مولانا می‌گوید: هر تغییری که به اراده‌ی حق صورت گیرد، نتیجه‌ای بهتر به دنبال دارد؛ شب فعالیت روزانه را منسوخ می‌کند، ولی همین جُمود شب آرامشی با خود دارد که قوای ذهنی را تقویت و خرد و اندیشه را افروخته‌تر...

نقل است که شیخ بایزید هر سال یک نوبت به زیارت دهستان شدی به سر ریگ، که آن جا قبور شهداست، چون بر خرقان گذر کردی، بایستادی و نفس برکشیدی. مریدان از وی سؤال کردند: شیخا، ما هیچ بوی نمی‌شنویم. گفت: آری، از...

ای راهبر، ما به تو امید بسته‌ایم که در این عالم فانی ما را رها نکنی، بلکه منتظریم که رحم آری و ما را از این سرای زوال یافتنی بِرَهانی و نگذاری که در پیشگاه حق هیچ باشیم. وقتی که در روز محشر، تخت عدالت...

علاوه بر آن فهم و روحی که در گاو الاغ یافت‌ می‌شود، انسان دارای عقل و روحی است که در گاو و الاغ و سایر حیوانات دیده نمی‌شود. همین طور غیر از روح و عقلی که در انسان‌های معمولی یافت ‌می‌شود، در مردان خدا...

«آتش پاره»، یعنی جرقه‌ای که در درون دیگران آتش برپا می‌کند و حرف‌های او دیگران را منقلب و آگاه می‌سازد. «آسمان قدر» به معنای بلند مرتبه است. «اخترباره» هم به همین معناست؛ کسی که دیوار او به اختران آسمان...

مولانا به طریق مناجات از پروردگار می‌خواهد که اولیایی ربّانی بر سر راه ما انسان‌ها قرار دهد تا به مدد انفاس زکیه‌ی ایشان از گور جسم و جسمانیت برهیم: خداوندا، قومی صاحب روح بر ما قرار ده تا ما را از صندوق...

خاقانی چند بار سخن خود را «منطق‌الطیر» خوانده است و منظورش این بود که هر کسی نمی‌توان سخن او را بفهمد و باید سلیمانی باشید تا دریابد که او چه گوید. در این شکی نیست که سخن خاقانی پرمعناست و فهم آن دشوار...

مولانا نقش مردان حق را از زبان خودشان باین می کند. «بحر قلزم» به معنای دریای بزرگ است. «انفلق»، یعنی شکافته شد و ظاهراً به آیه ی 63 سوره شعراء اشاره دارد که در آن موسی با عصای خود به رود نیل می‌زند و آب...

مولانا می‌گوید: انسان کامل، انبیا و اولیا می‌توانند اسیران نفس و هوی را از امور نفسانی برهانند و قفل بندگی طاغوت نفس را از دست و پای آنان بردارند. چنین کسی را اهل الله «مولا» گویند. پس مولا کسی تواند بود...

این ابیات در بیان اهمیت سخنان اولیای حق و سخن‌پذیری از آنان است. مولانا مردان حق را به مرغابی تشبیه می‌کند که همواره در دریای حقیقت شناورند و آگاهی و آشنا به عوالم غیب‌اند. او می‌گوید: نزد مردان حق برو...