ایران با برخورداری از میراث بیداری تاریخی دیرپا و آگاهی فرهنگی نسبت به هویت خود، به عصر ملت‌سازی و ناسیونالیسم قرن نوزدهم پای گذاشت. اندیشه‌های جدید غربی (که از قرن هجدهم در غرب گسترش یافته بودند)، با...

همان‌طور که می‌دانیم ادیان جهانی، به طور کلی و در بسیاری از موارد، احساست و عواطف قومی را تشویق نمی‌کنند، چنان که اسلام تقسیم امت به «قبایل و شعوب» یا «عرب و عجم» را فقط برای شناسایی آن‌ها دانسته و میران...

اهمیت تاریخ‌نگاری و جغرافیای تاریخی محدود به استفاده‌ی مکرر از «ایران» و واژه‌های مربوط به آن و حتی تأکید دوباره بر واژه‌ی ایران‌زمین و بازیابی آن نیست. اهمیت این دوره به دلیل بازسازی دوره‌بندی چهار مرحله‌ای...

مهم‌ترین تحولی که در بازسازی پهنه‌ی جغرافیای تاریخی ایران در دوران ایلخانان پدید آمد. بنیان نهادن آگاهی فضایی از ایران‌زمین به منزله‌ی یک مجموعه‌ی کامل جغرافیایی بود که شامل ایالت‌ها و ولایت‌های گوناگونی...

تاریخ ایران در قرن هفتم شاهد دگرگونی‌های بزرگی بود که با ایلغار چنگیزخان در سال 616ق. به ماوراءالنهر، خوارزم و خراسان، که آبادترین مناطق آسیای میانه و ایران بود، آغاز شد و مغولان در فاصله‌ی چند سال با...

هویت ایرانی در زمان سلجوقیان وارد دوره‌ای از تغییرات پیچیده شد که پیامدهای درهم یا مختلطی نیز در پی داشت. در این دوران، سقوط حماسه‌ی ایرانی و کاربرد کم‌تر واژه‌ی «ایران» در شعر و تاریخ‌نگاری فارسی با شکوفایی...

در اوایل سلسله‌ی غزنوی، که بیانگر آغاز سلطه‌ی ترکان است، زندگی فرهنگی و سنت ادبی سامانیان ادامه پیدا کرد. نخستین شاهان غزنوی، که با عنوان غلام یا سربازان برده در دستگاه نظامی سامانی پرورش یافته بودند،...

حمله‌ی اعراب به ایران، فروپاشی ساسانیان و برآمدن اسلام پایه‌های همبستگی سیاسی و دینی هویت ایرانی را سست می‌کند و یکپارچگی آن را برهم می‌زند. حکومت جهانی اسلام جای حکومت قومی و شبه ملّی ایرانی را می‌گیرد...

هدف من در این پژوهش طرح این استدلال است که ایده‌ی ایران همچون یک کیان ملّی- یعنی کشوری با یک هویت زبانی، سیاسی و قومی- در دوره‌ی اوستایی شکل گرفت و به طور غیررسمی به وجود خود ادامه داد تا اردشیر بابکان،...

حضور ایده‌ی ایران به منزله‌ی یک واقعیت مذهبی، فرهنگی و قومی به پایان قرن ششم پیش از میلاد بازمی‌گردد. اما نخستین بار در دهه‌ی دوم قرن سوم پیش از میلاد است که به واژه‌ی «ایران» همچون یک «اندیشه‌ی سیاسی»...