دیدگاه‌های رایج درباره حدیث سده نخست هجری

از نظر شیعه مسأله‌ای به عنوان منع کتابت حدیث وجود ندارد. آنچه شیعه به آن معتقد است، عکس این است یعنی در روایات متعددی وارد شده که امیرالمؤمنین...

شنبه، 25 آذر 1396

جریان نقل و تألیف کلمات قصار پیامبر در قرن اول

از جمله کسانی که نقل کلمات قصار پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در یک کتاب را انجام داده، فردی است به نام عبدالله بن عمرو بن عاص. او مثل...

سه‌شنبه، 21 آذر 1396

نوع انتقال پیام در قرن اول هجری

برای این که بتوانیم واقعاً تصور درستی از فضای قرن 1 هـ داشته باشیم که چه اتفاقاتی افتاده است، باید بدانیم اصلاً چه نوع انتقال پیامی قرار بوده...

سه‌شنبه، 21 آذر 1396

حدیث در قرن اول

این که حدیث چیست از موضوعات سهل ممتنع است و از آن دست مسائلی که در نگاه اول خیلی واضح به نظر می‌رسد ولی وقتی کمی عمیقتر نگاه می‌کنیم تازه ابهامات...

يکشنبه، 19 آذر 1396

بررسی مسأله منع کتابت حدیث در کتب تاریخی

در هیچ یک از کتاب‌های تاریخی این مسأله مهم نیامده است که عمر در تاریخی دستور داده باشد هیچ کس حدیث پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را ننویسد...

يکشنبه، 19 آذر 1396

اندر معنایِ تاریخی حدیث و چیستیِ آن

حدیث از نظر لغوی، به امر جدید و تازه اطلاق می‌شود. شیخ بهایی در تعریف اصطلاح حدیث می‌نویسد:

شنبه، 29 مهر 1396

طبقه بندی موضوعیِ احادیث

اگر به حدیث به عنوان یک روش نگاه کنیم، می‌توان میان تعریف حدیث شیعه و سنی نیز نوعی همسانی ایجاد کرد. طبقه بندی حدیث به حدیث شیعه و اهل سنت، نیز...

چهارشنبه، 26 مهر 1396

توسعه‌ی مفهوم تواتر در تاریخ نگاری

خبر متواتر در مقابل خبر واحد، یکی از اصطلاحات خاص فرآیند نقل حدیث و به عبارت دیگر تاریخ نگاری اسلامی است که در رویکرد تاریخ نگری خاورشناسان،...

دوشنبه، 24 مهر 1396

شهادت عاشقان پرشور: جهاد در حکم ازدواجی مقدس

اصطلاح جهاد در مباحث علمی دو یا چند دهه‌ی اخیر موضوع بحث‌ها و مطالعات بسیاری قرار گرفته است. جهاد مقوله‌ای پیچیده است که جنبه‌های مختلف معنوی،...

يکشنبه، 23 مهر 1396

ویژگی‌های مشترک نقد حدیث نزد محققان مسلمان و غربی: اقسام واضعان حدیث از نگاه ابن‌جوزی

هر خاورشناسی می‌داند که حدیث‌پژوهی مستقل اسلامی تفاوت‌هایی اساسی با حدیث‌پژوهی خاورشناسان دارد. این تفاوت‌ها را می‌توان به عبارتی ساده تقلیل...

يکشنبه، 23 مهر 1396

مُصنَّف عبدالرزّاق صنعانی منبعی برای احادیث معتبر قرن نخست هجری

این پرسش که احادیث- به ویژه احادیث نبوی- کی و کجا ظهور یافته‌اند، تقریباً به قدمت خود حدیث است. عالمان مسلمان در بررسی روایات عموماً، امّا نه...

شنبه، 22 مهر 1396

ناخن‌های خود را کوتاه کنید: بررسی روایتی کهن

منابع اسلامی عموماً حکم به لزوم کوتاه کردن ناخن‌ها را از جمله‌ی تکالیفی شمرده‌اند که انبیای پیش از حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) به آن...

شنبه، 22 مهر 1396

طبقه بندی شیعه- اهل سنت در روایات اسلامی

طبقه بندی بر اساس الگوی شیعه- اهل سنت، از تقسیمات رایج در تاریخ حدیث است که مبنای برخی از تحقیقات حدیثی مخصوصاً در دوره‌ی معاصر قرار گرفته است....

پنجشنبه، 20 مهر 1396

وصیت سعدبن أبی وقاص: رشد یک روایت

آنچه در پی می‌آید تحلیل صوری روایتی است منتسب به پسران و دختر سعبد بن أبی وقاص که بنابر آن، پیامبر سعد را از وصیّت بیش از یک سوم دارایی‌اش نهی...

پنجشنبه، 20 مهر 1396

گرایش‌های مانوی در روایت «اَکلة الخَضِر»

روایتی که قصد بررسی آن را در اینجا داریم، در برهه‌ای خاص از زمان نسبتاً رایج بوده است؛ این روایت در مهم‌ترین جوامع حدیثی 12 بار به کار رفته است....

پنجشنبه، 20 مهر 1396

تاریخ‌گذاری روایات آخرالزمان

موضوع بحث در این مقاله، معضل تاریخ‌گذاری روایات موجود در قدیمی‌ترین متون اسلامی است. شمار فراوانی از کتاب‌های موجود کنونی را نویسندگانی شناخته...

سه‌شنبه، 18 مهر 1396

برخی شیوه‌های تحلیل اسناد با تکیه بر روایاتی با مضمون تحقیرآمیز درباره‌ی زن در کتاب‌های حدیثی

در کتاب‌های رسمی حدیث اسلامی کلی‌گویی درباره زن بسیار است. در ذیل کوشش می‌کنم تا برخی از کلی‌گویی‌های تحقیرآمیزتر تا واضع خاص آن ردیابی شود.

سه‌شنبه، 18 مهر 1396

سیدمرتضی و نقد احادیث مربوط به حیوانات و پرندگان

بیشتر عالمانی كه در قرن چهارم و پنجم هجری گرایش به عقلیات و حتی پژوهش‌های جهانشناسانه مستقل در فرهنگ اسلامی داشتند، یا رسماً در زمره شیعیان بودند...

سه‌شنبه، 18 مهر 1396

إسناد در روایات اسلامی

یکی از ویژگی‌های بارز در نوشته‌های عربی، ارائه‌ی إسناد یعنی زنجیره‌ای از مصادر و منابع هنگام سخن گفتن راجع به گذشته است. این ویژگی به هیچ روی...

دوشنبه، 17 مهر 1396

نکات بیشتر درباره‌ی خاستگاه إسناد

شوالی در ویرایش جدیدش از کتاب تاریخ قران نلدکه، در باب این مطلب که من خاستگاه إسناد را در متون یهود دانسته‌ام، نقدی مطرح می‌کند. مایلم در اینجا...

دوشنبه، 17 مهر 1396