بررسی وضعیت آب و هوایی گذشته‌ی زمین به كمك رایانه

قاره‌ها به وجود می‌آیند و از بین می‌روند. سیصد میلیون سال قبل پاره خشكی‌های بزرگ به هم جوش خوردند و جزیره‌ای بسیار بزرگ به نام پانگیا را به وجود آوردند. این ابر قاره، در حدود 100 میلیون سال دوام آورد و سپس از هم گسست.
آب و هوای پانگیا چطور بود؟ سؤال مهمی است، زیرا تشكیل پانگیا در دوره پالئوزوئیك شاخص دگرگونی مهمی در تحول حیات به شمار می‌رود؛ در این دوره بود كه خزندگان به عنوان گونه غالب قد برافراشتند. بسیاری از دیرین شناسان بر این نظرند كه وضعیت اقلیمی پانگیا یكنواخت بود، یعنی در طول سال نسبتاً گرم بود. این تصویر، با شبیه سازی كامپیوتری ناسازگار است. طبق گزارش‌هایی كه اخیراً از طرف دو گروه اقلیم شناس ارائه شده است، قسمت اعظم این ابر قاره بیابانی بوده كه دمایش در طول سال به شدت تغییر می‌كرده است.
توماس كراولی از شركت تحقیقات كاربردی ویلیام هاید از دانشگاه كشاورزی و مهندسی تكزاس، و دیوید شورت از مركز پرواز فضایی گدارد (ناسا) كار شبیه سازی دمای پانگیا را انجام دادند. گزارشی كه آن‌ها منتشر كرده‌اند حاكی از آن است كه در ناحیه داخلی ابر قاره – خاصه در ناحیه وسیع جنوبی آن كه به گوندوانالند موسوم است – گستره تغییرات ماكزیمم دمای سالانه در حدود 20 درصد بیشتر از مقدار نظیر در قاره‌های جدید بوده است. تابستان‌ها 10 درجه سلسیوس گرم‌تر از گرم‌ترین نقطه زمین فعلی بود. در زمستان، دمای همان ناحیه به دفعات از نقطه انجماد آب كمتر می‌شد.
كراولی برای توضیح این نتایج، یك قاره را با ورقه‌ای فلزی مقایسه می‌كند كه وقتی در معرض گرما قرار بگیرد به سرعت گرم می‌شود و به محض آنكه گرما قطع شود، به همان سرعت سرد می‌شود. هر چه ابر قاره بزرگ‌تر باشد قسمت درونی آن از اقیانوس (و عوامل حفاظتی آن) دورتر خواهد بود و نوسانات دما نیز شدید‌تر می‌شود. كراولی یادآور می‌شود كه قطعه گوندوانالند به تنهایی در حدود 40 درصد بزرگتر از كل قطعه اوراسیای كنونی بود.
نتایج محاسبات كراولی و همكارانش در مورد دما با گزارش قبلی جان كوتسبك و رابرت گالیمور از دانشگاه ویسكانسین توافق دارد. گروه ویسكانسین نیز كشف كرد كه ناحیه داخلی پانگیا كاملاً خشك ولم یزرع – و شاید هم مطلقاً بی آب – بوده است. كوتسبك توضح می‌دهد: هر چه از ساحل بیشتر به داخل خشكی می‌رفتید، از رطوبت هوا هم به تدریج كاسته می‌شد.
كراولی می‌گوید كه اتصال قاره‌ها و تبدیل مناطق وسیع خشكی به بیابان‌هایی كه تابستان‌هایشان سوزان و زمستان‌هایشان منجمد بود، ممكن است به انقراض گونه‌های خشكی‌زی در اواخر دوره پالئوزوئیك كمك كرده باشد. این مطالعات اقلیمی همچنین نشان می‌دهد كه چرا خزندگان كه به آسانی با شرایط اقلیمی گرم و خشك سازش پیدا می‌كنند؛ در طول این دوره، به عنوان گونه مهره‌دار غالب، جانشین دوزیستان شدند.