می دانیم كه بعضی از فعل‌هایی كه بر انجام شدن كاری دلالت دارند، جمله‌های دوبخشی می‌سازند: علی آمد. پروین رفت. این گونه فعل‌ها را كه تنها به نهادِ فاعل نیاز دارند، «فعل ناگذر» می‌گویند.

بعضی‌ها وقتی دو جمله با «و» همپایه می‌شود، به جای آن كه فعل هر دو جمله را به صورت كامل بیاورند، فعل جمله‌ی اول را به صورت صفت مفعولی می‌آورند، و به جای آن كه بنویسند: روزها به كارخانه می‌روم، و در آنجا...

گاهی دو یا چند جمله پشت سر هم می‌آیند، و با كمك یكی از پیوندهای همپایگی با هم همپایه می‌شوند: تو خوب می‌نویسی، ولی من بهتر از تو می‌نویسم.

در زبان عربی برای ساختن صفت نسبی از اسم، «ـ یّ» به اسم می‌افزایند: عراقیّ، مصریّ. در فارسی، برای ساختن صفت نسبی «ـ ی» بدون تشدید به اخر اسم افزوده می‌شود. شهری، روستایی، شیرازی.

آن دسته از كلمه‌های عربی متداول در فارسی كه با تغییر زبرِ و زیر و پیش، معنای آنها تغییر می‌كند

فارسی زبانان تلفظ بسیاری از واژه‌های عربی را كه داخل زبان فارسی شده، به اقتضای ساختمان دستگاه آوایی خود یا عوامل دیگر تغییر داده‌اند. با این حال اُدبا و فضلا می‌كوشند تلفظ اصلی آنها را در گفتار و نوشتار...

همه‌ی واژه‌های زبان فارسی در زبان گفتاری در سراسر ایران همواره از لحاظ زیر و زبر و پیش، تلفظ یكسانی ندارند. مثلاً مردم یزد با كاشان، واژه‌ای را به گونه‌ای خاص تلفظ می‌كنند، در حالی كه تلفظ آن در زبان رسمی...

پیوند همپایگی «و» در زبان فارسی سه گونه تلفظ دارد: «وَ»، «وُ» و «ـُ» وقتی این پیوند به صورت «وَ» تلفظ شود مشكلی پدید نمی‌آید، ولی اگر نخواهیم یا نتوانیم آن را به صورت «وَ» تلفظ كنیم، چنان كه در شعر پیش...

زبان به سوی كوتاهی و آسانی تلفظ و نرمی آواها گرایش دارد. زبانِ گفتار سریع‌تر و آسان‌تر از زبان نوشتار تحول و دگرگونی می‌پذیرد. مردم در گفتارهای روزانه صداهای كلمات را درهم می‌شكنند تا تندتر مطلب خود را...

زبان فارسی كه مردم سرزمین‌های ایران و تاجیكستان و بخشی از افغانستان به آن سخن‌ می‌گویند گونه‌های فراوانی دارد، ولی ما در این كتاب، تنها به گونه‌هایی از زبان فارسی كه مردم ایران به آن سخن‌ می‌گویند یا‌...