تحولات حوزه علمیه قم پس از پیروزی انقلاب اسلامی

معرفی کتاب: از آغاز پیدایش حوزه‏های علمیه‏ی دینی در ایران تا به امروز، این مراكز علمی و فرهنگی سهم قابل توجهی در شكل‏گیری و نهادینه كردن تحولات اجتماعی داشته‏اند. اوج این تأثیرگذاری فرهنگی را در سالیان آغاز نهضت امام خمینی تا پیروزی انقلاب اسلامی می‏توان به روشنی احساس كرد.
نخبگان و اندیشمندان حوزه‏های علمیه، بویژه حوزه‏ی علمیه‏ی قم با تلفیق علوم و معارف اسلامی با دانش روز به‏خصوص در حیطه‏ی علوم انسانی، منشأ تأثیرات فراوانی در جامعه‏ی ایرانی شدند. عرضه‏ی فرهنگ ناب اسلامی از سوی حوزه‏ی علمیه كه برپایی نظام اسلامی را در برنامه‏ها و فعالیت‏های خالصانه و تلاش‏گرانه‏ی خود داشت، با پیروی فداكارانه‏ی توده‏های مردم روبه‏رو شد. رهبری بی‏نظیر امام خمینی در مدیریت این روی‏كرد سیاسی و مجموعه‏ی عوامل ذكر شده، انقلاب شكوهمند اسلامی را در میان تعجب جهانیان و نیروهای سیاسی غیراسلامی داخلی، خلق كرد.
البته بحث درباره‏ی نقش حوزه‏های علمیه در توسعه و فرهنگ سیاسی كشور از مباحث مهمی می‏باشد كه نیازمند تحقیقات وسیع در این قلمروست؛ اما آن‏چه در پژوهش حاضر قابل تأمل است، تطبیق شرایط حوزه‏ی علمیه‏ی قم با شرایط سیاسی و اجتماعی عصر روشن‏گری نهضت امام خمینی است كه توانست با توجه به نیاز زمان، از زبانی متناسب با زمان استفاده كند. به‏یقین، قرارگرفتن در شرایط ایده‏آل، مستلزم برخورداری از پشتوانه‏ی محكم ساختاری و اداری است، اما در وضعیت كنونی و در مرحله‏ی گذار كه انقلاب اسلامی عهده‏دار رسالتی عظیم و جهانی است، این سؤال پیش آمده كه حوزه‏های علمیه، به‏خصوص حوزه‏ی علمیه‏ی قم تا چه اندازه خود را با وضعیت كنونی سازگار نموده است؟ آیا تحولات پیش آمده در حوزه‏ی علمیه پس از پیروزی انقلاب اسلامی عمل كرد حوزه را بهبود بخشیده است؟ كتاب حاضر، فرایند و روند بهینه‏سازی شرایط ساختاری، اداری، آموزشی و پژوهشی را تشریح كرده است تا شاهد تطبیق شرایط كلی حوزه و میزان تأثیرگذاری آن بر تحولات كنونی و آینده‏ی جامعه‏ی اسلامی باشیم.
آیا توسعه‏ی نهادهای آموزشی و پژوهشی این امكان را برای حوزه ایجاد كرده تا با توان و قدرت بیشتری در عرصه‏های مختلف اجتماعی و سیاسی حضور داشته باشد یا این‏كه بی‏هدف و صرفاً به منظور ایجاد تغییرات، اقدام كرده است؟ در هر صورت این تغییرات باید به منظور هماهنگی زیرمجموعه‏های مختلف با سیاست كلی حوزه‏ی عملیه ایجاد شود. چنین برنامه‏ریزی معمولاً معطوف به مدیریت معقول و كارآمد است.
مركز اسناد انقلاب اسلامی در راستای تحقق اهداف انقلابی و علمی خود، ضمن قراردادن موضوع تحولات حوزه‏ی علمیه‏ی قم پس از پیروزی انقلاب، در كارهای پژوهشی خود، امیدوار است با فراهم آوردن كتاب فوق، گام دیگری در پیش‏برد اهداف خویش برداشته باشد