حفاظت در برابر مواد پرتوزا
پرتو انتقال دهنده انرژي از راه تابش است. هنگامي كه پرتوي انرژي خود را از دست بدهد، ديگر پرتو نيست. پرتو مي‌تواند وارد اتم بشود و با برخورد به الكترونها و يا هسته اتم را از حالت عادي و طبيعي خارج كند.
مواد پرتوزا مي‌توانند از راه تنفسي ، خوردن و آشاميدن مايعات و مواد غذايي آلوده و يا از راه پوست جذب شوند. خطر آلودگي شيميايي يك ماده به مراتب كمتر از خطر آلودگي پرتوي همان ماده پرتوزا است. لذا تكنيك كنترل آلودگي محيط به مواد پرتوزا به مراتب مهمتر از كنترل تركيبات شيميايي غيرفعال است.
- براي تعيين حداكثر آلودگي مجاز در آب ، محاسبات بر اساس ميزان مصرف و دفع روزانه آب از بدن انجام مي‌شود.
- حداكثر آلودگي مجاز در هوا بر اساس ميزان استنشاق هوا در محيط كار حساب مي‌شود.
- طرز توزيع ماده پرتوزا در اندام ، در مجموع پرتوزاهايي كه مي‌توانند در اندام خاصي جايگزين شوند، منظور مي‌گردد.
- نوع و همچنين نيم عمر فيزيكي و نيم عمر بيولوژيكي و بالاخره نيم عمر موثر ماده پرتوزا در نظر گرفته مي‌شود.
- كليه محاسبات بر اساس حداكثر مجاز پرتوگيري بدن انجام مي‌شود.
موثرترين راه براي كاهش ميزان آلودگي هوا در چنين محلهايي خارج كردن هواي آلوده و رقيق كردن و پخش كردن آنها در هواي آزاد است. در محلهايي كه از چشمه‌هاي بار پرتوزا استفاده مي‌شود، بهترين راه براي جلوگيري از آلوده شدن هواي مورد استنشاق اين است كه كليه عمليات بر روي آنها در محفظه‌اي با فشار منفي (فشار كمتر از فشار محيط) انجام شود. براي اين كار هواي داخل محفظه بوسيله هواكش مكيده مي‌شود و پس از عبور از ورقه‌هاي صافي به خارج فرستاده مي‌شود. براي جلوگيري از ورود مجدد آن به محل اوليه و يا به محلهاي مجاور ، عمل تخليه هوا در ارتفاع مناسبي قرار مي‌گيرد.
قسمت هواكش دستگاه در انتهاي آن قرار داده مي‌شود تا در صورت وجود منفذ يا سوراخ هواي آلوده نتواند به خارج سرايت كند. در صورتي‌كه تخليه هواي آلوده به خارج از محيط كار ممكن نباشد، با گذراندن هواي آلوده از صافيهاي مناسب و مطمئن ، آلودگي از هوا گرفته مي‌شود و هواي نسبتا پاك مجددا به همان محل اوليه برمي‌گردد. در صورتي‌كه در هواي آلوده گاز راديواكتيوي وجود داشته باشد، نظر به اينكه جذب آن بوسيله صافيهاي معمولي امكان‌پذير نيست، بايستي نخست هوا از روي مواد جاذب گاز عبور داده شود و سپس بوسيله سيستم تهويه مناسب ، در هواي باز تخليه گردد.
براي جلوگيري از جذب مواد پرتوزا به بدن از راه پوست از دستكش‌هاي نازك پلاستيكي يكبار مصرف ، روپوش ، كلاه و كفش نايلوني يكبار مصرف يا پارچه‌هاي قابل شستشو و همچنين از كرم‌هاي ساده جهت پوشش دادن قسمت باز و بدون حفاظ سطح بدن استفاده كرد. استفاده از اين وسايل هنگام كار و استحمام پس از انجام كار بخش مهمي از حفاظت فرد را تامين مي‌كند. پس از ورود مواد پرتوزا به بدن و جايگزين شدن آن در اندامي از بدن جلوگيري از اثر بيولوژيكي آن محدود به دفع سريع اين مواد از بدن است كه اين كار تقريبا غير ممكن است.
منبع : دانشنامه رشد
اصول كلي حفاظت در برابر پرتوزاها
مواد پرتوزا مي‌توانند از راه تنفسي ، خوردن و آشاميدن مايعات و مواد غذايي آلوده و يا از راه پوست جذب شوند. خطر آلودگي شيميايي يك ماده به مراتب كمتر از خطر آلودگي پرتوي همان ماده پرتوزا است. لذا تكنيك كنترل آلودگي محيط به مواد پرتوزا به مراتب مهمتر از كنترل تركيبات شيميايي غيرفعال است.
حداكثر مقادير مجاز آلودگي
نكات اساسي در تعيين مقادير مجاز آلودگي
- براي تعيين حداكثر آلودگي مجاز در آب ، محاسبات بر اساس ميزان مصرف و دفع روزانه آب از بدن انجام مي‌شود.
- حداكثر آلودگي مجاز در هوا بر اساس ميزان استنشاق هوا در محيط كار حساب مي‌شود.
- طرز توزيع ماده پرتوزا در اندام ، در مجموع پرتوزاهايي كه مي‌توانند در اندام خاصي جايگزين شوند، منظور مي‌گردد.
- نوع و همچنين نيم عمر فيزيكي و نيم عمر بيولوژيكي و بالاخره نيم عمر موثر ماده پرتوزا در نظر گرفته مي‌شود.
- كليه محاسبات بر اساس حداكثر مجاز پرتوگيري بدن انجام مي‌شود.
پرتوزاهاي آلوده كننده محيط
كنترل آلودگي هوا
موثرترين راه براي كاهش ميزان آلودگي هوا در چنين محلهايي خارج كردن هواي آلوده و رقيق كردن و پخش كردن آنها در هواي آزاد است. در محلهايي كه از چشمه‌هاي بار پرتوزا استفاده مي‌شود، بهترين راه براي جلوگيري از آلوده شدن هواي مورد استنشاق اين است كه كليه عمليات بر روي آنها در محفظه‌اي با فشار منفي (فشار كمتر از فشار محيط) انجام شود. براي اين كار هواي داخل محفظه بوسيله هواكش مكيده مي‌شود و پس از عبور از ورقه‌هاي صافي به خارج فرستاده مي‌شود. براي جلوگيري از ورود مجدد آن به محل اوليه و يا به محلهاي مجاور ، عمل تخليه هوا در ارتفاع مناسبي قرار مي‌گيرد.
قسمت هواكش دستگاه در انتهاي آن قرار داده مي‌شود تا در صورت وجود منفذ يا سوراخ هواي آلوده نتواند به خارج سرايت كند. در صورتي‌كه تخليه هواي آلوده به خارج از محيط كار ممكن نباشد، با گذراندن هواي آلوده از صافيهاي مناسب و مطمئن ، آلودگي از هوا گرفته مي‌شود و هواي نسبتا پاك مجددا به همان محل اوليه برمي‌گردد. در صورتي‌كه در هواي آلوده گاز راديواكتيوي وجود داشته باشد، نظر به اينكه جذب آن بوسيله صافيهاي معمولي امكان‌پذير نيست، بايستي نخست هوا از روي مواد جاذب گاز عبور داده شود و سپس بوسيله سيستم تهويه مناسب ، در هواي باز تخليه گردد.
اصول حفاظت فردي
براي جلوگيري از جذب مواد پرتوزا به بدن از راه پوست از دستكش‌هاي نازك پلاستيكي يكبار مصرف ، روپوش ، كلاه و كفش نايلوني يكبار مصرف يا پارچه‌هاي قابل شستشو و همچنين از كرم‌هاي ساده جهت پوشش دادن قسمت باز و بدون حفاظ سطح بدن استفاده كرد. استفاده از اين وسايل هنگام كار و استحمام پس از انجام كار بخش مهمي از حفاظت فرد را تامين مي‌كند. پس از ورود مواد پرتوزا به بدن و جايگزين شدن آن در اندامي از بدن جلوگيري از اثر بيولوژيكي آن محدود به دفع سريع اين مواد از بدن است كه اين كار تقريبا غير ممكن است.
منبع : دانشنامه رشد
