تاثير ازن بر کشت محصولات کشاورزي

گاز ازن مي تواند به کشت محصولات کشاورزي در جهان آسيب برساند. افزايش سطح ازن در هوا مي تواند باعث ايجاد خسارت هاي شديد بر گياهان بسياري از نقاط جهان شود و ميزان برداشت را دوازده درصد کاهش دهد. ازن گازي است که از سه اتم اکسيژن تشکيل شده و در فاصله 4 تا 15 کيلومتري سطح زمين لايه اي محافظ تشکيل مي دهد که از ورود مقادير زياد اشعه خطرناک ماوراي بنفش به درون جو زمين جلوگيري مي کند. از سوي ديگر هنگامي که اين گاز در لايه هاي پائين تر قرار گيرد به عنوان يک آلاينده شناخته مي شود و سبب افزايش گازهاي گلخانه اي مي گردد. ضخامت اين لايه در صورت فشرده شدن فقط 2 تا 3 ميلي متر است که بر فراز استوا ضخيم تر از قطب ها است. گازهاي مخرب لايه ازن عمدتا از صنايع برودتي و سردکننده ها، صنايع ابر و اسفنج سازي، بخش دفع آفات کشاورزي، سيستم هاي تهويه مطبوع، کپسول هاي اطفاي حريق و حلال اسيدهاي پاک کننده ي قطعات الکترونيکي متصاعد مي شوند و تا ارتفاع 40 کيلومتري صعود مي کنند. طول عمر ماندگار گازهاي مخرب لايه ازن از 50 تا 150 سال برآورد مي شود و تا حذف کامل اين گازها که قبلا وارد جو شده اند حداقل نيم قرن لازم است. ايجاد حفره در لايه ي ازن باعث خطرات زيست محيطي و انساني بسياري مي شود و حيات بدون اين لايه محافظ، روي کره ي زمين از بين خواهد رفت. از طرف ديگر ميزان ازن در لايه هاي پائيني جو با صنعتي شدن جهان افزايش يافته است. پژوهشگران موسسه فناوري ماساچوست (ام اي تي) اعلام کرده اند در صورتي که ميزان انتشار گازهاي گلخانه اي کاهش نيابد، سطح ازن مي تواند تا سال 2100 تا 50 درصد افزايش پيدا کند. اين مساله تاثير شديد و نامناسبي بر گياهان خواهد گذاشت.
بر اساس يک تحقيق در انگليس، گاز ازن موجود در تروپوسفر (پائين ترين لايه ي جو) تا بيست کيلومتر ارتفاع به گياهان آسيب مي رساند و بر ظرفيت جذب دي اکسيد کربن به عنوان اصلي ترين گاز گلخانه اي تاثير خواهد گذاشت. گياهان پرورشي و بارور شده در برابر گاز ازن بيش از ساير گياهان آسيب پذيرند. فتوسنتز به گياهان امکان مي دهد با جذب دي اکسيد کربن انرژي توليد و اکسيژن را متصاعد کنند. دي اکسيد کربن از طريق روزنه هاي کوچک روي برگ وارد گياه مي شود. در زمان تغييرات آب و هوايي، در گياهان بارور شده روزنه ها بيشتر باز مي شوند و تنفس بيشتري صورت مي گيرد. هر چه گياه بيشتر تنفس کند بيشتر تحت تاثير زيان هاي گاز ازن قرار مي گيرد. تاثير ظاهري گاز ازن بر گياهان به صورت زرد شدن رنگ برگ ها و لکه دار شدن آنهاست. بر خلاف گاز دي اکسيد کربن که به طور مستقيم حاصل فعاليت هاي انساني است، ازن به عنوان يک آلاينده ثانويه شناخته مي شود زيرا بر اثر واکنش هاي شيميايي موادي چون پروتوکسيد ازت يا مونوکسيد کربن توليد مي شود.
طي 25 سال گذشته تحقيقاتي درمورد خسارت ازن روي محصولات کشاورزي به خصوص سه محصول زراعي ذرت، سويا و پنبه در آمريکا انجام شده است. در اين تحقيقات با نصب اتاقک هايي در سطح مزارع و کنترل مقدار ازن ميزان خسارت اين گاز را بر روي محصولات کشاورزي ساليانه 6/1 ميليارد دلار برآورد کرده اند.
منبع: ماهنامه دنياي سلامت
/خ