نقش كتابخانه مدارس در تعليم وتربيت
نویسنده: عين اله عليجاني ، نعمت اله ايزدي
آموزش و پرورش به عنوان متولي تعليم وتربيت رسمي كشور نيازمند يك تحول جدي در حوزه كتاب و كتابخواني است،چرا كه در عصر حاضر كتابخانه ها به عنوان معلم دوم در دانش افزايي دانش آموزان نقشي انكار ناپذير دارند و در دنياي مدرن كه تمامي آموزش ها بر پايه پژوهش ها قرار دارد ، كتابخانه به عنوان يك مركز آموزش و پژوهش مي تواند رهگشاي همه فراگيران باشد.
هدف هاي آموزش و پرورش، به دو دسته آرماني و آموزشي تقسيم مي شوند.
ولي انديشمند ساختن انسان ها و گسترش دادن افق ذهني آن است تا به بينش،فرزانگي و كمال نفس دست يابند.بدون ترديد يكي از هدفهاي عمده آن :
«آموزش چگونه آموختن » است؛ به مفهومي كه فرد ياد بگيرد چگونه آموخته هاي خود را براي رفع مشكلات به كار برد.براي دستيابي به اين مرحله بايد برنامه و شيوه اي تنظيم و ارائه شود تا توان تفكر علمي و تحليل گراي انسان،از همان سال هاي كودكي در فرايند رشد وشكل پذيري منطقي قرار گيرد.
دين آگاهي بخش اسلام نيز به تعليم و تربيت عنايت بسيار دارد و آيات بسياري در قرآن كريم، مويد اين مطلب است.اسلام تعليم و تعلم را عبادت مي داند و بر پايه اصلي آن يعني تفكر،تاكيد دارد.از منظر اسلامي هدف از تعليم،پرورش نيروي فكري يادگيرنده است تارشد،تلاش عقلاني و استقلال فكري دروي حاصل شود.طبيعي است آموزشي كه برحفظ و يادگيري چند كتاب محدود درسي مبتني و متكي باشد،نمي تواند بهبود كيفيت را در انسان روبه رشد و در فرايند تعالي متبلور سازد و او را به عنوان يك عامل موثر و مفيد در توسعه اقتصادي،صنعتي،علمي،فرهنگي و ... جامعه مربوط به خود تربيت كند. او براي آن كه اثر گذار باشد و بدون نگرش انفعالي در مسيرتحول وپيشرفت قرار گيرد،بايد بيشتربخواند تا بيشتربداند.از ديدگاه كيفي است كه كتابداري،به كمك آموزش و پرورش شتافته است وكتابخانه دربهبود كيفيت آن نيزنقش حياتي دارد.
كتابخانه مدرسه،به عنوان بخشي از نظام آموزش كشور،مي‌تواند امكان دستيابي به علم و دانش امروزي را مهيا سازد و انگيزه حيات بخش خودآموزي نو فراگيري‌‌‌آزاد را در مخاطب خود و(دانش آموز)پرورش دهد.صاحب نظران حوزه آموزش معتقدند كه كتابخانه و مدرسه مكمل يكديگرند و خودفراگيري درمدرسه،بدون كتابخانه كار دشواري است.درحالي كه خودآموزي،شاگرد را روشن بين بار مي‌آورد و شك علمي را كه پايه همه پيشرفت هاست،در وي پديدار مي كند.اين نوع كتابخانه،با بهره مندي از پشتيباني كتابداري مسئول،پويا و آگاه مي‌تواند دانش آموزان را از وضعيتي كه فقط حافظ يك سلسه محفوظات مي شوند،به تدريج خارج كند و در فرايند پرورش هدف گرا و جست‌و‌جوگرقرار دهد.
بدون ترديد،دانش آموزعضوي از پيكره جامعه و مبناي تشكيل اجتماعات پيشرفته آن است .براي شكل بخشيدن به تفكر مطلوب برخاسته از گفتارفوق،بايد به كار تعليم و تربيت از راه نفوذ در ذهن و مغز نسل رو به رشد و بالنده پرداخت كه يكي از اساسي ترين ابزار نيل به مقصود،وجود كتابخانه هاي مجهز و منطبق بر اصول كتابداري علمي است.با پيوند ميان دانش آموز و كتابخانه مدرسه،بر اساس شيوه هاي متنوع خدمات عمومي كتابخانه،زمينه مساعدي براي شخصيت سازي و شكل پذيري گروه هاي سني مزبور مهيا مي شود،زيرا برخي عادت ها،ويژگي هاي رفتاري در انسان تجلي يافته است؛ نظير عادت به مطالعه و كتابخواني،مشاركت در انجام كارهاي گروهي،برخورداري از تحرك و مهارت هاي لازم در فعاليتهاي مختلف ،خلاقيت فكري،اعتماد به نفس،توانايي برنامه ريزي ومديريت.
به طور كلي كتابخانه مدرسه،علاوه بر فضيلت هاي ويژه كتابخانه‌اي از منظر تعليم و تربيت هم اهميت بسيار دارد،زيرا به بالا بردن سطح دانش و مهارت دانش آموزان،پرورش استعدادهاي آنان،تمهيد مطالعه مستقل و ترويج خواندن،توسعه فرهنگ جامعه و تامين نيازهاي فكري و ذهني جامعه در يك نظام آموزشي كمك مي‌كند.
با همه مطالب گفته شده در باب دانش آموز به عنوان مهم ترين عضو جامعه كتابخانه مدرسه،هنوز مصداق بارزي در جامعه كنوني ما ندارد،ولي مي تواند به تبلوردرآيد؛ به شرط آن كه رنگ خاكستري از كتابخانه هاي مدارس زدوده شود،نظام آموزشي كشور آن را به رسميت بشناسد و واقعيت وجودي «كتابخانه مدرسه» را جزو جدايي ناپذير آموزش رسمي بداند و موضوعيت آن را در مقطع ابتدايي نيز باوركند.
در راستاي ارزشمندي پيوند دانش آموزان و كتابخانه ،ايفلا توصيه مي‌كند كه كتابخانه مدرسه بايد به عنوان يك فضاي آموزشي آزاد و جذاب،براي انجام انواع تكاليف فردي و گروهي و اطلاع يابي به روي آنان باز باشد.
منبع:روزنامه اطلاعات /س
هدف هاي آموزش و پرورش، به دو دسته آرماني و آموزشي تقسيم مي شوند.
ولي انديشمند ساختن انسان ها و گسترش دادن افق ذهني آن است تا به بينش،فرزانگي و كمال نفس دست يابند.بدون ترديد يكي از هدفهاي عمده آن :
«آموزش چگونه آموختن » است؛ به مفهومي كه فرد ياد بگيرد چگونه آموخته هاي خود را براي رفع مشكلات به كار برد.براي دستيابي به اين مرحله بايد برنامه و شيوه اي تنظيم و ارائه شود تا توان تفكر علمي و تحليل گراي انسان،از همان سال هاي كودكي در فرايند رشد وشكل پذيري منطقي قرار گيرد.
دين آگاهي بخش اسلام نيز به تعليم و تربيت عنايت بسيار دارد و آيات بسياري در قرآن كريم، مويد اين مطلب است.اسلام تعليم و تعلم را عبادت مي داند و بر پايه اصلي آن يعني تفكر،تاكيد دارد.از منظر اسلامي هدف از تعليم،پرورش نيروي فكري يادگيرنده است تارشد،تلاش عقلاني و استقلال فكري دروي حاصل شود.طبيعي است آموزشي كه برحفظ و يادگيري چند كتاب محدود درسي مبتني و متكي باشد،نمي تواند بهبود كيفيت را در انسان روبه رشد و در فرايند تعالي متبلور سازد و او را به عنوان يك عامل موثر و مفيد در توسعه اقتصادي،صنعتي،علمي،فرهنگي و ... جامعه مربوط به خود تربيت كند. او براي آن كه اثر گذار باشد و بدون نگرش انفعالي در مسيرتحول وپيشرفت قرار گيرد،بايد بيشتربخواند تا بيشتربداند.از ديدگاه كيفي است كه كتابداري،به كمك آموزش و پرورش شتافته است وكتابخانه دربهبود كيفيت آن نيزنقش حياتي دارد.
كتابخانه مدرسه،به عنوان بخشي از نظام آموزش كشور،مي‌تواند امكان دستيابي به علم و دانش امروزي را مهيا سازد و انگيزه حيات بخش خودآموزي نو فراگيري‌‌‌آزاد را در مخاطب خود و(دانش آموز)پرورش دهد.صاحب نظران حوزه آموزش معتقدند كه كتابخانه و مدرسه مكمل يكديگرند و خودفراگيري درمدرسه،بدون كتابخانه كار دشواري است.درحالي كه خودآموزي،شاگرد را روشن بين بار مي‌آورد و شك علمي را كه پايه همه پيشرفت هاست،در وي پديدار مي كند.اين نوع كتابخانه،با بهره مندي از پشتيباني كتابداري مسئول،پويا و آگاه مي‌تواند دانش آموزان را از وضعيتي كه فقط حافظ يك سلسه محفوظات مي شوند،به تدريج خارج كند و در فرايند پرورش هدف گرا و جست‌و‌جوگرقرار دهد.
بدون ترديد،دانش آموزعضوي از پيكره جامعه و مبناي تشكيل اجتماعات پيشرفته آن است .براي شكل بخشيدن به تفكر مطلوب برخاسته از گفتارفوق،بايد به كار تعليم و تربيت از راه نفوذ در ذهن و مغز نسل رو به رشد و بالنده پرداخت كه يكي از اساسي ترين ابزار نيل به مقصود،وجود كتابخانه هاي مجهز و منطبق بر اصول كتابداري علمي است.با پيوند ميان دانش آموز و كتابخانه مدرسه،بر اساس شيوه هاي متنوع خدمات عمومي كتابخانه،زمينه مساعدي براي شخصيت سازي و شكل پذيري گروه هاي سني مزبور مهيا مي شود،زيرا برخي عادت ها،ويژگي هاي رفتاري در انسان تجلي يافته است؛ نظير عادت به مطالعه و كتابخواني،مشاركت در انجام كارهاي گروهي،برخورداري از تحرك و مهارت هاي لازم در فعاليتهاي مختلف ،خلاقيت فكري،اعتماد به نفس،توانايي برنامه ريزي ومديريت.
به طور كلي كتابخانه مدرسه،علاوه بر فضيلت هاي ويژه كتابخانه‌اي از منظر تعليم و تربيت هم اهميت بسيار دارد،زيرا به بالا بردن سطح دانش و مهارت دانش آموزان،پرورش استعدادهاي آنان،تمهيد مطالعه مستقل و ترويج خواندن،توسعه فرهنگ جامعه و تامين نيازهاي فكري و ذهني جامعه در يك نظام آموزشي كمك مي‌كند.
با همه مطالب گفته شده در باب دانش آموز به عنوان مهم ترين عضو جامعه كتابخانه مدرسه،هنوز مصداق بارزي در جامعه كنوني ما ندارد،ولي مي تواند به تبلوردرآيد؛ به شرط آن كه رنگ خاكستري از كتابخانه هاي مدارس زدوده شود،نظام آموزشي كشور آن را به رسميت بشناسد و واقعيت وجودي «كتابخانه مدرسه» را جزو جدايي ناپذير آموزش رسمي بداند و موضوعيت آن را در مقطع ابتدايي نيز باوركند.
در راستاي ارزشمندي پيوند دانش آموزان و كتابخانه ،ايفلا توصيه مي‌كند كه كتابخانه مدرسه بايد به عنوان يك فضاي آموزشي آزاد و جذاب،براي انجام انواع تكاليف فردي و گروهي و اطلاع يابي به روي آنان باز باشد.
منبع:روزنامه اطلاعات /س
