صورت های مالی چیست؟ آشنایی با انواع صورت های مالی

برای تحلیل و ارزیابی فعالیت های مالی شرکتی که در خرید و فروش سهام و معاملات آن شرکت می کنید، احتیاج به گزارشاتی دارید که بر اساس استانداردها و اصول حسابداری تهیه و تولید شده باشند. صورت های مالی نامی است که بر این گزارشات گذاشته شده است. این صورت ها انواعی دارند که هر کدام اطلاعاتی متفاوت و ارزشمند در رابطه با حساب های آن شرکت و یا سازمان مذکور به ما می دهند. با تجزیه و تحلیل این گزارشات می توان از اطلاعات کلی و جزئی حساب ها و مسائل مالی شرکت با خبر شد.

سه‌شنبه، 1 مهر 1399

تخمین زمان مطالعه:

نویسنده : تحریریه راسخون

موارد بیشتر برای شما

صورت های مالی

تمام شرکت های خصوصی و یا نیمه خصوصی، باید نتایج فعالیت های خود در یک دوره زمانی خاص را به صورت گزارش هایی ارائه دهند. این گزارش ها که دارای چارچوب و شکلی خاص هستند، صورت های مالی نام دارند. به طور خلاصه می توان گفت صورت های مالی گزارش های استانداردی از وضعیت مالی شرکت در یک دوره مشخص هستند. این صورت ها باید توسط اصول حسابداری و استانداردهایی مشخص تهیه بشوند.

در واقع باید به گونه ای باشند که دقیق ترین و کامل ترین اطلاعات را در رابطه با آن شرکت خاص ارائه بدهند. این گزارشات که درون سازمانی و یا برون سازمانی هستند، تمامی جزئیات فعالیت های اقتصادی آن سازمان و یا واحد اقتصادی که شامل، سود و زیان، هزینه ها، حقوق صاحبان سهام و.. است را در بر دارند. (1)

شرکت هایی که در بورس هستند و افراد مختلف در خرید و فروش سهام آن ها مشارکت می کنند نیز از این تعاریف مستثنی نیستند. آن ها باید صورت های مالی خود را تهیه کرده و ارائه دهند تا کلیه سهام داران و سرمایه گذاران از وضعیت مالی و نحوه فعالیت شرکت با خبر باشند. پس می توان به طور کلی گفت هدف از تهیه و آماده سازی صورت ها یا گزارش های مالی، ارائه اطلاعات خلاصه شده و طبقه بندی شده از وضعیت شرکت یا سازمان است؛ آن هم به گونه ای که برای سهام داران و اعضا قابل استفاده و سودمند باشد.

بنابراین آن ها می توانند از آن برای اتخاذ تصمیم های اقتصادی خود و ارزیابی ها استفاده کنند. استاندارد هایی که تهیه این گزارشات باید براساس آن ها باشد، توسط دولت تدوین و ابلاغ می شوند. اما چه کسی این صورت ها را تهیه می کند؟ صورت های مالی شرکت ها توسط گروه حسابرسی درون سازمانی یا برون سازمانی تهیه و ارائه می شوند.

در حسابرسی این صورت ها تمامی خطاها و اشکالات سهوی و یا عمدی شناسایی شده و جهت جلوگیری از هرگونه فساد مالی، شفاف سازی می شود. حال آن چه ما در اینجا به شما ارائه می دهیم، انواع این صورت های مالی و تعریف مختصری از هر کدام است؛ پس در ادامه با ما باشید. (2)

انواع صورت های مالی کدامند؟

به طور کلی شش نوع صورت مالی وجود دارد که چهار نوع از آن ها را صورت های مالی اساسی می نامند.

1.ترازنامه

2.صورتحساب سود و زیان انباشته

3.صورت حساب گردش سود و زیان جامع

4.صورت گردش وجوه نقد(cash flow statement)

5.صورت مالی میان دوره ای

6.صورت سرمایه

توجه داشته باشید که شماره یک تا چهار، از نوع اساسی هستند.

ترازنامه

این صورت مالی دارای سه عنصر دارایی، بدهی و حقوق صاحبان سرمایه است. در تعریف ترازنامه می توان گفت که وضعیت مالی یک واحد تجاری را در مدت زمانی مشخص نشان می دهد. با توجه به ترازنامه یک واحد تجاری و یا یک شرکت می توان از میزان بدهی، سرمایه و دارایی آن با خبر شد.

در این صورت مالی می توان گفت دارایی عبارت است از آن چه که شرکت از مبادلات گذشته به دست آورده است و در آینده از آن ها نفع اقتصادی خواهد برد تعریف کرد. بدهی نیز وجهی است که بر اساس تعهدات گذشته باید در آینده خرج شود و باعث کاهش منابع اقتصادی شرکت می شود.

همچنین حقوق صاحبان سهام نیز تفاوت بین دارایی ها و بدهی ها محسوب می‌شود. در واقع می توان از حقوق صاحبان سهام به عنوان دارایی های خالص نام برد؛ نام دیگر حقوق صاحبان سهام، حقوق مالکانه هست.

صورت سود و زیان

از طریق این صورت مشخص می شود که یک شرکت یا یک واحد تجاری در یک دوره مشخص زمانی چه مقدار درآمد، هزینه، سود و زیان داشته است. نام های دیگری از جمله صورت عملیات شرکت، یا صورت درآمدها بر این صورت مالی تعلق گرفته است. بر اساس این گزارش، برای به دست آورن و محاسبه سود هر دوره باید هزینه های هر دوره از درآمد های همان دوره کسر شود. این صورت مالی گزارشی است که سرمایه گذاران اساساً از آن برای ارزشیابی استفاده می کنند.

صورت سود و زیان جامع

در این صورت همان طور که از نام آن بر می آید، کلیات تغییرات افزایشی و یا کاهشی، چه آن ها که تحقق یافته اند و چه تحقق نیافته ها، در طی یک دوره مالی مشخص، تعیین می شوند. این صورت نشان دهنده ی دو مورد زیر است.

سود یا زیان خالص دوره طبق صورت سود و زیان

سایر درآمدها و هزینه های شناسایی شده به تفکیک

صورت جریان وجه نقد

در یک دوره زمانی مشخص در یک شرکت یا یک واحد تجاری، فعالیت های عملیاتی، سرمایه گذاری و تأمین مالی مختلفی رخ می دهد. این فعالیت ها باعث به وجود آوردن تغییراتی در وجه نقد شرکت می شوند که گزارشی که شامل این تغییرات باشد را صورت مالی جریان وجه نقد می گویند. این فعالیت ها بدین گونه تعریف می شوند:

-فعالیت های عملیاتی

این ها به فعالیت های اصلی درآمد شرکت مرتبط هستند. در واقع مبادلات و رویداد های اقتصادی اثراتی دارند که جریان ها نقدی ناشی از فعالیت های عملیاتی را موجب می شوند و آن ها در تعیین سود عملیاتی لحاظ می شوند. نکته ی دیگر اینکه این فعالیت ها مربوط به دارایی های جاری و بدهی های جاری هستند.

-فعالیت های سرمایه گذاری

این فعالیت ها شامل اعطای وام و وصولی های اقساط آن، خرید و فروش دارایی های ثابتی که انتظار می رود سال ها برای شرکت درآمد کسب نمایند و خرید و فروش اوراق بهادار است؛ این فعالیت ها مربوط به دارایی های غیر جاری هستند.

-فعالیت های تامین مالی

این فعالیت ها نیز شامل قرض وجه نقد از اعتبار دهندگان و بازگشت مبالغ قرض شده و دریافت منابع از مالکان و بازپرداخت سرمایه گذاری آن ها است. به بیان دیگر آن ها مربوط به بدهی های غیر جاری و حقوق صاحبان سهام اند. (3)

حال اطلاعاتی که از این گزارش ها می توان به دست آورد عبارتند از:

اطلاعاتی درباره دریافتی ها و پرداختی های نقدی شرکت در طول دوره مالی

اطلاعاتی درباره فعالیت های عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی شرکت

درک تاثیر حسابداری تعهدی بر جریان های نقدی.

به طور کلی تحلیل گران با استفاده از اطلاعاتی که از صورت جریان وجه نقد به دست می آورند، می توانند نقدینگی شرکت، توانایی ایفای تعهدات و انعطاف پذیری مالی را ارزیابی کنند. (3)

اطلاعات پیوست چیست؟

اطلاعات پیوست یا همان یادداشت های توضیحی، یک بخش مهم و جدا نشدنی از صورت های مالی هستند. این اطلاعات منابع ارزنده ای در مورد این گزارش ها به شمار می روند. یکی از ویژگی هایی که صورت های مالی دارند، خلاصه بودن آن هاست. بدان معنا که فرد با یک نگاه اجمالی به هر کدام از این صورت ها می تواند اطلاعاتی کلی در مورد آن شرکت یا سازمان به دست بیاورد.

اما ممکن است مخاطب به اطلاعات کلی احتیاجی نداشته باشد و بخواهد از جزئی ترین مبالغ و حساب ها نیز آگاهی پیدا کند. این جاست که یادداشت های توضیحی به کمک او می آیند. برای مثال اگر در یکی از صورت ها به مبلغی اشاره شده باشد، در یادداشت های توضیحی می توان فهمید که چه میزان از این مبلغ در حساب های بانکی و در کدام بانک ها قرار دارد. برای تهیه یک سری از یادداشت های توضیحی باید در نظر داشت که موارد زیر در آن ها باید گنجاده شوند.

در آن ها ذکر شده باشد که صورت های مالی بر اساس استانداردهای حسابداری تهیه و تولید شده اند.

ذکر رویه های حسابداری که در خصوص معاملات و رویداد های با اهمیت اعمال شده اند.

مواردی را ذکر کنند که در قسمت های دیگر صورت های مالی آورده نشده اند اما بیان آن ها طبق استاندارد ها الزامی ست.

ذکر تمامی مواردی که در جهت هر چه روشن تر کردن مفهوم برای مخاطب ضروری است.

بنابراین در این اطلاعات پیوست، تمامی جزئیات صورت های مالی اساسی تشریح شده و همچنین اطلاعات دیگری از قبیل بدهی‎ های احتمالی و تعهدات نیز در آن وجود دارند. (2) و (3)

ویژگی های صورت های مالی

حال که به صورت مختصر و مقدماتی با انواع صورت های مالی و کاربرد هر کدام از آن ها آشنا شده اید، بد نیست که از چندی از ویژگی های آن ها نیز با خبر باشید. این صورت ها عمدتاً دارای ویژگی های زیر هستند:

به صورت کاملاً منصفانه ارائه می شوند.

آن ها بر مبنای تعهدی حسابداری هستند. در مبنای تعهدی معاملات در زمان وقوع آن ها شناسایی شده و در اسناد و مدارک حسابداری ثبت می شوند و بعد از آن در صورت های مالی دوره های مربوطه انعکاس می یابند.

این صورت ها بر اساس این فرض تهیه می شوند که شرکت یا سازمان به فعالیت خود ادامه خواهد داد؛ مگر اینکه مدیریت آن بخواهد و یا مجبور شود آن را منحل کند.

بین دوره ها، یکنواختی وجود دارد.

صورت های مالی بدون هیچ گونه تحریف، حذف و سانسور هستند. زیرا هر گونه تغییر می تواند بر تصمیمات استفاده کننده از این صورت ها تأثیر بگذارد.

این صورت ها دارای اطلاعاتی هستند که می توان عمل مقایسه با دوره های پیشین را انجام داد. (3)

نمونه هایی از استفاده از صورت های مالی

حال در اینجا چند نمونه از استفاده از این صورت های مالی در تجزیه و تحلیل های مختلف را می آوریم تا هرچه بیش تر مورد استفاده این گزارشات برای شما روشن شود.

1.استفاده از آن ها در بررسی نسبت های نقدینگی، ارزیابی و بررسی میزان توان مالی شرکت در بازپرداخت بدهی های کوتاه مدت و بازپرداخت تسهیلات مالی دریافتی.

2.می توان با استفاده از این صورت ها، استفاده بهینه از دارایی های ثابت و منابع سرمایه ای شرکت را بررسی کرد.

3.وضعیت ساختار سرمایه و ساختار منابع انسانی با تحلیل صورت های مالی مشخص می شود.

4.ارزیابی پروژه ها و طرح های در دست اجرا با تجزیه و تحلیل این گزارشات امکان پذیر است.

5.با بررسی این گزارشات می توان مشخص کرد که میزان توان و قدرت واحد تجاری در جذب مشتریان جدید و حفظ مشتریان قدیم چقدر است.

6.اقلام هزینه و بهای تمام شده کالای ساخته شده و فروش رفته با توجه به این گزارشات تجزیه و تحلیل می شود.

7.نسبت های عملیات را با استفاده از این صورت ها می توان بررسی کرد. بدین معنا که فرآیند گردش کالا و تولید آن را از هنگام تأمین مواد اولیه، تولید آن، فروش و در انتها نقد شوندگی را می توان تجزیه و تحلیل کرد.

جمع بندی و نتیجه گیری

آن چه در اینجا به آن پرداختیم یک توضیح مختصر از صورت های مالی بود. اینگونه بیان کردیم که این صورت ها در واقع گزارش هایی هستند که بر اساس اصول و استاندارهایی ملی یا بین المللی تهیه می شوند.

شرکت ها یا سازمان های مختلف این صورت ها را در بخش حسابداری خود تهیه کرده و سهام داران و سرمایه گذاران از طریق آن ها می توانند اطلاعات جزئی و کلی در مورد همه ی حساب های آن شرکت به دست بیاورند. انواع مختلف این گزارشات را برشمردیم و تعریفی مختصر از هر کدام ارائه دادیم.

در انتها از ویژگی های این صورت های مالی نیز سخن به میان آوردیم. امید داریم که از این محتوا اطلاعاتی سودمند در این زمینه کسب کرده باشید.

پی نوشتها