع است چیست و آنچه با این روند در آینده اتفاق خواهد افتاد چیست. پس به عبارت کلی تر، ایده اصلی در اصول کمی، اندازه گیری است؛ اما ایده اصلی در اصول کیفی، فهمیدن معنای آن اندازه گیری است. (2)

تحلیل بنیادی کیفی، منجر به تشخیص چه مواردی می شود؟

درواقع آنچه که به واسطه تحلیل بنیادی کیفی حاصل می شود، دست یابی فرد به شناخت فرصت ها و آگاهی او از واکنشات درستی است که می بایست نسبت به موقعیت های پیش رو از خود نشان دهد.

تحلیلگر با استفاده از روش تحلیل بنیادی کیفی، نوع و نحوه مدیریت شرکت، ارزش سهام و اوراق نسبت به استانداردها و عوامل تاثیرگذار بر روی آن ها و همچنین نزدیک یا دور بودن شرکت به چشم اندازهای از پیش تعیین شده اش را به دقت بررسی می کند. پس در نتیجه نقاط مناسب برای سرمایه گذاری را شناسایی می کند و متوجه می شود که این نقاط در آینده با پیشرفت و افزایش میزان ارزشمندی مواجه می شوند.

سپس می تواند تشخیص دهد که آیا باید سهام یا اوراقی را به منظور جلوگیری از بروز ضرر مالی، بفروشد یا بهتر است که اندکی بیشتر دست نگه دارد. پس همانطور که می بینید، داشتن دانش تحلیل بنیادی و آگاهی کامل از علم تحلیل کیفی، یکی از لازمه های سرمایه گذاری است. (3)

آشنایی با انواع اصول کیفی

همانطور که در توضیحات پیرامون مفهوم اصول کیفی به صورت مختصر اشاره شد، این نوع تحلیل را می‎ توان در وجوه و ابعاد مختلف شرکت مورد بررسی قرار داد. درواقع اصول کیفی انواع مختلفی دارد که در این بخش تعدادی از رایج ترین و کارآمدترین آن ها را توضیح می دهیم.

اصول کیفی بیزینس مدل یا همان مدل کسب وکار

در این نوع تحلیل، درواقع قصد بر آن است که بیزینس مدل یعنی اساسی ترین پایه ای که کسب وکار بر روی آن استوار است را مورد بررسی قرار دهیم. از این رو برای آنکه بتوانیم در تحلیل این بخش موفق عمل کنیم لازم است به سوالاتی پیرامون این وجه از کسب وکار، پاسخ دهیم.

مثلا از خود می پرسیم:

این کمپانی دقیقا چه کاری انجام می دهد؟

با جوابی که به این پرسش می دهیم، می توانیم دریابیم که برای مثال اگر این کسب وکار به قصد فروش غذای فست فود تاسیس شده است، آیا واقعا از این راه پول سازی می کند؟ یا اینکه در حال درآمدزایی از طریق فروش حق امتیازات و سهام های خرد است؟

مزیت های رقابتی

احتمالا شما هم به عنوان یکی از علاقه مندان حوزه سرمایه گذاری و یا یکی از فعالان آن، به خوبی می‎دانید که موفقیت بلند مدت یک کسب وکار در گرو مزیت های رقابتی است که توانسته در بازار هدفش ایجاد نماید. لذا به عنوان یک تحلیلگر کیفی باید این امر را مورد تحلیل و بررسی قرار دهید تا ببینید کمپانی مدنظر شما تا چه حد قدرت مقابله با رقبای خود در بازار را دارد و تا چه اندازه در بین مخاطبینش ماندگار خواهد بود.

برخی از کارشناسان و تحلیلگران حوزه سرمایه گذاری بر این باورند که مدیریت یک کمپانی، بیشترین و مهمترین اصل برای شناسایی یک کسب وکار جهت سرمایه گذاری در آن است. آن ها معتقدند که حتی بهترین بیزینس مدل ها، زمانی که مدیرانی لایق و شایسته برای اجرا نداشته باشند، محکوم به شکست هستند.

اکنون ممکن است از خود بپرسید، به عنوان یک تحلیلگر اصول کیفی، چه طور ممکن است بتوانید از نزدیک و در سطحی قابل بررسی، به مدیریت یک کسب‌وکار دسترسی پیدا کرده و آن را واقعا آنطور که هست مورد بررسی قرار دهید؟ برای این امر می توان به سایت و شبکه های اجتماعی آن کسب‌وکار مراجعه و در صورت امکان، رزومه کارکنان ارشد آن را مورد مطالعه قرار داد و نحوه عملکرد آن ها را در کمپانی سنجید. آیا آن ها سهام خود را از سود کمپانی یا آنچه که در آن شریک هستند، دریافت کرده اند؟

حاکمیت شرکتی

برخی اوقات ممکن است شما با شرکتی روبه رو باشید که مالکان آن شخص یا اشخاصی دیگر باشند و مدیران آن نیز افرادی دیگر. درواقع در این گونه کسب وکارها، مدیریت شرکت و امور مربوط به آن برعهده فرد یا افرادی به جز مالک یا مالکین آن شرکت است. در این گونه کسب وکارها گاها مشکلاتی نظیر اختلاف نظر بین مالک و مدیر به وجود می آید. یا حتی گاهی ممکن است مدیر، صلاحیت مدیریت امور را نداشته باشد یا امتیازاتی را برای خود در نظر بگیرد که از نظر منطقی و حقوقی جایز نباشد.

بنابراین به عنوان یک تحلیلگر کیفی، در زمان مواجه با حاکمیت شرکتی، حتما مواردی مانند نوع ارتباط میان مالک و مدیر، میزان احترام آن ها به یکدیگر و به قوانین و همچنین میزان شفاف بودن تعاملات حقوقی آن ها را مورد بررسی قرار دهید. (4)

مثال هایی برای درک بهتر اصول کیفی در تحلیل بنیادی و تفاوت آن با اصول کمی

بیایید با نگاهی به مثال های حقیقی در طول تاریخ جهان، بهتر از قبل متوجه نگاهی که اصول کیفی به مسائل دارد، شویم. برای مثال همه دانشگاه های جهان استانداردهایی برای پذیرش دانشجو دارند. استاندارهایی مانند ضریب هوشی، نمرات دوران دبیرستان، مدال ها و دست آوردهای علمی تحصیلی، محدودیت سنی و نمرات آزمون های ورودی و مواردی از این دست که همگی از جنس اعداد و ارقام هستند. پس زمانی که یک دانشجو قصد ورود به دانشگاه را دارد، مدیران و اساتید او را بر اساس آن استانداردهای مذکور که همگی ریشه کمی داشتند، مورد بررسی قرار می دهند.

اما آیا می توان تمام افراد موفق دنیا را بر اساس معیارهای کمی که دانشگاه آن ها را تعیین کرده است، پیش بینی کرد؟ آیا می توان تنها با استناد به نمرات، ضریب هوشی، مدال ها و جوایز و سن وسال شخصی، دریافت که او در چندسال آینده در گروه افراد موفق و شاید مشهور جامعه قرار می گیرد یا خیر؟ اگر پاسخ شما به این سوالات مثبت است، بد نیست شما را به یاد وجود افرادی مانند، مارک زاکربرگ، انیشتین، ادیسون و استیو جابز بیندازیم.

افرادی که هر کدام در مقاطع تحصیلی مختلف تنها به دلیل آنکه با نگاه اصول کمی مورد قبول و پذیرش فضای تحصیل جامعه شان نبودند، از آن طرد شدند. پس می بینیم که نگاهی دیگر برای بررسی و تحلیل موارد وجود دارد که سبب می شود فراتر از اصول کمی رفته و از منظر حواس انسانی روابط و اتفاقات را نگاه کرده و مورد تحلیل قرار دهیم.

مثال دیگری که با اصول کیفی قابل توجیح هستند اما اصول کمی آن ها را رد می کند؛ رستوران مک دونالد است. از نظر کمی استانداردهایی برای رسیدن به موفقیت و کسب درآمد یک رستوران وجود دارد که همه ما کم و بیش با آن ها آشنا هستیم. مثلا متراژ رستوران، قیمت مواد اولیه، قیمت نهایی غذاها برای مصرف کننده، تعداد میزها و صندلی ها، سن و سال موسسان آن رستوران و مواردی از این دست که همگی از جنس اعداد، ارقام و منطق های ریاضی هستند.

حال آنکه مک دونالد با موسسانی بسیار کم سن وسال با ارائه تنها دو مدل غذا در اولین سال های کاری خود و با رستوران به متراژ بسیار پایین، در مکانی غیرقابل باور توانست به نامی مشهور که این روزها مثالی برای بیان بیزینس استوری های موفق جهان است، تبدیل شود. (2)

به عنوان یک فعال بورس و تحلیلگر بنیادی به یاد داشته باشید

دنیای بورس علیرغم آنکه سراسر حساب های مالی، اوراق بهادار، سهام، اعداد و ارقام و ریاضیات است؛ اما برای آنکه به درستی درک و پیش بینی شود نیاز به تحلیل اصول کیفی دارد و اصول کمی قادر نیست به تنهایی تمام رفتار های آن را تحلیل نماید. اگر شخصی را می شناسید که در بازار بورس، موفق ظاهر شده است، بدون شک، او از تحلیلگران بنیادی است که علاوه بر اصول کمی، به اصول کیفی نیز واقف است و بسیار ماهرانه از آن استفاده می کند.

پی نوشتها