نویسنده: محمد غفارنیا
پیامبر بزرگوار اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در سال دهم هجرت، برای انجام وظیفه حج عازم مكه معظمه گردید.
در آن سفر عده‌ی زیادی از مسلمانان كه مورخان آنها را تا صد و بیست هزار نفر تخمین زده‌اند، به شوق همسفری با پیامبر در سفر حج، همراه آن حضرت حركت كردند. چون این واقعه سترگ با آخرین سال عمر رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) مصادف بود به حجه الوداع مشهور شد.
پیامبر پس از انجام مراسم حج درحالی كه انبوهی از مردم مكه ایشان را بدرقه می‌كردند، راه مكه را به سمت مدینه در پیش گرفتند.
وقتی به سرزمین ضوجان رسیدند، پیك وحی فرود آمد و این آیه را آورد:
(یا اَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا اُنْزِلَ اِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ اِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ ... وَ اللَّهُ یَعْصِمُكَ مِنَ النّاسِ)
ای پیامبر، آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است را به مردم برسان و اگر چنین نكردی، رسالت او را انجام نداده ای. خداوند تو را از (خطراحتمالی) مردم، نگاه می‌دارد. (1)
با نزول این آیه، پیامبر اسلام خود را از شر دشمنان در امان دید؛ لذا دستور داد همه توقف كردند و آن جمعیت زیاد را در اوج آفتاب سوزان ظهر نگاه داشت.
پس موذن با صدای الله اكبر بانگ اذان سر داد، پس از اتمام نماز، حضرت روی درختی (2) [لباسی انداخته، سایه بان درست كردند و از جهاز شتران منبری ترتیب دادند] قرار گرفت؛ سپس دست علی (علیه السلام) را گرفت و فرمود: ایها الناس در میان شما چه كسی برتر و بالاتر است؟
همه یكدل و یك زبان فریاد بر آورند: خدا و رسول او. فرمود: ای گروه مردم، هر كس كه من مولای او هستم، بعد از من علی مولای او خواهد بود. سپس به دعا پرداخت و فرمود: خدایا، دوست بدارهر كس كه علی را دوست بدارد، و دشمن بدار هر كس را كه با علی دشمنی كند. (3) و یاری كن هر كسی كه علی را یاری كند و خوار گردان كسی كه علی را خوار گرداند.
سپس فرمود: ایها الناس، علی از من است و من از او هستم. علی نسبت به من مانند هارون است نسبت به موسی؛ با این تفاوت كه بعد از من دیگر پیغمبری نیست.
امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید: اطاعت از ولایت علی بن ابی طالب آخرین فریضه و تكلیف واجبی بود كه خداوند آن را بر امت پیامبر واجب فرمود. خداوند در این آیه می‌فرماید:
(الْیَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دینَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْكُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دیناً)
امروز دین شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان دین شما برگزیدم. (4)
(ابوسعید خدری می‌گوید: پس از نزول این آیه، رسول خدا فرمودند: الله اكبر علی اكمال الدین و اتمام النعمه و رضی الرب برسالاتی و ولایت علی بن ابی طالب من بعدی: الله اكبر بر كامل شدن دین و تمام شدن نعمت خدا و خشنودی خدا از رسالت من و ولایت علی بعد از من. (5)
ماجرای تفویض ولایت در غدیر، در روز هفدهم ماه ذی الحجه سال دهم هجری اتفاق افتاد. از این واقعه تا رحلت حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) صد روز بیشتر طول نكشید. (6)
پی‌نوشت‌ها:
1-مائده/67.
2-بنا به نوشته الغدیر، این درخت از درختان بزرگ بیابانی كه خارهای بزرگی دارند بوده است.
3-مناقب. خوارزمی، ص135؛ ینابیع الموده، قندوزی، ص30؛ ابن طریق نیز در كتاب عمه چهل حدیث در مورد «حیث غدیر»آورده است. العمده لا بن طریق. ص92الی 119.
4-برهان: ج1. ص436. ح8. با اندك تفاوت.
5-مجمع البیان: ج3. ص159، مناقب: خوارزمی. ص135.
6-برهان: ج1. ص436. ح8. با اندك تفاوت.
غفارنیا، محمد، (1387) 142 قصّه از قرآن: همراه با شأن نزول آیاتی از قرآن، قم: جامعه القرآن الکریم، چاپ اول
